اقتصاد آنلاین- فرزانه طهرانی؛ سد ماملو آب بخشی از رینگ تهران یعنی جنوب و جنوب شرقی تهران را تامین می‌کند. سدی که از جاجرود و دماوند آب می‌گیرد و در بین راه میزبان فاضلاب بخشی از مسکن مهر پردیس و دیگر پساب‌های منطقه می‌شود.
در پیگیری ماجرای ورود فاضلاب به سد ماملو، موضوع مدام پیچیده تر می‌شد. در ابتدای کار تکذیب‌ها تکرار شونده بود ولی هر چه جزئی تر پیش رفتیم، اقرارهای بیشتری می‌دیدیم. فقط کافی است چند جمله‌ای که در ادامه می‌آید را بخوانید تا بخشی از تغییر مواضع را ببینید.
عضو هیات مدیره عضو شرکت عمران پردیس (در گفت‌وگوی اول): فاضلاب وارد سد نمی‌شود. لاگون ساخته‌ایم. فاضلاب را به منطقه خشک برده‌ایم و وارد سد نمی‌کنیم.
مدیرعامل آبفای تهران: از صحت گفته عمران پردیس بی‌اطلاعیم.
رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس: به شعور مردم توهین نکنند. قطعا فاضلاب وارد سد می‌شود. فاضلاب شهرهای بومهن، رودهن، جاجرود، سعید آباد، خسروآباد و ۵ فاز پردیس به رودخانه و سد می‌ریزد.
عضو انجمن آب و فاضلاب تهران: تا دو سال دیگر آب تغییر رنگ و بو می‌دهد.
عضو هیات مدیره عضو شرکت عمران پردیس (در گفت‌وگوی دوم): البته لاگون‌ها هنوز آماده نیست. فاضلاب به سد می‌ریزد. اما نمی‌توانیم بگوییم می‌ریزد.
رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس: پول تصفیه فاضلاب روی قبض آب از مردم گرفته شده اما به جای ساخت تصفیه خانه، زمین تصفیه خانه را فروختند، تغییر کاربری دادند و مسکن مهر روی آن ساختند.
سال هاست فاضلاب انسانی و حتی پساب تعدادی لکه صنعتی غیرمجاز وارد رودخانه جاجرود شده و به سد ماملو می‌ریزد. تعلل شرکت عمران پردیس در ساخت تصفیه خانه (که به گفته عضو هیات مدیره پردیس به دلیل عدم اعطای مجوز از سوی محیط‌زیست و به گفته رییس اداره محیط‌زیست پردیس به دلیل فروش زمین تصفیه خانه و عدم اقدام مجری بود) باعث شده بخشی از فاضلاب پردیس وارد سد شود.
حجم ورودی فاضلاب هم که ابتدا تکذیب و در آخر تایید شد هنوز به طور دقیق مشخص نیست. عضو هیات مدیره شرکت پردیس می‌گوید فاضلاب فاز ۸ پردیس یعنی فاضلاب ۱۰ هزار واحد به سد می‌ریزد. آب و فاضلاب تهران طی اطلاعیه‌ای می‌گوید جمعیت مسکن مهر شامل فازهای ۵، ۸، ۹، ۱۱ بالغ بر ۲۸۸ هزارنفر و جمعیت غیر واحدهای مسکن مهر شامل فازهای ۱، ۲، ۳، ۴و۶، بالغ بر ۲۵۰ هزارنفر است که آب و فاضلاب تهران تصفیه فاضلاب ۲۵۰ هزار نفر را انجام می‌دهد.
رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس اما می‌گوید حجم ورودی فاضلاب و پساب‌های صنعتی بسیار بیشتر از چیزی است که اعلام می‌شود و فاضلاب شهرهای رودهن، بومهن، جاجرود، سعیدآباد، خسروآباد، پردیس و فازهای مسکن پردیس وارد رودخانه جاجرود شده و به سد می‌ریزد.
همان زمان که فازهای مختلف مسکن مهر توسعه می‌یافت یعنی از ابتدای دهه ۹۰ قرار بود تصفیه خانه دوم پردیس توسط بخش خصوصی ساخته شود. این قرارداد بین آب و فاضلاب و شرکت عمران پردیس منعقد و مقرر شد در ازای تامین آب مسکن مهر پردیس، این شرکت نیز تصفیه خانه بسازد. تعهد شرکت آب و فاضلاب انجام شد اما خبری از احداث تصفیه خانه نشد.
عضو هیات مدیره شرکت عمران پردیس می‌گوید: «از سال ۹۱ تا ۹۹ گرفتن مجوز از محیط‌زیست طول کشید و دست آخر برای گرفتن مجوز به زور متوسل شدیم. بعد از گرفتن مجوز یعنی اواخر سال ۹۹ مناقصه برگزار کردیم و قرارگاه خاتم برنده مناقصه شد. امروز پروژه تصفیه خانه قرارگاه خاتم ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا ۲ سال دیگر آماده خواهد شد.»
