اشاره وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به فیلم‌هایی همچون «گزارش یک جشن»، «خرس»، «رستاخیز»، «صد سال به این سال‌ها»، «خیابان‌‌‌های آرام»، «ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا»، «کاناپه» و البته «قاتل و وحشی» است که سال‌هاست در محاق توقیف به سر می‌برند و تکلیفشان روشن نشده است. صحبت‌های اسماعیلی در آن روزها با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد و صنف‌های سینمایی از آن استقبال کردند اما خیلی‌ها هم معتقد بودند چنین اتفاقی نمی‌افتد و در این میان و در آستانه برگزاری چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر و کنار گذاشتن فیلمهای مهمی همچون «مسیح، پسر مریم» به کارگردانی علی جعفرآبادی، «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله و «شبگرد» به کارگردانی فرزاد مؤتمن از این رویداد، حرف و حدیث‌های فراوانی را به وجود آورد و تردید در گفته‌های امید آفرین اسماعیلی ایجاد کرد. البته تصمیم‌های سوال برانگیز فرهنگی در این ماه‌ها مسبوق به سابقه بوده و همین دلیل باعث شد چشم‌ها برای تغییرات بنیادین و بهبود اوضاع آب نخورد. به عنوان مثال دیروز یزدان عشیری مدیر روابط عمومی سازمان سینمایی گفت: طراحی دکور، فضای بصری و فرش قرمز جشنواره فیلم فجر در دوره‌‌‌های گذشته، بازنمایی از الگوی غرب بود که امسال اصلاح شد و در این دوره فرش قرمز وجود ندارد.
آنچه از سیاست‌های فرهنگی دولت در این ماه‌ها دیده شده عمدتا در حوزه سینما و در همین حد و حدود بوده است. در آن سوی میدان فرهنگ یعنی در بازار کتاب اما یک اتفاق بسیار مهم شکل گرفته که آنقدرها به آن پرداخته نشده است. البته این بیشتر به ذات خبرساز بودن سینما و اقبال عمومی رسانه و مخاطب به اخبار این حوزه مربوط است که باعث شده اتفاق‌های کم اهمیت بر صدر اخبار رسانه‌ها قرار بگیرند اما به اتفاق بسیار مهمی که در حوزه کتاب رخ داده توجهی نشود. ماجرا این است که در روزهای اخیر برخی کتابهای حوزه ادبیات و داستان که سال‌ها و در دولت‌های متعددی ممنوع از چاپ بودند و فقط در بساط کتابفروشان کنار خیابان پیدا می‌شدند به ناگهان و با مجوز وزارت ارشاد به بازار کتاب راه پیدا کردند و اکنون در کتابفروشی‌ها فروخته می‌شوند. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که این کتاب‌ها با شکل و شمایل قدیمی خود و در تیراژ بالا تجدید چاپ شده و اتفاقا با استقبال کتابخوانان حرفه‌ای روبه‌رو شده‌اند. انتشار این کتاب‌ها پس از سال‌ها باعث شده تا به یکی از مهم‌ترین موضوعات بازار کتاب یعنی توقیف و قاچاق این کتاب‌ها به‌صورت رسمی اما بی‌سر وصدا پایان داده شود.
در بین کتاب‌هایی که منتشر شده‌اند چند کتاب صادق هدایت همچون «دیوار»، «اصفهان نصف جهان»، «ترانه‌های خیام» و «بوف کور» به چشم می‌خورد. البته نسخه سانسور شده «بوف کور» در این سال‌ها توسط ناشران مختلف منتشر شده است اما این نسخه که حالا مجوز ورود به بازار را پیدا کرده همان نسخه قدیمی و احتمالا بدون سانسور است. یکی دیگر از کتاب‌هایی که در این روزها مجوز گرفته رمان «سفر به انتهای شب» نوشته لویی فردینان سلین با ترجمه فرهاد غبرایی است و نخستین رمان نویسنده مشهور فرانسوی به حساب می‌آید که سال‌ها در توقیف به سر می‌برد. البته این را باید در نظر بگیریم که رفع توقیف آثار قدیمی کمی پیش‌تر آغاز شده و مربوط به روزهای اخیر نیست. در دولت گذشته کتابی مثل «دایی‌جان ناپلئون» نوشته ایرج پزشکزاد مجوز گرفت و تعجب خیلی‌ها را برانگیخت. چندی پیش و البته در همین وزارت فرهنگ کنونی کتاب «یکلیا و تنهایی او» نوشته تقی مدرسی و «ملکوت» نوشته بهرام صادقی نیز مجوز گرفتند و پس از سال‌ها به کتابفروشی‌ها برگشتند و مخاطبان ادبیات داستانی را شگفت‌زده کردند.
