شهر تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی، یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی کشور است. وجود شهرک‌ها و نواحی صنعتی، پایانه‌های مرزی گمرکی، مؤسسات تحقیقات صنعتی در استان و مراکز تولیدی صنعتی تخصصی متعدد، باعث شده آذربایجان شرقی جایگاه چهارمین قطب صنعتی در کشور را از آن خود کند.
این مسئله باعث شده وضعیت اشتغال در این شهر برای افرادی که در حوزه‌های مرتبط با صنعت تحصیل کرده‌اند و تخصص دارند، بسیار خوب باشد. بااین‌حال باز اوضاع استخدامی این شهر برای افرادی که در رشته‌های تجربی، انسانی یا فنی حرفه‌ای نیز تحصیل کرده‌اند، چندان بد نیست. واقعیت این است که تبریز، نرخ بیکاری بسیار پایینی نسبت به نرخ بیکاری در کل کشور دارد که نشان‌دهنده شرایط نسبتاً مطلوب اشتغال در این شهر است. در این مقاله قصد داریم شرایط استخدام با مدارک دیپلم و لیسانس در تبریز در سال ۱۴۰۰ را بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا ببینیم کارجویان تبریزی، برای اینکه بتوانند مشغول به کار شوند چه فرصت‌هایی پیش‌رو دارند؟
طبق آخرین سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵، توزیع افراد شاغل و بیکار در استان آذربایجان شرقی برحسب مدرک تحصیلی، به‌صورت زیر بوده است:
در کل تعداد شاغلان استان در زمان آمارگیری برابر با 1093252 نفر بوده است که از این تعداد 966173 نفر مرد و 127079 نفر زن بوده‌اند. همچنین از میان افراد شاغل در این استان، در کل 213891 نفر دارای مدرک دیپلم و پیش‌دانشگاهی و 218276 نفر دارای مدرک عالی بوده‌اند. تعداد زنان و مردان شاغل دارای مدرک دیپلم و پیش‌دانشگاهی در این استان به ترتیب برابر با 18658 و 195233 نفر و تعداد زنان و مردان شاغل دارای مدرک عالی به ترتیب برابر 51175 و 167101 نفر بوده است.
نرخ مشارکت اقتصادی، نرخ بیکاری و سهم اشتغال، از جمله مهم‌ترین شاخص‌هایی هستند که برای بررسی وضعیت اشتغال در یک استان به کار گرفته می‌شوند. نرخ مشارکت اقتصادی در آذربایجان شرقی که از تقسیم تعداد کل جمعیت فعال (شاغل و بیکار) به کل جمعیت در سن کار به دست می‌آید، برابر با ۷/۴۲ درصد است. این شاخص برای مردان در این استان برابر با ۲/۷۱ و برای زنان برابر با ۴/۱۳ درصد است.
این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور برابر با ۱/۴۱ درصد است که نشان‌دهنده وضعیت نسبتاً خوب فعالیت اقتصادی در تبریز و آذربایجان شرقی، نسبت به سایر استان‌های کشور است. پایین‌تر بودن نرخ بیکاری در آذربایجان شرقی (۹/۷ درصد) نسبت به نرخ بیکاری کل کشور (۶/۹ درصد) گواه دیگری بر این ادعا است.
سهم اشتغال، شاخص مهم دیگری است که هنگام بررسی وضعیت استخدامی استان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این شاخص معمولاً از دو منظر بررسی می‌شود: سهم اشتغال در بخش‌های مهم اقتصادی یا سهم اشتغال در بخش عمومی و خصوصی. بخش‌های مهم اقتصادی شامل کشاورزی، خدمات و صنعت می‌شوند که در ادامه نرخ اشتغال ساکنین استان آذربایجان شرقی را در این سه بخش بررسی می‌کنیم.
همچنین نرخ اشتغال در بخش عمومی این استان برابر با ۸/۱۰ درصد و در بخش خصوصی برابر با ۲/۸۹ درصد است.
نکته جالب‌توجه این است که سهم اشتغال بخش صنعت در کل کشور برابر با ۸/۳۳ درصد است که اختلاف معناداری با سهم اشتغال این بخش در تبریز دارد. همان‌طور که گفتیم تبریز را به‌عنوان شهری صنعتی می‌شناسند و این آمار، موید صحت این ادعا است.
کارخانجات متعددی در شهر تبریز مستقر هستند که امکان استخدام را برای فارغ‌التحصیلان با مدرک دیپلم، لیسانس و بالاتر فراهم کرده‌اند. در ادامه به بررسی برخی از معتبرترین شرکت‌های این شهر و شرایط استخدامی آن‌ها می‌پردازیم.
