خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- آناهیتا رحیمی: سطح زیر کشت کل گیاهان دارویی در استان آذربایجان شرقی، ۳۷۱۵ هکتار است که شهرستان‌های مرند، اسکو، شبستر، خداآفرین، هوراند و تبریز به تولید ۱۲۶۰۰ تنی آن دست یافته‌اند.
از مهم‌ترین اهداف کاشت گیاهان دارویی در استان آذربایجان شرقی، اصلاح الگوی کشت، افزایش بهره‌وری از منابع آبی موجود با کاشت گیاهان دارویی، اشتغال زایی و کارآفرینی در روستاها و هم‌چنین تمایل جامعه به مصرف داروهایی با منشأ گیاهی است.
آذربایجان قطب تولید گیاهان دارویی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: عمده گیاهان دارویی تولید شده علفی چند ساله و یک ساله در استان آذربایجان شرقی، نظیر زیره سبز، بالنگو، سیاهدانه، موسیر، رازک، نعناع فلفلی، بادرنجبویه، رازیانه، شاهسپرم، خاکشیر، آویشن، اسطوخودوس، به لیمو، رزماری، زوفا، گاو زبان و … در سطح ۷۴۴ هکتار است.
اکبر فتحی ادامه داد: علاوه بر موارد نام برده شده، بوته‌ای، درختچه‌ای و درختی نظیر زرشک، سماق، عناب، زغال اخته، سنجد در سطح ۱۰۲۲ هکتار و هم‌چنین توسعه کاشت موسیر در سال ۱۳۹۹ برای اولین بار به مساحت حدوداً ۲ هکتار در استان آذربایجان شرقی را نیز می‌توان نام برد.
وی افزود: شهرستان مرند با نوع گیاه دارویی زعفران در ۲۰۱ هکتار سطح زیر کشت و با تولید ۱۱۲۴ کیلوگرم و شهرستان اسکو با نوع گیاه دارویی گل محمدی با ۷۱۰ هکتار سطح زیر کشت و با تولید ۲۱۴۴ تن و هم چنین با نوع گیاه دارویی زیره سبز با ۳۵ هکتار سطح زیرکشت و با تولید ۲۴ تن است.
کاشت زیره سبز در شهرستان شبستر
فتحی بیان کرد: شهرستان شبستر با نوع گیاه دارویی زیره سبز با ۴۲ هکتار سطح زیر کشت و با تولید ۲۱ تن و هم‌چنین با نوع گیاه دارویی زرشک سیاه با ۵۴ هکتار سطح زیر کشت و با تولید ۴۳ تن در استان آذربایجان شرقی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی افزود: شهرستان خداآفرین با نوع گیاه دارویی کنجد سیاه با ۲۰۷ هکتار سطح زیرکشت و تولید ۱۹۲ تن و هم‌چنین با نوع گیاه دارویی زغال اخته با ۷۱ هکتار سطح زیرکشت و با ۵۰۰ تن در استان آذربایجان شرقی است.
وی گفت: شهرستان هوراند نیز با نوع گیاه دارویی سماق با ۱۵۸ سطح زیر کشت، تولید ۱۲۴ تنی را به خود اختصاص داده است.
تعداد ۲۱ واحد فرآوری گل‌محمدی (گلاب و اسانس)، عرقیجات گیاهان دارویی، شربت‌های گیاهان دارویی، بسته‌بندی گیاهان دارویی، بسته‌بندی زعفران و سماق در سطح استان آذربایجان شرقی فعال هستند
فتحی ادامه داد: شهرستان تبریز با نوع گیاه دارویی شاهسپرم با ۱۷ هکتار سطح زیر کشت، تولید ۲۰۴ تنی را به خود اختصاص داده است و هم‌چنین شهرستان کلیبر با نوع گیاه دارویی زغال اخته با ۲۱۰ هکتار سطح زیرکشت، تولید ۱۲۴۰ تنی را داراست.
وی افزود: استان آذربایجان شرقی با داشتن ۴۵۰ گونه گیاهان دارویی یکی از غنی‌ترین استان‌ها در سطح کشور می‌باشد که این میزان در حدود ۲۵% گونه‌های شناسایی شده استان می‌باشد.