وقتی روایت ساخت تصفیه خانه را به نقل از رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس می‌شنویم ماجرا کاملا متفاوت می‌شود. رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس می‌گوید: «سرانه تصفیه خانه (سرانه همان زمین هایی است که به زیرساختهای شهر جدید مثل مدرسه، درمانگاه، تصفیه خانه، محل دفن زباله و.. تخصیص می‌یابد) را فروختند و تغییر کاربری دادند و مسکن مهر ساختند. پول تصفیه آب را هم روی قبض آب از مردم گرفتند اما تصفیه خانه نساختند. سرانجام شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست برای حفظ سلامت مردم وارد عمل شد و در سال ۹۹ زمینی در منطقه حفاظت شده برای احداث تصفیه خانه به مجری داد تا بیش از این فاضلاب وارد سد نشود.»
این ماجرا اما جزییات بیشتری دارد. گفت‌وگوهای مختصری که در ادامه می‌آید اگرچه بخشی از جزییات را روایت می‌کند ولی مشخص نیست تا چه اندازه مصلح اندیشی چاشنی آن شده است.
ابراهیم نظری نیا عضو فنی هیات مدیره شرکت عمران پردیس:
*درباره مقدار ورود فاضلاب پردیس به سد ماملو و اینکه چرا جلوی ورود این فاضلاب را تاکنون نگرفته‌اید توضیح دهید.
قبلا توضیح داده ام. دامن زدن به این موضوع نه به صلاح شماست و نه ما.
*شرکت آب و فاضلاب می‌گوید کار احداث تصفیه خانه شما به تعویق افتاده است.
۲ تصفیه خانه در پردیس وجود دارد. یکی از آنها حدود هشت سال پیش احداث شده و یک تصفیه خانه قرار بود ما بسازیم. تصفیه خانه شماره ۲ پردیس را که قرار بود ما بسازیم چون محیط‌زیست مجوز نمی‌داد دچار مشکل شد و ساخت آن عقب افتاد. سال گذشته به زور مجوز احداث را در همان محل قبلی از محیط‌زیست گرفتیم. بلافاصله به مناقصه گذاشتیم و قرارگاه خاتم برنده مناقصه شد و امروز ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
تا این تصفیه خانه ساخته شود فاضلاب کلیه فازهای پردیس را به تصفیه خانه موجود هدایت کردیم. یک مقدار اندک یعنی فاضلاب حدود ۱۰ هزار واحد را نتوانستیم به تصفیه خانه شرکت آب و فاضلاب ببریم. فعلا این فاضلاب را به دو لاگون منتقل کرده‌ایم و تصفیه اولیه تا زمانی که تصفیه خانه شماره ۲ تکمیل شود؛ در حال انجام است.
*فاضلاب این ۱۰ هزار واحد وارد سد می‌شود؟
خیر. ما در منطقه باغکمش لاگون ساختیم. تصفیه اولیه می‌شود. جامدگیری می‌شود و بعد وارد محیط خشک می‌شود. وارد سد نمی‌شود.
*چرا شرکت آب و فاضلاب می‌گوید فاضلاب وارد سد می‌شود؟
واقعیت این است که آب و فاضلاب به اندازه ما که درگیر کار هستیم اطلاعات ندارند. ما فاضلاب پردیس را نمی‌گذاریم وارد سد شود.
محمدرضا بختیاری مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت آب و فاضلاب استان تهران:
*شرکت عمران پردیس می‌گوید ۲ لاگون تعهد داده شده ساخته شده و فاضلاب فاز ۸ به سد نمی‌ریزد. این گفته را تایید می‌کنید؟
قرار بود لاگون‌های هوادهی تصفیه خانه باغکمش آماده شود اما در بازدید ۳ ماه پیش که از این تصفیه خانه داشتم این لاگون‌ها آماده نبود. بنا بود شرکت عمران پردیس این لاگون‌ها را بسازد اما اینکه گفته می‌شود ساخته شده، موضوعی است که از آن بی‌اطلاع هستم. خودشان گفتند که لاگون ساختند؟
*بله مسئولان شرکت عمران پردیس می‌گویند ساخته شده.
پس من از آن بی‌اطلاع هستم. تا سه ماه پیش که برای بازدید رفته بودم این لاگون‌ها ساخته نشده بود.
عزیز میکانیلی رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس:
*شرکت عمران پردیس می‌گوید فاضلاب فاز ۸ پردیس وارد باغکمش می‌شود و به سد نمی‌ریزد. این گفته را تایید می‌کنید؟
اینها به شعور مردم توهین می‌کنند. فاضلاب را خام داخل آب سد و رودخانه می‌ریزند.
