ساخت فیلم در سایر مناطق به غیر از پایتخت را می‌توان ویژگی بارز جشنواره چلهم فیلم فجر دانست. فلات ایران از اقوام گوناگونی تشکیل شده است که هر یک زبان یا گویشی مخصوص خود دارند. یک فیلمساز با توجه به زبان بومی و محلی هر یک از این اقوام گوناگون می‌تواند توجه بخشی از مخاطبانی که به زبان و گویش مادری خود علاقه دارند را جذب کند.
زمانی که مخاطبین با فیلمی که به زبان مادری‌شان ساخته شده روبرو می‌شوند، می‌توانند ارتباط بیش‌تری برقرار کنند.
در سال‌های گذشته فیلم هایی به زبان ترکی ساخته شده‌اند. فیلم‌هایی که رضایت بسیاری از منتقدان و مردم را به خود جلب کرده و زبان بومی فیلم مانعی برای ارتباط مخاطب با آن فیلمها نشده است. البته نقدهایی که به برخی فیلمها با زبان غیر فارسی صورت گرفته این است که توجه به زیرنویس موجب می‌شود تا حواس تماشاگر به تصویر و قصه پرت شده و درک فیلم برایش دشوار شود در حالی که بسیاری از مردم در طول سال فیلم‌های خارجی زیادی با زیرنویس فارسی می‌بینند که خللی در درک آن فیلم ایجاد نمی‌کند.
در ادامه مهمترین فیلم هایی که به زبان محلی ساخته شده اند را مرور خواهیم کرد.
این فیلم سینمایی 75 دقیقه ای ساخته اصغر یوسفی نژاد است که در سال 1395 به روی پرده سینما رفت. زبان اصلی این فیلم ترکی آذربایجانی است که مختص شمال غرب ایران و کشور جمهوری آذربایجان می شود، اِئو در زبان ترکی به معنای " خانه " است.
این فیلم برنده سیمرغ زرین بهترین فیلم و سیمرغ سیمین بهترین فیلمنامه از سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر شد.
محدثه حیرت بازیگر فیلم ائو
فیلم « ائو » در یک خانه می گذرد و جز در دقایق اولیه آن هم در کوچه، هرگز از خانه ای که پدر در آن درگذشته خارج نمی شود و ماجرای آن درباره‌ی وصیت‌نامه‌ی مردی است که از دنیا رفته و همه دور جسد او جمع شده‌اند اما این جسد از چشم تماشاگر دور نگه داشته می‌شود. متوفی وصیت کرده است که بعد از مرگ، جسد او را در اختیار دانشکده پزشکی برای استفاده علمی قرار دهند اما دخترش شدیداً مخالف است که در نهایت علت این مسئله نیز مشخص می‌شود.
سایه به عنوان شخصیت اصلی داستان، به خوبی در طول قصه معرفی شده و ما از طریق مراودات او با مهمانانی که برای تسلیت به منزل پدری اش آمده اند، به خوبی متوجه گذشته او و رابطه نه چندان محکمش با پدرش می شویم.
محدثه حیرت /عکس از عیرضا علیزاده
محدثه حیرت، رامین ریاضی، غلامرضا باقری، صدیقه دریانی، نرجس دل‌آرام، پریناز پاشازاده، سیروس مصطفی، اکبر شریعت، میثم ولیخانی، فریبا سهرابی، وحیده نویدی، رضا محمودی، حامد غفارپور، حسام کاظمی، محسن کهنسال، رضا محمدی، حمید صلاحی، شمس‌الله کیان، سحر داوودی، غلامرضا آقاجانی، سلوی خدایی در این فیلم به ایفای نقش پرداخته اند.
سال 1397 برادران ارک (بهمن و بهرام) دوقلوهای تبریزی بعد از ساخت چندین فیلم کوتاه که مهترین آن ها فیلم حیوان بود و جوایز بسیاری برای آنها به ارمغان آورد، به سراغ ساخت یک فیلم بلند رفتند با این تفاوت که تمام فیلم به زبان مادری این دو کارگردان آذری زبان باشد.
برادران ارک با پرداختن به یک سوژه ناب، فیلمی جذاب ساخته اند که می‌توان از آن به عنوان اثری بی نقص یا کم نقص یاد نمود. پوست یک فیلم تک بعدی و فقط در قالب ژانر وحشت نیست و آمیخته شدن آن با یک داستان عاشقانه، ژانر جدیدی را به وجود آورده که داستان در بستر آن روایت می‌شود.
