فرانچایز که اصطلاح عامیانه‌ای برای فرانچیز یا فرانشیز است به اخذ مجوز یا حق امتیاز یک برند جهت استفاده از آن گفته می‌شود. صنعت و کسب و کار فرانچایز ایران در چه وضعیتی به سر می‌برد؟ برای یافتن پاسخ سوال خود با عضو هیات مدیره و مدیرعامل انجمن فرانچایز ایران به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.
حق امتیازی که یک طرف «صاحب امتیاز» به طرف دیگر «امتیازگیرنده»، اعطا می‌کند اجازه می‌دهد تا امتیازگیرنده به دانش، فرآیندها و علائم تجاری مربوط به کسب و کار صاحب امتیاز، دسترسی داشته باشد. مجوز فرانچایز به طرف فرانچایزر اجازه می‌دهد کالا یا خدماتی را تحت برند شرکت فرانچایزدهنده بفروشد و در ازای دریافت مجوز یا حق فرانچایز از صاحب امتیاز، مبلغی را (معمولا معادل هزینه اولیه راه‌اندازی و صدور مجوز سالانه است) به فرانچایزر پرداخت می‌کند.
محمدرضا ملایی، عضو هیات مدیره و مدیرعامل انجمن فرانچایز ایران در گفتگو با گسترش نیوز گفت: «فرانچایز یکی از مهمترین و موثرترین رویکردهای توسعه کسب و کار در کشورهای پیشرفته و درحال توسعه است تا جایی که بین یک تا ۵ درصد تولید ناخالص ملی کشورهای توسعه‌یافته را شامل می‌شود».
وی با بیان این که در آمریکا ۳ درصد تولید ناخالص ملی را فرانچایز تشکیل می‌دهد ادامه داد: با توجه به شرایط اقتصادی کشور، فرانچایز یکی از بهترین و موثرترین رویکردهای توسعه کسب و کار بوده و از آنجایی که منافع آن می‌تواند به توسعه اشتغال پایدار، کاهش قاچاق کالا و توسعه صادرات غیرنفتی منجر شود می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشور بازی کند.
ملایی در ادامه با اشاره به اینکه اشتغال‌آفرینی صنعتی برای دولت بسیار هزینه‌بر است یادآور شد: «مدل فرانچایز با سرمایه‌های خرد مردمی آغاز می‌شود. این رویکرد نه تنها به ایجاد اشتغال پایدار منجر می‌شود بلکه از هدایت سرمایه‌های خرد به سمت سفته بازی و ایجاد بازارهای غیرمولد جلوگیری می‌کند».
عضو هیات مدیره و مدیرعامل انجمن فرانچایز ایران گفت: «صنعت فرانچایز به همه کسانی که به دنبال ایجاد و توسعه کسب و کار هستند کمک می کند تا با ورود به شبکه این صنعت، آزمون و خطا نکنند و نتایج حاصل از آن برای فعالان اقتصادی ملموس باشد. به عبارتی با ورود به شبکه فرانچایز نه تنها آموزش‌های لازم در اختیار فعالان اقتصادی قرار خواهد گرفت بلکه استانداردهای لازم برای موفقیت در کسب و کار موردبررسی قرار می‌گیرد».
ملایی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این که در صنعت فرانچایز ایران، تجربه های موفق و ناموفق بسیاری داشته‌ایم گفت: به طور قاطع نمی‌توان گفت در این صنعت دارای استانداردهای درستی بوده‌ایم یا همگام با استانداردهای روز دنیا حرکت کرده‌ایم اما توسعه فرانچایز در ایران روز به روز در حال گسترش است؛ به شکلی که صنایع بزرگ تا صنایع کوچک و متوسط و اصناف به سمت و سوی فرانچایز کشیده شده‌اند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا فروشگاه های زنجیره‌ایی جانبو و افق کوروش در قالب فرانچایز مشغول به فعالیت هستند گفت: «جانبو هنوز در قالب فرانچایز نیست اما از ۲۰۰۰ فروشگاه افق کورورش، حدود ۸۰۰ فروشگاه در قالب فرانچایز در حال فعالیت هستند. فروشگاه‌هایی مثل رفاه، اسنوا، شیرین‌عسل از جمله صنایع بزرگی هستند که در قالب فرانچایز فعالیت میکنند. همچنین در حوزه اصناف برخی برند‌ها مثل کافه ویونا و آیس‌پک نیز فعال شده‌اند».
ملایی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه شرکت‌های خوبی در قالب فرانچایز فعالیت میکنند ادامه داد: «بهتر است این شرکت‌ها خود را با استانداردهای روز دنیا تطبیق دهند تا با این فناوری‌ها بیشتر آشنا شده و بتوانند موفقیت‌های قابل توجه بیشتری کسب کنند».
عضو هیات مدیره و مدیرعامل انجمن فرانچایز ایران در ادامه یادآور شد: «یکی از مهمترین اهداف انجمن فرانچایز ایران، توسعه فرهنگ استفاده از این نوع کسب و کارها در بخش دولتی، خصوصی و خصولتی است تا از این طریق کسب و کارها رونق یافته و رشد اقتصادی تسهیل یابد؛ همچنین شرایط و فرصتی فراهم شود تا کسب و کارهای متنوع و مختلف بتوانند از آن بهره‌مند شوند».
وی رونق صنعت فرانچایز را منوط به به روز بودن دانش و فناوری‌های دنیا توسط کسب و کارها دانست و ادامه داد: «فرهنگ‌سازی در راستای فعالیت‌های مرتبط توسعه تقاضا و بررسی مسائل حقوقی از جمله مهمترین نکاتی است که برای ورود به صنعت فرانچایز باید به آن توجه داشت».
به گفته ملایی در فرانچایز‌ها هرچقدر به سمت نوآوری و به روز بودن حرکت کنیم به همان میزان قواعد و قوانین شفاف تر و قانونمندتر خواهد بود. وی در پاسخ به این سوال که انجمن فرانچایز ایران چه حمایت‌هایی برای این نوع کسب و کارها مدنظر قرار داده است؟ گفت: «انجمن فرانچایز ایران برای حمایت از توسعه انواع کسب و کارهایی که قرار است در این قالب فعالیت کنند شکل گرفته است بنابراین به زودی کتاب فرانچایز چاپ و منتشر می‌شود. نمایشگاه توسعه کسب و کارها برای چهارمین سال متوالی خود از ۳۰ دی‌ماه تا سوم بهمن‌ماه در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار می‌شود و در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری رویدادها و تعاملات با فرانچایزورهای منطقه ای و بین‌المللی در راستای حمایت از فرانچایزورهای ایرانی هستیم».