انتشار کتاب‌هایی که اکنون به بازار آمده‌اند، روشن کرد که وزارت ارشاد سرانجام یک تصمیم منطقی در حوزه کتاب گرفت و به یک جدال قدیمی پایان داد. برای واکاوی این اتفاق باید کمی به عقب‌تر برگردیم. به زمانی که یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سومین جلسه از مجموعه نشست‌‌‌های معاون امور فرهنگی با تشکل‌ها و انجمن‌‌‌های حوزه نشر درباره لزوم مشارکت ناشران در تصمیم‌‌‌سازی‌‌‌ها، کاغذ، کارگروه مبارزه با کتابهای غیرقانونی، حمایت از ناشران آموزشی و ضرورت تقویت زیرساخت‌‌‌ها سخن گفت. احمدوند، در آن جلسه گفته بود که ناشران صاحب این خانه هستند و ما و دیگر مدیران فرهنگی مهمان هستیم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متعلق به ناشران است اما مسائل حوزه نشر متعدد و پراکنده هستند و از این رو حتما نیازمند حضور اهالی نشر و استفاده از نظرات و دیدگاه‌‌‌های آنان هستیم. او با اشاره به تاسیس کارگروه‌‌‌هایی در معاونت امور فرهنگی برای پیگیری برخی مسائل گفته بود که کمیته مساله کاغذ داخلی تشکیل شده و در حال بررسی شرایط موجود و مشکلات کارخانه‌‌‌های داخلی برای تولید است. همچنین کارگروهی برای مبارزه با تکثیر غیرقانونی کتاب و صیانت از حقوق ناشران و پدیدآورندگان ایجاد می‌شود. او تاکید کرده بود مرجع صدور مجوز کتاب در کشور فقط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این صلاحیت اختصاصی است.
وعده‌های احمدوند با انتخاب رئیس اداره کتاب تا حدود زیادی به سمت اجرا پیش رفت. انتخاب محمد اللهیاری فومنی به عنوان مدیر اداره کتاب برای فعالان نشر انتخاب قابل قبولی به حساب می‌آمد. در همین رابطه خبرگزاری «ایرنا» پس از این انتخاب نوشته بود: (اللهیاری) در حالی بعد از چند سال بار دیگر بر این مسند نشست که هنوز خاطره خوش تعامل او با ناشران و اهالی فرهنگی در دوران مدیریتش مثال زدنی است. اداره کتاب همیشه جای جدل و بحث بوده است. به هر حال صدور مجوز برای کتاب یا سلب مجوز و صادرنکردن آن می‌تواند ضربه‌های زیادی را بر دیوار اعتماد بین اهالی فرهنگ و وزارت فرهنگ و ارشاد وارد سازد. اللهیاری اما این دیوار را به خوبی می‌شناسد. بیش از دو دهه در بدنه مدیریتی کتاب بوده و با انجمن‌‌‌ها و فعالان این حوزه به خوبی آشنایی دارد.
ورود کتابهای توقیفی به بازار شاید یکی از مهم‌ترین اتفاق‌های فرهنگی کشور در این سال‌ها به حساب بیاید و به نظر می‌رسد راه رفع‌توقیف کتابهای دیگری نیز سرانجام باز شده است. شاید در هفته‌های آینده آثار مهم‌تری هم رنگ کتابفروشی‌ها را ببینند. کتاب‌هایی از برخی نویسندگان سرشناس کشور که سال‌هاست در توقیف به سر می‌برند و حتی برای یک بار هم تجدیدچاپ نشده‌اند.