*حجم فاضلاب ورودی چقدر است؟
فاضلاب ۵ فاز وارد رودخانه می‌شود و حجم آن بسیار زیاد است.
*وضعیت سلامت سد چگونه است؟
با توجه به نمونه برداری هایی که انجام شده آب سد قابل قبول نیست.
*آلوده است؟
بله آلودگی میکروبی دارد.
*شرکت عمران پردیس می‌گوید در سال‌های گذشته محیط‌زیست به آنها مجوز احداث تصفیه خانه نمی‌داد که نتوانستند کار ساخت را شروع کنند.
خیر. ما مجوز داده‌ایم. اینها سرانه‌ها را پیش فروش کرده و تغییر کاربری دادند و کار تصفیه خانه را پیش نبردند. هر شهر جدیدی که ساخته می‌شود؛ سرانه‌های زیرساخت را برای آن شهر مشخص می‌کنند. سرانه آموزشی، بهداشت، درمان، تصفیه خانه، جایگاه دفن و پردازش زباله و... مشخص می‌شود. اینها سرانه‌های مزبور را فروختند، تغییر کاربری داده و تبدیل به مسکن مهر کرده‌اند. شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست برای آنکه سلامت مردم بیش از این به خطر نیفتند از داخل منطقه حفاظت شده جانمایی تصفیه خانه انجام شد و مجوز داده شد.
*گفتند به تازگی مجوز داده شده است.
به تازگی برای گرفتن مجوز اقدام کرده‌اند. اینها سرانه‌ها را فروخته بودند. روی زمینی که وجود نداشت که نمی‌توانستند تصفیه خانه بسازند. اصلا مشخص نیست سرانه‌ها کجاست. این سرانه‌ها را فروختند و تبدیل به مسکن کرده‌اند.
*درحال‌حاضر به گفته شما فاضلاب نیمی از ۱۱ فاز پردیس وارد رودخانه می‌شود؟
بیشتر از این است. فاضلاب شهرهای رودهن، بومهن، جاجرود، سعیدآباد، خسروآباد، پردیس و فازهای مسکن پردیس وارد رودخانه می‌شود.
ابراهیم نظری نیا عضو فنی هیات مدیره شرکت عمران پردیس:
*مدیرعامل آب و فاضلاب تهران می‌گوید از ساخت لاگون‌ها بی‌اطلاع است. می‌توانید زمان دقیق ساخت لاگون‌ها را بگویید؟
هنوز کامل ساخته نشده است. پیشرفت فیزیکی ۲ لاگون مزبور ۶۰ درصد است. گفته بودیم که تا پایان سال این ۲ لاگون ساخته می‌شود که فاضاب وارد سد نشود.
*پس درحال‌حاضر فاضلاب وارد سد می‌شود؟
بله می‌شود ولی قابل گفتن نیست.
*تعداد زیادی از مسئولان این موضوع را تاکید کردند.
بخش کوچکی از فاضلاب وارد سد می‌شود ولی نه به آن اندازه که گفته می‌شود.
محمدرضا بختیاری مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت آب و فاضلاب استان تهران:
*محیط زیست پردیس معتقد است فاضلاب ۵ فاز از ۱۱ فاز پردیس وارد سد ماملو می‌شود.
خیر به این صورت نیست. تصفیه خانه باغکمش قرار بود چند سال پیش ساخته شود اما نشد. ما یک تفاهمنامه‌ای با شرکت عمران پردیس منعقد کردیم و بر اساس آن فاز ۹، ۱۱ و ۵ را وارد تصفیه خانه پردیس کردیم. علت اینکه ما مدول دوم را سریع تر ساختیم این بود که فاضلاب این فازها را وارد تصفیه خانه کنیم. بنابراین اینکه می‌گویند همه فاضلاب‌ها به سد می‌ریزد صحت ندارد.
*نگفتند فاضلاب همه فازها. گفتند فاضلاب ۵ فاز از ۱۱ فاز.
حداقل فاز ۱۱، ۹ و ۵ را ما وارد تصفیه خانه می‌کنیم. فاز ۸ که وارد رودخانه می‌شد قرار بود تا زمانی که تصفیه خانه باغکمش ساخته می‌شود؛ لاگون‌های هوادهی ایجاد کنند تا جامدگیری اولیه انجام شود. اما خبر آماده شدن این لاگون‌ها را نه می‌توانم تایید کنم نه تکذیب. چون به تازگی بازدید نداشتم.
*الان فقط فاز ۸ پردیس وارد سد می‌شود؟
بله. فاضلاب باقی فازها وارد تصفیه خانه ما می‌شود. بنا نداشتیم که فاز دوم تصفیه خانه را به این زودی بسازیم چون برنامه‌ریزی برای افق ۱۴۲۵ داشتیم. اما از آنجا که ساخت تصفیه خانه باغکمش به تاخیر افتاد؛ فاز دوم تصفیه خانه پردیس را هم به اتمام رساندیم.