تراکتورسازی تبریز یکی از مشهورترین واحدهای تولیدی مستقر در استان آذربایجان شرقی است که در سال ۱۳۴۷ با مشارکت کشور رومانی و به‌منظور تولید تراکتورهای رومانی برند UTB تأسیس شد. پس از گذشت چند سال، این شرکت توانست تکنولوژی تولید تراکتور را بومی‌سازی کرده و اقدام به تولید محصولات داخلی با برند ITM کند. این شرکت اکنون با ظرفیت اسمی 30 هزار دستگاه در سال به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده تراکتور خاورمیانه شناخته می‌شود.
استخدام در این شرکت برای ساکنین تبریز و به‌خصوص افرادی که در رشته‌های فنی مهندسی تحصیل کرده‌اند، فرصت بسیار خوبی به حساب می‌آید. این شرکت با بخش دانشگاهی ارتباط مؤثری دارد و طی سال گذشته، 250 نفر از فارغ‌التحصیلان تکنسین دانشگاه فنی و حرفه‌ای را جذب کرده است.
شرکت محبوب شیرین عسل تولیدکننده کیک، بیسکویت و انواع شکلات در سال ۱۳۷۱ توسط یوسف ژائله تأسیس شد. نکته جالب درباره این کارخانه آن است که تمام فعالیت‌های مربوط به تولید و توزیع محصولات، از کشت دانه‌های کاکائو در ساحل عاج گرفته تا شبکه توزیع گسترده داخلی و خارجی، همگی توسط زیرمجموعه‌های شیرین عسل انجام می‌شود. در حال حاضر این کارخانه دارای ۱۵ زیرمجموعه مختلف است که عبارت‌اند از:
کارخانه شیرین عسل در تبریز برای جذب نیروی انسانی موردنیاز خود از طریق انتشار آگهی استخدامی در سایت‌های کاریابی یا رسانه‌های عمومی معتبر، اقدام می‌کند. ازآنجاکه فعالیت‌های انجام شده در این واحد تولیدی بسیار متنوع هستند، افرادی با مدرک تحصیلی دیپلم یا لیسانس نیز به‌راحتی می‌توانند شغل مدنظر خود را پیدا کنند.
از جمله موقعیت‌های شغلی موردنیاز این کارخانه می‌توان به کارگر ساده، مهندس مکانیک، کارشناس تحقیق و توسعه، کارگر بسته‌بندی و باطری‌ساز اشاره کرد. از جمله مهم‌ترین مزایایی که شیرین عسل به پرسنل خود ارائه می‌کند می‌توان به حقوق و مزایای قانونی، حق مدرک تحصیلی، فوق‌العاده شغل، بیمه تأمین اجتماعی، بیمه تکمیلی، فوق‌العاده نوبت‌کاری، اضافه‌کاری و سرویس ایاب‌وذهاب اشاره کرد.
شرکت پالایش نفت تبریز یکی دیگر از واحدهای صنعتی است که بهترین فرصت‌های استخدام در تبریز را برای کارجویان ساکن این شهر فراهم می‌کند. این شرکت در سال ۱۳۵۳ طراحی و با ظرفیت روزانه 80 هزار بشکه در سال ۱۳۵۶ شروع به کار کرده است. در حال حاضر این پالایشگاه حدود ۷ درصد از فرایندهای تصفیه و فرآوری نفت خام کل کشور را در دست داشته و بخشی از سوخت مایع موردنیاز استان‌های شمال غربی کشور را نیز تامین می‌کند.
استخدام در شرکت پالایش نفت تبریز از طریق شرکت در آزمون استخدامی این شرکت در تاریخ‌های تعیین‌شده انجام می‌شود. افرادی که واجد شرایط زیر باشند می‌توانند در این آزمون شرکت کرده و پس از اعلام نتایج و پذیرش در این مرحله، وارد مصاحبه استخدامی شوند.
لازم به ذکر است که موارد گفته شده صرفاً شرایط عمومی شرکت در آزمون استخدام هستند. برخی مشاغل دارای یک سری شرایط اختصاصی نیز هستند که کارجویان باید به آن‌ها توجه کنند. برای مثال در برخی موقعیت‌های شغلی تسلط به زبان انگلیسی، می‌تواند در روند استخدامی اثرگذار باشد.
طرح مجتمع پتروشیمی تبریز در سال ۱۳۶۶ در قانون بودجه کل کشور به تصویب رسید و تجهیزات این مجتمع در سال ۱۳۷۱ نصب شد. این شرکت پتروشیمی با مساحتی بالغ بر 391 هکتار در مجاورت پالایشگاه تبریز قرار گرفته است.
استخدام پتروشیمی تبریز نیز مانند پالایشگاه این شهر از طریق شرکت در آزمون استخدامی و مصاحبه انجام می‌شود. اطلاعیه‌های مربوط به این آزمون از طریق رسانه‌ها، سایت‌های کاریابی آنلاین و روزنامه‌های معتبر انجام می‌شود.
