علی‌محمد طهماسبی روز چهارشنبه در نشست کارگروه مقابله با پدیده گرد و غبار که با حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی برگزار شد، افزود: برنامه عمل زیرمنطقه‌ای آسیای میانه و غرب آسیا با همکاری مرکز بلایای آسیا و اقیانوسیه، دانشگاه خوارزمی و پژوهشگاه هواشناسی، تدوین و وضعیت ۱۰ سال اخیر در آن آسیب شناسی شده که برای اجرای آن و ساختارسازی به یک مرجع بین المللی به عنوان چتر نیاز است.
وی با اشاره به منشاءیابی خارجی پدیده ریزگردها گفت: این برنامه عمل بر مبنای وضعیت کشورهایی که در پدیده گرد و غبار ایران تاثیرگذار هستند، تهیه شده و با وزارت امور خارجه نیز مکاتباتی انجام و مطالعات در اختیار آنها قرار گرفته است، سیاستگذاریها و برنامه ریزی برای مقابله با ریزگردها طی چهار سال اخیر در تمام مناطق کشور، از جمله خراسان رضوی، انجام گرفته و وضعیت در این زمینه کاملا روشن است.
دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار در مورد منشاءیابی کانون های گرد و غبار گفت: ۱۰ درصد کانون های گرد و غبار در حوزه زراعت و ۴۴ درصد خسارت ناشی از آن مربوط به بخش کشاورزی است، وضعیت مناطق غبارخیز در خراسان رضوی ۶ میلیون هکتار است که معادل یک سوم مساحت استان است، منشاء خارجی این گرد و غبار ۲ کشور ترکمنستان و قزاقستان است، از ۲۳۱ هزار هکتار مناطق غبارخیز سرخس، حدود ۴۵ درصد آن مرتع و دیمزار است که اگر این ۲ مورد مدیریت شود، ۴۵ درصد مشکل تولید گرد و غبار در این شهرستان کنترل خواهد شد.
طهماسبی خاطرنشان کرد: در چهار سال گذشته حدود ۶۰۰ میلیارد ریال اعتبار از ناحیه ستاد ملی گرد و غبار به خراسان رضوی اختصاص یافته و تمام دستگاه هایی اجرایی از این ستاد اعتبار گرفته اند و اقدامات خوبی هم در این راستا انجام داده اند، اما کافی نیست.
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست و دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار گفت: اهم مسائل خراسان رضوی در خصوص پدیده گرد و غبار شامل چهار مورد است که نخستین مورد به مدیریت اراضی زراعی با استعداد تولید گرد و غبار بویژه در دیمزارها با رویکرد کشاورزی حفاظتی در قالب عملیات کم خاک ورزی و مدیریت بقایای زراعی مربوط می شود.
طهماسبی افزود: مدیریت چرای دام در مراتع با ظرفیت غبارخیزی (رعایت دقیق ظرفیت مراتع از لحاظ تعداد دام و زمان ورود و خروج دام در پروانه چرا)، اجرای برنامه های فوق در مناطق با حاکمیت تولید گرد و غبار، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی (جنگل به مرتع، مرتع به اراضی دیم و اراضی بایر رها شده) سه مورد دیگر از مسائل خراسان رضوی در خصوص پدیده گرد و غبار است.
وی با ارایه پیشنهادی در این نشست گفت: تصویب مطالعات منشاءیابی داخلی و فرسایش بادی، توفان های ماسه و گرد و غبار در خراسان رضوی، تدوین برنامه جامع عملیاتی مقابله با گرد و غبار و برنامه عمل دستگاه های اجرایی مرتبط، مطالعه منشاءیابی کانون های گرد و غبار تاثیرگذار بر ایران (تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان)، برنامه عملیاتی زیر منطقه ای کنترل منشاءهای گرد و غبار برون مرزی مرتبط با پدیده گرد و غبار در استان توسط کارگروه امور زیربنایی و شورای برنامه ریزی و توسعه استان به عنوان نقشه راه اقدامات اجرایی و مدیریتی مقابله با پدیده گرد و غبار و تخصیص اعتبارات مورد نیاز از طریق منابع و استانی پیشنهاد می شود.
وی اضافه کرد: به کارگیری مشارکت کلیه ذی نفعان حقیقی (کشاورزان و دامداران) و حقوقی (شرکتهای نفت و گاز، راه و راه آهن و آستان قدس رضوی) به منظور اجرای موثر، اثربخش و کم هزینه اقدامات با رویکرد عملیات پیشگیرانه اصلاحی و احیایی ضروری است.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: ۳۰ کانون گرد و غبار در سطح استان با گستره یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار در حوزه استحفاظی ۲۲ شهرستان استان شناسایی شده که سطح وسیعی از دیمزارها و مراتع، مناطق تحت سکونت، صنایع، دامپروری و کشاورزی استان را تحت تأثیر قرار داده است.
مهدی اله پور با اشاره به منشاء داخلی و خارجی پدیده گرد و غبار در خراسان رضوی افزود: شیوع گرد و غبار در آذرماه امسال در سرخس غلظت آلایندگی در این زمینه را به بالای سه هزار و ۵۰۰ میکروگرم رساند، این در حالی است اگر استاندارد آن به بالای ۳۰۰ میکروگرم برسد، فعالیت های اجتماعی و مرتبط با جوامع انسانی محدود می شود.
وی اظهار داشت: تعداد ایستگاه های سنجش آلودگی هوا و گرد و غبار در سطح شهرستان های خراسان رضوی کامل نیست و نیازمند تأمین و نصب ایستگاه های سنجش‌گر در سطح شهرستان های دارای اولویت گرد و غبار هستیم.
وی افزود: ایستگاه های مستقر در شهرستان سرخس ارتباطی با سامانه ملی پایش سازمان حفاظت محیط زیست ندارند و مرکز ملی و پایش کشور در جریان لحظه ای میزان آلایندگی در این شهرستان قرار ندارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: از ۵.۵ میلیون هکتار عرصه های بیابانی استان، ۲ میلیون هکتار تحت تاثیر فرسایش بادی است که در سالهای گذشته عملیات بیابان زدایی در ۲۰ هزار هکتار از این سطح انجام شده است.
محسن فنودی افزود: امسال ۲۹۰ میلیارد ریال اعتبار به اجرای طرح بیابان زدایی در خراسان رضوی اختصاص یافته که با این میزان اعتبار فقط قادر به بیابان زدایی در سطح ۱۵ هزار هکتار هستیم.
وی بیان کرد: بیشتر زمین های شهرستان سرخس در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی قرار دارد که امید است با انعقاد تفاهم نامه با آنها، طرحهای مشارکتی در این بخش اجرایی شود.