فتحی گفت: تعداد ۲۱ واحد فرآوری گل‌محمدی (گلاب و اسانس)، عرقیجات گیاهان دارویی، شربت‌های گیاهان دارویی، بسته‌بندی گیاهان دارویی، بسته‌بندی زعفران و سماق در سطح استان آذربایجان شرقی فعال می‌باشند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی توضیح داد: برنامه ابلاغی گیاهان دارویی، ۸۰۷ هکتار با برنامه اجرا شده (سطح زیر کشت، ۷۴۴ هکتار و توسعه ۲۲۸ هکتار)، برنامه ابلاغی گل محمدی، ۱۵۶ هکتار و برنامه اجرا شده (توسعه) ۱۴۲ هکتار، برنامه ابلاغی زعفران، ۸۰ هکتار و برنامه اجرا شده (توسعه) ۳۷ هکتار است.
وی ادامه داد: برنامه الگویی طرح توسعه گیاهان دارویی از محل اعتبارات احیای دریاچه ارومیه و یارانه نهال گیاهان دارویی در سال ۱۳۹۸، به مبلغ ۳,۶۳۰ میلیون ریال جهت توسعه گیاهان دارویی در حوضه دریاچه ارومیه تخصیص یافته که از این مبلغ ۱,۵۹۷ میلیون ریال در کاشت بهاره جهت خرید بذر و نشا و قیم (سیاه دانه، رازک، آویشن) در شهرستان‌های حوزه دریاچه ارومیه (تبریز، اسکو، شبستر، بناب، عجب شیر، مراغه) در سطح ۱۹/۷ هکتار هزینه شده و مبلغ ۲,۰۳۳ میلیون ریال در کاشت پاییزه (موسیر، آویشن، سیاهدانه) در سطح حدوداً ۲۵ هکتار هزینه شد.
فتحی افزود: از اعتبارات یارانه نهال گیاهان دارویی مبلغ ۸۰ میلیون ریال در سطح ۱۱/۵ هکتار در شهرستان‌های خداآفرین، مرند، عجب شیر، اسکو و بستان آباد جهت کاشت زیره سبز و سیاه دانه در کاشت بهاره و پاییزه اختصاص یافته است.
توسعه کشت گیاهان دارویی
وی گفت: مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان جهت توسعه گیاهان دارویی در اراضی شیب دار و دیم، مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات احیای دریاچه ارومیه جهت توسعه گیاهان دارویی در حوضه دریاچه ارومیه و مبلغ ۴ میلیون تومان از محل اعتبارات یارانه نهال جهت توسعه گیاهان دارویی در شرایط آبی در مرحله اول تخصیص یافته است.
فتحی بیان کرد: از جمله اقدامات انجام یافته جهت توسعه گیاهان دارویی با اعتبارات تخصیص یافته در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، انجام برش شهرستانی اعتبارات بر اساس گونه‌های گیاهی ابلاغ شده (بالنگو، گل راعی، گل گاو زبان، زیره سبز، آویشن، زوفا، رازیانه، زنیان، سیاه دانه، انیسون، سنبل الطیب، بادرنجبویه، اسطوخودوس، رزماری) از دفتر گیاهان دارویی معاونت باغبانی و بررسی سازگاری گیاهان دارویی ابلاغ شده با شرایط اکولوژیکی شهرستان‌ها، انجام مراحل عقد قرارداد با گلخانه فدک در خسروشاه جهت خرید و تولید و توزیع بذور و نشا گیاهان دارویی، مکان یابی توسط کارشناسان باغبانی مدیریت شهرستان‌ها جهت توسعه کاشت گیاهان دارویی، توزیع نشا و بذور گیاهان دارویی مذکور در شهرستان‌ها و نظارت و توصیه‌های فنی لازم جهت کاشت اصولی نهاده‌های توزیع شده از محل اعتبارات حوزه دریاچه ارومیه و اراضی شیب دار و دیم در سطح حدوداً ۹۵ هکتار است.
پرداخت تسهیلات برای کاشت گیاهان دارویی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی افزود: در سال ۹۸ تعداد ۳۷ فقره پرونده گیاهان دارویی در سطح ۹۶/۴ هکتار به مبلغ ۳۵,۵۱۵ میلیون ریال ثبت شده در سامانه سیتا جهت جذب تسهیلات تصویب شده و توسط بانک‌های عامل به ۲۱ فقره پرونده مبلغ ۱۴,۱۳۶ میلیون ریال پرداخت شده است.
فتحی ادامه داد: در سال ۹۹ تعداد ۱۷ فقره پرونده در سطح ۲۶ هکتار به مبلغ ۱۵,۹۲۰ میلیون ریال در سامانه سیتا از محل تسهیلات تبصره ۱۸ به کارگروه استانی معرفی گردیده است و به دلیل عدم تخصیص اعتبار، تصویب نشده است.
وی گفت: در سال ۱۴۰۰ تخصیص اعتبار تحت عنوان کمک‌های فنی و اعتباری گیاهان دارویی تبصره ۱۸ قانون بودجه جهت اعطای تسهیلات کم بهره (۴%) به توسعه گیاهان دارویی توسط صندوق کارآفرینی امید صورت پذیرفته است.