برای استخدام در اکثر موقعیت‌های شغلی این شرکت دارا بودن مدرک فوق‌دیپلم یا لیسانس کفایت می‌کند. از جمله مهم‌ترین فرصت‌های استخدامی پتروشیمی تبریز می‌توان به استخدام مهندس شیمی، مهندس پلیمر، مهندس برق قدرت، مهندس برق الکترونیک، مهندس مکانیک، مهندس مواد (خوردگی)، مهندس صنایع و رشته‌های کاردانی برق، شیمی و مکانیک اشاره کرد.
معدن مس سونگون و کارخانه تولید مس سونگون ورزقان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع مس کشور در آذربایجان شرقی و ۱۳۰ کیلومتری شهر تبریز واقع شده است. از حدود دویست سال قبل در این منطقه معدن‌کاری به شیوه‌های سنتی انجام می‌شده است؛ از سال ۱۳۲۵ و با ورود روش‌ها و تجهیزات نوین به کشور، عملیات اکتشاف معدن شکل تازه‌ای به خود گرفت. در سال ۱۳۷۰ کارشناسان اکتشاف معدن توانستند آنومالی‌های قوی مس را در این منطقه تأیید کنند.
مس سونگون با دو میلیارد تن ذخیره زمین‌شناسی و خاکی با عیار ۶۱/۰ درصد، بزرگ‌ترین و غنی‌ترین معدن مس ایران است. باتوجه‌به پتانسیل‌های بالای این منطقه، فرصت‌های شغلی بسیاری برای ساکنین استان آذربایجان شرقی و به‌ویژه شهرستان ورزقان در این منطقه فراهم گردیده است.
استخدام در مجتمع مس سونگون از طریق شرکت در آزمون استخدامی و مصاحبه‌های حضوری و روان‌شناختی انجام می‌شود. برخی از مشاغل موردنیاز این شرکت شامل راننده بلدوزر، راننده بیل مکانیکی، و راننده پایه یک (با مدرک دیپلم)، فوق‌دیپلم برق، بهداشتی عمومی / حرفه‌ای، نقشه‌کشی صنعتی، مهندس معدن، مهندس سخت‌افزار، علوم تغذیه، مهندس مکانیک، مهندس شیمی، نقشه‌برداری و مهندس مواد است. از جمله مهم‌ترین شرایط عمومی شرکت در آزمون استخدامی مجتمع مس سونگون تبریز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تا اینجا به بررسی برخی از مهم‌ترین فرصت‌های استخدامی بخش خصوصی در تبریز پرداختیم. اما اگر علاقه‌مند به فعالیت در سازمان‌های دولتی این شهر هستید، پیشنهاد می‌کنیم این بخش را مطالعه کنید. استخدام در ادارات دولتی مثل آموزش‌وپرورش، بیمارستان دولتی، تأمین اجتماعی، بانک‌ها، نیروی انتظامی و ... معمولاً از طریق آزمون استخدامی انجام می‌شود. روال استخدامی این ادارات بدین صورت است که آگهی‌های جذب نیروی انسانی از طریق رسانه‌ها منتشر می‌شود و افراد علاقه‌مند باید نسبت به ثبت‌نام در آزمون استخدامی اقدام کنند. پس از اعلام نتایج و در صورت قبولی، از افراد مصاحبه استخدامی به عمل آمده و پس از پذیرش در این مرحله، فرایند استخدام تکمیل می‌شود. همچنین برخی ادارات مثل استانداری‌ها نیز نیروی انسانی موردنیاز خود را از طریق آزمون مشترک فراگیر استخدامی دستگاه‌های اجرایی جذب می‌کنند.
همان‌طور که در این مقاله اشاره کردیم، باتوجه‌به نرخ بیکاری پایین در استان آذربایجان شرقی و وجود فرصت‌های شغلی بسیار متنوع، به نظر می‌رسد کارجویان ساکن تبریز و سایر شهرهای این استان برای استخدام شدن با مشکلات کمتری روبرو هستند. علت این مسئله را نیز می‌توان در وجود صنایع مختلف و بزرگ مستقر در این شهر همچون تراکتورسازی، ماشین‌سازی تبریز، ایران‌خودرو تبریز، کارخانه شیرین عسل، پتروشیمی و پالایشگاه تبریز و ... جستجو کرد. همچنین باتوجه‌به شرایط استخدامی که در بخش‌های بالا بررسی کردیم، افرادی که دارای مدرک تحصیلی دیپلم، فوق‌دیپلم، لیسانس و بالاتر باشند می‌توانند در کارخانجات یا ادارات دولتی تبریز مشغول به کار شوند.