پوست فیلمی عاشقانه در ژانری تا حدودی ترسناک، عجیب و هیجان انگیز و با داستان‌های محلی ترکی می باشد. فیلمبرداری این فیلم، در روستای باویل شهرستان أسکو انجام گرفته است.
فاطمه مسعودی فر و جواد قامتی در فیلم ائو
داستان پوست در یک روستای دورافتاده در آذربایجان می‌گذرد و یک آوازه خوان عاشیق (عاشیقلار) آن را روایت می‌کند. این آوازه خوان در جای جای فیلم نغمه آواز آذری سر داده و داستان آراز و مارال را به صورت نقالی در یک قهوه‌خانه روایت کرده و به تصویر می‌کشد. این فیلم درباره عشق، جادو و خرافه پرستی بوده و روایتگر داستان یک مادر و پسری با نام آراز است که زندگی آنها به دلیلی دچار مشکل می‌شود.
آراز در جوانی عاشق دختری مسیحی به نام مارال بوده، ولی مارال با مرد دیگری ازدواج می‌کند. در روستای آنها خرافات زیادی پیرامون جادو، نفرین و … وجود دارد و مادر آراز نیز در این زمینه‌ها مهارت دارد. او کم‌کم متوجه می‌شود که نرسیدنش به مارال به واسطه دعایی بوده که مادرش در یک پوست نوشته و تصمیم می‌گیرد این دعا و دیگر طلسم‌های وارد شده به زندگی اش را نابود کند. در این راه هر چه بیشتر به مارال نزدیک می‌شود، حال مادرش بدتر می‌شود و یک دو راهی سخت برای او به وجود می‌آید.
فاطمه مسعودی فر و جواد قامتی بازیگران فیلم ائو
فاطمه مسعودی فر ، جواد قامتی ، محمود نظرعلیان ، هادی افتخارزاده ، عاشق ولی عبدی ، نرجس دلارام ، ابراهیم دهقان زاده ، صدیقه دریانی ، وحید شیرزاد ، داوود نورپور ، داوود مظلومی ، امید والا ، صمد دلنواز و وحید دلنواز بازیگران فیلم پوست را تشکیل می دهند.
این روزا صحبت از فیلم آتابای در همه جا شنیده می شود ، درامی عاشقانه با کارگردانی و تهیه کنندگی خانم نیکی کریمی و نویسندگی هادی حجازی فر که به زبان ترکی آذری ساخته شده است.
این فیلم سینمایی در زادگاه هادی حجازی فر روستای پیرکندی شهرستان خوی فیلمبرداری شده و نیکی کریمی زندگی سه‌ماهه در آنجا را یکی از چالش‌های بزرگ آتابای دانست. هادی حجازی فر متولد خوی بوده و سالها در آن شهر زندگی کرده است به همین دلیل به بهترین شکل با فضای بکر آن منطقه و مردمانش آشنایی دارد.
جواد عزتی، هادی حجازی فر و سحر دولتشاهی
موضوع فیلم آتابای درباره مردی میانسال به نام کاظم است که در روستای پیرکندی شهرستان خوی زندگی می کند. او دانشجوی دانشکده هنرهای زیبا در تهران بود اما به دلیل پاسخ رد شنیدن از دختر مورد علاقه و مشکلات به وجود آمده از دانشگاه انصراف می‌دهد. سرانجام کاظم با شکست عاطفی که خورده به زادگاه خود بازمی‌گردد.
او هنوز خشم کتک‌هایی را که در کودکی از پدر خورده است را بر دوش می‌کشد. مردی که هنوز از خودسوزی خواهر نوجوانش می‌سوزد و می‌خروشد و پس از آن مسوولیت سرپرستی و تربیت پسر خواهرش با اوست. حالا خواهرزاده اش آیدین به سن نوجوانی رسیده و او خود را در تربیت او ناتوان می بیند و با این حال به شدت به او علاقمند است.
کاظم با انتظار دیدار مادرش در خواب و شمردن زمان مرگش روزگار را سپری می‌کند. او از یک خشم درونی رنج می‌برد و اتفاقا فیلم در تلاش است که این مسئله را کالبد شکافی کند. پدر آتابای از سر بی پولی و بی‌عرضگی، دخترش فرخ‌لقا را مجبور به ازدواج با شخصی به نام پرویز می‌کند.