عزیز میکانیلی رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس:
*شرکت آب و فاضلاب می‌گوید درحال‌حاضر تصفیه خانه‌های پردیس کار تصفیه را انجام می‌دهند.
خیر. دو مدول از سوی آب و فاضلاب به بهره‌برداری رسیده است. اواخر سال ۹۹ این بهره‌برداری انجام شده و بخش کوچکی از فاضلاب پردیس به آنجا هدایت می‌شود.
حسین نایب عضو هیات مدیره انجمن آب و فاضلاب ایران:
*وضعیت سلامت آب سد ماملو چگونه است؟
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در تصفیه خانه شماره ۷ ممکن است در آینده با آن مواجه شویم بحث تغییر رنگ و بو در آب ناشی از رشد جلبکی در لایه‌های پایینی سد است. در موارد مشابه، در سدهای کشور مانند سد میناب و سد قشلاق با این پدیده مواجه بوده‌ایم.
لازم است غلظت آلاینده‌های مذکوردر تصفیه خانه فاضلاب کاهش پیدا کند اما با عدم تکمیل تصفیه خانه پردیس درحال‌حاضر این اتفاق نیافتاده است. علاوه بر مسکن مهر پردیس، نقاط جمعیتی قابل توجه دیگری در مسیر رودخانه وجود دارد که از این میان می‌توان به سعیدآباد و جاجرود اشاره نمود. برای این منطقه در سال‌های گذشته یک تصفیه خانه روستایی ایجاد شده که جوابگوی نیاز این منطقه نیست.
عزیز میکانیلی رییس اداره محیط‌زیست شهر پردیس:
*در آینده ممکن است تغییر رنگ و بوی آب را شاهد باشیم؟
اگر تصفیه خانه ایجاد شود وضعیت آب بهبود پیدا می‌کند. با وجود آنکه همه مجوزها داده شده اما کم کاری می‌کنند. قبلا پول تصفیه آب را از مردم روی قبض‌های آب گرفته‌اند اما در احداث تصفیه خانه تعلل می‌کنند.
محمدرضا بختیاری مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت آب و فاضلاب استان تهران:
*وضعیت سلامت آب سد چگونه است. به جز آلودگی فاضلاب انسانی، نگرانی هایی در خصوص وجود فلزات سنگین به دلیل وجود لکه‌های صنعتی در منطقه وجود دارد.
در منطقه سعید آباد واحدهای صنعتی غیرقانونی وجود دارد که پساب هایشان را وارد رودخانه می‌کنند. اما آب تامین شده از سد ماملو کاملا سالم است. آلودگی آبی که وارد شبکه می‌شود را قویا تکذیب می‌کنم.
*آب مناطق جنوب و جنوب شرق تهران از سد ماملو تامین می‌شود؟
بله. اداره بهداشت روزانه آب را آزمایش می‌کند و تاکید می‌کند که هیچ گونه آلودگی ندارد. ولی بحث کیفیت مطرح است و طبیعی است که وقتی آلودگی وارد رودخانه می‌شود کیفیت آب را پایین می‌آورد. از آنجا که ورودی آب به سد زیاد است و هم شاخه جاجرود و هم شاخه دماوند به آن واریز می‌شود، بخشی از مسائل در خود سد حل می‌شود. خود رودخانه حالت پالایندگی دارد. اما مسلم است که کیفیت آب سد ماملو را نمی‌توانید با سد لار که بالادست آن هیچ آلودگی وجود ندارد مقایسه کنید. سد لار بسیار بکر و دست نخورده ست.
*سد لار برای تامین آب کدام مناطق تهران استفاده می‌شود؟
منطقه یک، دو و سه تهران.
*برخی معتقدند رنگ و بوی آب تا سه سال آینده ممکن است تغییر کند.این گفته را تایید می‌کنید؟
این یک حدس است. در گذشته هم گفته می‌شد اما کیفیت آب تهران در حال افزایش است چون شبکه فاضلاب در حال تکمیل است. باغکمش هم تا ۲ سال آینده آماده می‌شود و ورودی فاضلاب به ماملو صفر می‌شود. درحال‌حاضر نیز آبی که ما وارد مدار می‌کنیم کاملا سالم است. تنها شهر در کشور که با خیال راحت آب مصرف می‌کنم تهران است.
در حال اجرا کردن رینگ تهران هستیم که بعد از کامل شدن مخازن آب همه سدها یکجا جمع می‌شود و آب سراسر تهران یکی خواهد شد. این اتفاق تا ۶ سال آینده انجام می‌شود.
