روابط عمومی ها در ایران، کجای کار هستند؟!

منوچهر - محمد شمیرانی

امروزه در دنیای کنونی و در تمامی کشورها، حکومت ها تلاش می نمایند در تمامی سازمان های دولتی و خصوصی خود، به نحوی عمل نمایند تا بتوانند پشتیبانی عمومی را به دست آورند و موافقت افکار عمومی را با برنامه های خود داشته باشند.

بار اصلی تحقق این مهم، بر دوش " روابط عمومی " است تا با ایجاد هماهنگی و تفاهم در بین سازمان و مخاطبان و کاهش تنش های اجتماعی، رشد جامعه را در مسیر صحیح رقم بزند.

روابط عمومی، برای اجرایی شدن این هدف، می بایست همگام با شرایط نوین جهان و تکنولوژی، از اینترنت و شبکه های اجتماعی، مطبوعات و رادیو تلویزیون و... به خوبی استفاده کند و با آگاهی از نظر جامعه هدف، سازگاری مناسبی بین منافع سازمان و مخاطبان ایجاد کند.

لزوم نشر واقعیت

در دهه اول قرن بیستم، کارگزاران مطبوعات بیشتر به دنبال فریب و اغوای مردم بودند و ضمن مبالغه گویی در خصوص واقعیت های جامعه و اخبار سازمان ها، کمتر اخبار معتبر و موثق را در مطبوعات به چاپ می رساندند.
در همین دهه بود که " ایوی لی " ( پدر روابط عمومی )، با ابداع تکنیک های جدید و تاسیس یک شرکت روابط عمومی، خدمات شایانی به ترویج و پیشرفت حرفه و دانش روابط عمومی در جهان کرد. وی در مدتی که فعالیت حرفه ای خود را به عنوان " متخصص انتشارات و کارگزار روابط عمومی " انجام می داد معتقد بود با سیاست پرده پوشی و سکوت در قبال خبرها و رخدادها، نمی توان کاری از پیش برد و سازمان ها و موسسات، لازم است با اعلام واقعیت ها، با مردم به تفاهم برسند. تلاش او بر این بود تا اخبار معتبر و موثق در مطبوعات به چاپ برسد.
ایوی لی، در بیانیه ای اعلام کرده بود :
همه کارهای ما، آشکارا و علنی صورت می گیرد. هدف ما این است که اخبار درست و معتبر را در اختیار مردم بگذاریم. کار ما این است که اطلاعات و مطالب صحیح و دقیقی در باره موسسه خودمان - که دارای ارزش و جالب می باشد - در اختیار مردم و مطبوعات بگذاریم و عقاید و نظرها و طرز فکر مردم را برای موسسه خود روشن نماییم.

فراز و نشیب های روابط عمومی در ایران

از سال ۱۳۳۰ که نخستین روابط عمومی در ایران، توسط دکتر حمید نطقی پدر روابط عمومی ایران در شرکت نفت راه اندازی شد روابط عمومی در کشورمان، شاهد فراز و نشیب های فراوانی بوده است.

شاید بتوان گفت در سال های پیش از ۱۳۵۷، روابط عمومی ها، فاصله زیادی با کارکردهای اصلی خود داشته و بیشتر، بر وجه " تشریفاتی " آن تاکید می شده است ولی در این مدت بیش از چهل سال نیز، روابط عمومی در ایران نتوانسته است در جایگاه اصلی خود بنشیند. به عبارتی، در این مدت، بیشتر انتظار کارکرد " تبلیغاتی " را از روابط عمومی داشته اند.

مدیران روابط عمومی در این چند دهه، کمتر با در نظر گرفتن تحصیلات مرتبط و تخصص و تجربه لازم انتخاب شده و بیشتر، از میان حلقه دوستان و آشنایان مومن و معتمد شخص اول سازمان برگزیده می شوند و به جای برقراری ارتباط مناسب بین سازمان و مخاطبان، بیشتر به فکر تبلیغ و توجیه برنامه های سازمان و شخص مدیر بوده اند.

وصل، یا فصل

این رویه و روند، بیشتر از آن که زمینه" وصل " و شناخت متقابل و سازگاری بیشتر بین سازمان و مخاطبان را فراهم نماید منجر به " فصل " و جدایی و بی اعتمادی جامعه هدف، نسبت به اقدامات و برنامه های سازمان می شود.
عوارض اجتماعی این مشکل را، به خصوص در سال های اخیر و با گسترش شبکه های اجتماعی و امکان طرح بدون واسطه حرف ها و نظرهای مردم، می توان در لابلای نوشته های آنان در فضای مجازی دید و دریافت عدم باور و نپذیرفتن بسیاری از برنامه ها و اقدامات سازمان ها، ریشه در عدم وجود کانال ارتباطی کارآمد و عدم توفیق در اقناع مردم و خالی بودن جای روابط عمومی های آگاه و مسلط به زوایای گوناگون سازمان و جامعه دارد.

جای خالی نهاد حامی روابط عمومی

ناگفته نماند در این سال ها، حرکت های پراکنده ای برای ارتقای جایگاه روابط عمومی در ایران انجام شده است. ولی از آن جا که این حرکت ها، مبتنی بر اصول درست آکادمیک و توسط افراد " کار بلد " و متخصص در عرصه روابط عمومی نبوده است در غیاب یک سازمان و متولی برای روابط عمومی کشور و عدم حضور انجمن های صنفی فراگیر و پیگیر مسائل روابط عمومی، بیشتر شکل جرقه هایی را داشته اند که بدون تاثیر مناسب، به خاموشی گراییده اند.
فراموش نکنیم با گسترش بی رویه مراکز تحصیلی آموزش روابط عمومی در گوشه و کنار کشور و اشتغال بیش از ۷۰ هزار نفر در واحدهای روابط عمومی دولتی و خصوصی در سطح کشور و عدم ایجاد جذابیت لازم برای عضویت اکثریت مطلق شاغلان روابط عمومی در دو انجمن فعال کنونی روابط عمومی، نمی توان تصویر خوشایندی برای آینده روابط عمومی در ایران تصور کرد. مگر آن که هر چه زودتر، اراده رشد و ارتقای جایگاه روابط عمومی در سطح عالی مملکت ایجاد شود و با همیاری متخصصان این عرصه، بتوان آب به هدر رفته روابط عمومی در این سال ها را، به جوی اصلی بازگرداند.