او پس از برگشت به روستا نامش را به آتابای تغییر داده و در روستای خود یک اقامتگاه بوم‌گردی با استفاده از نیروی کار روستا راه انداخته است. با آغاز فصل تابستان و ورود مسافران، آتابای به همراه آیدین، مسافران را به گردش‌های کوچکی در نزدیکی روستا و کنار دریاچه می‌برد و به این شکل زندگی را سپری می‌کند.
از سوی دیگر رابطه آتابای با دوست قدیمی اش به نام یحیا دچار چالش شده است. در این میان، حضور دو خواهر که آتابای کار ساخت ویلا برای پدر آن ها را به عهده دارد، شرایط تازه ای را رقم می زند و او به سیما دختر بزرگ خانواده علاقمند می شود اما در بیان این علاقه به او تردید دارد و سرانجام این عشق هم نافرجام می ماند.
هادی حجازی فر و سحر دولتشاهی در فیلم آتابای/ عکس از امید صالحی
جوادعزتی ، سحر دولتشاهی ، هادی حجازی فر ، دانیال نوروش ؛ یوسفعلی دریادل ، مه لقا می نوش و معصومه ربانی نیا در فیلم آتابای به ایفای نقش پرداخته اند.
فروش آتابای در شهرهای ترک زبان توانست برای نخستین بار از فیلم‌های کمدی اکران شده در سال 1400 نیز پیشی بگیرد.این فیلم توانست با گذشت بیش از یک ماه از شروع اکران از فروش 4 میلیاردی هم بگذرد. آتابای همچنان روزهای اکران خود را می‌گذارند و پس از اتمام اکران با گذشت 3 الی 4 ماه باید منتظر پخش آن از شبکه نمایش خانگی باشیم.
یداله صمدی یکی از اولین کارگرادانان ایرانی هست که توجه ویژه ای به زبان و فرهنگ منطقه آذربایجان داشته است. او در سال 1376 سراغ یکی از داستان های بومی منطقه آذربایجان رفته و یک فیلم به یادماندنی به خصوص برای آذری زبان های ایران را کارگردانی و تهیه کنندگی کرده است.
فخری سلطانی بازیگر نقش سارای
این فیلم با تدوین کریم واروژ مسیحی درباره دختری به نام سارای است که زیبارویی از ایل مغان و شیفته‌ی رئیس چوپانان ایل به نام آیدین می باشد؛ اما خان منطقه با اینکه همسر و فرزندانی دارد، به سارای دل بسته و مصمم است تا او را به دست‌آورد. بزرگان ایل با تقاضای وصلت خان با سارای مخالفت کرده و سارای را نامزد آیدین اعلام می‌کنند.
بیماری مادر آیدین، او را مجبور به ترک ایل و مراجعت به خانه می‌کند. او بعد از مرگ مادرش هفت شبانه روز به سوگ می نشیند. خان با همراهانش به ایل حمله کرده و با تهدید به کشتن پدر سارای و دیگر افراد ایل، سارای را ناگزیر به همراهی با خود می‌کند، اما سارای برای اثبات وفاداریش به آیدین و حفظ شرافت ایل، خود را به امواج رود ارس می‌سپارد اما تسلیم خان نمی‌شود...
این فیلم بر اساس تصنیف سوزناک سارای ساخته شده‌است که در اکثر مناطق ترک نشین ایران خوانده می‌شود.
بند آغازین شعر چنین است:
آرپا چایی آشدی داشدی سئل سارانی آلدی قاشدی هر گؤره‌نین گؤزو یاشدی آپاردی سئللر سارانی بیر آلا گؤزلی بالانی.
فرهاد قائمیان و فخری سلطانی در فیلم سارای
فخری سلطانی ، فرهاد قائمیان ، بنفشه صمدی، خسرو دستگیر، محمدباقر جعفری زاد ، محمدعلی نوروش اوغلی ، هاشم چاووشی و محمدرضا عرفانی فرد در فیلم سارای به هنرمندی پرداخته اند.
ساختن فیلم‌هایی با زبان‌های متفاوت در کشورهای چندقومیتی مانند هند، چین و ... نیز امری متداول است. همچنین در سینمایی هالیوود ساخت فیلم برای فرهنگ ها و زبان های دیگر که هیچ قرابتی با فرهنگ غربی ندارند، سالهاست که رواج دارد و این نشان دهنده ارزش بسیار زیاد توجه به فرهنگ ، زبان ، اساطیر ، تاریخ ، قهرمانان سایر ملت ها است.