فتحی افزود: رسیدن به خودکفایی اقتصادی با توسعه کشت و صنعت فرآوری گیاهان دارویی و عدم نیاز به واردات گونه‌های مختلف گیاهان دارویی، توسعه اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب، توسعه پایدار گیاهان دارویی و استفاده از فناوری‌های نوین در جهت بهبود تولید و فرآوری گیاهان دارویی، تولید انبوه گیاهان دارویی بومی برای تأمین نیازهای داخلی تولید داروهای گیاهی و توسعه صادرات غیر نفتی و افزایش ارزآوری برای کشور است.
عدم خرید تضمینی محصولات گیاهان دارویی، منجر به از بین رفتن انگیزه بهره برداران جهت توسعه گیاهان دارویی نیز می‌شود
وی دیگر اهداف توسعه گیاهان دارویی را چنین برشمرد: برنامه ریزی در جهت بهینه سازی و تولید صنعتی گیاهان دارویی، توسعه کشت گیاهان دارویی براساس تنوع اقلیمی وگونه‌ای، شناسایی و احیا مزارع تیپیک در عرصه‌های منابع طبیعی با همکاری اداره کل منابع طبیعی استان و هماهنگی با شرکت‌های تولیدی و فرآوری جهت عقد قرارداد با بهره برداران براساس خرید توافقی می‌باشد.
چالش‌های موجود در توسعه گیاهان دارویی
فتحی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر چالش‌های موجود در توسعه گیاهان دارویی پاسخ داد: عدم تولید نشا و بذر اکثر گیاهان دارویی جهت توسعه در استان و حمل از سایر استان‌ها، بهره‌برداران و کارشناسان را با مشکلات عدیده‌ای از جمله از بین رفتن گیرایی نشاهای حمل شده به علت حمل در شرایط نامناسب و عدم سازگاری رقم‌های حمل شده با آب و هوای استان مواجه کرده است.
وی در ادامه گفت: عدم خرید تضمینی محصولات گیاهان دارویی، منجر به از بین رفتن انگیزه بهره برداران جهت توسعه گیاهان دارویی نیز می‌شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی ادامه داد: عدم تخصیص تسهیلات کم بهره جهت حمایت از بهره برداران در راستای تشویق به توسعه گیاهان دارویی، عدم ثبات بازار فروش گیاهان دارویی، عدم انسجام بین بخشی در ساماندهی بازار مصرف داخلی و خارجی، ضعف اطلاعات سیستم بانکی در پرداخت تسهیلات بانکی برای طرح‌های گیاهان دارویی عدم تخصیص تسهیلات کم بهره جهت مکانیزه نمودن عملیات کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی و بالا رفتن هزینه تولید و درنتیجه پایین آمدن بهره اقتصادی برای کشاورز، از دیگر چالش‌های موجود در توسعه گیاهان دارویی است.
۳۷۱۵ هکتار سطح زیرکشت گیاهان دارویی در آذربایجان شرقی
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: سطح زیر کشت کل گیاهان دارویی، گل محمدی و زعفران در استان آذربایجان شرقی، ۳۷۱۵ هکتار با تولید ۱۲۶۰۰ تن است.
هدف از کاشت گیاهان دارویی، اصلاح الگوی کشت و افزایش بهره‌وری از منابع آبی موجود است
محمد باقر بی پروا ادامه داد: ۲۱ واحد فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی با درآمدزایی در هکتار به صورت میانگین، ۴۵ میلیون تومان در سطح استان آذربایجان شرقی وجود دارد.
وی افزود: هدف از کاشت گیاهان دارویی، اصلاح الگوی کشت و افزایش بهره‌وری از منابع آبی موجود با کاشت گیاهان دارویی کم آب بر و ارزش افزوده بالا در مواد فرآوری شده و صنایع تبدیلی است.
بی پروا گفت: از دیگر اهداف کاشت گیاهان دارویی، بازار صادراتی مهم در جهان و ارز آوری بالا در صادرات غیرنفتی، اشتغال زایی و کارآفرینی در روستاها و تمایل جامعه به مصرف داروهایی با منشأ گیاهی می‌توان اشاره کرد.
کاشت گیاهان دارویی در استان آذربایجان شرقی با چشم انداز رسیدن به خودکفایی اقتصادی و تولید انبوه گیاهان دارویی بومی و توسعه صادرات غیرنفتی و هم‌چنین افزایش ارز آوری برای کشور، ادامه دارد.
