خبرگزاری فارس ـ حوزه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: هر ساله در سالروز میلاد حضرت زهرا (س) مداحان به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای می‌روند. در این دیدار مقام معظم رهبری پیرامون مسائل مختلف مداحی نکات و توصیه‌هایی را مطرح می‌کنند در مطلب گذشته که می‌توانید اینجا بخوانید، ۳۲ مطالبه رهبری در موضوعات اشعار، هنر مداحی، توجه به خود، مضامین مداحی و فرهنگسازی مطرح شد.
در گزارش پیش‌رو نیز به بازخوانی و تحلیل محتوا ۱۹ مطالبه ایشان در این سال‌ها در موضوعات موسیقی، خانواده، فرهنگسازی، توجه به سنت‌ها، پرهیز از تفرقه‌افکنی، پرهیز از رفتارهای خارج از حدود، مجالس شادی، نقد و بررسی مداحی‌ها و وظایف نهادهای مداحی را بازخوانی می‌کنیم. در جدول، روی هریک از لینک‌ها بزنید، سخنرانی مورد نظر از پایگاه رهبر معظم انقلاب فرا خوانده می‌شود:
| توصیه در باب موسیقی مداحی | تاریخ سخنرانی
|
| ۶۹/۱۰/۱۷ | |
| ۸۴/۵/۵ | |
| ۸۶/۴/۱۴ |
هر آهنگ و آوازی به درد مداحی نمی‌خورد
موسیقی محور دیگر بیانات و توصیه‌های مقام معظم رهبری در دیدار با مداحان بوده است. ایشان در ۶۹/۱۰/۱۷ در این باب می‌فرمایند: «هر آهنگ و آوازی به درد شما نمی‌خورد. آهنگ و آواز خاصی به درد شما می‌خورد؛ آن هم با شیوه بیان خاص مداحی.»
خودتان آهنگ بسازید
ایشان چندسال بعد و در ۸۴/۵/۵ به مداحان می‌فرمایند: «من شنیده‌ام در مواردی از آهنگ‌های نامناسب استفاده می‌شود. مثلاً فلان خواننده طاغوتی یا غیرطاغوتی شعر عشقىِ چرندی را با آهنگی خوانده؛ حالا ما بیاییم در مجلس امام حسین و برای عشاق امام حسین، آیات والای معرفت را در این آهنگ بریزیم و بنا کنیم آن را خواندن؛ این خیلی بد است. خودتان آهنگ بسازید. این همه ذوق و این همه هنر وجود دارد. یقیناً در جمع علاقه‌مندان به این جریان کسانی هستند که می‌توانند آهنگ‌های خوبِ مخصوص مداحی بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادی.»
نوآوری داشته باشید اما نه اینجور
رهبر انقلاب دو سال بعد در ۸۶/۴/۱۴ نیز مجدداً به این موضوع اشاره کردند و فرمودند: « مداح یا خواننده ما بیاید در رادیو و تلویزیون به تقلید - آن هم غلط - آهنگ غربی یا آهنگ مجالس لهو را در مجلس ایمان و در مجلس معنویت تکرار کند، این درست نیست؛ این غلط است. نوآوری، درست؛ اما نه اینجور. این مربوط به آهنگ است. البته صدای خوب را می‌توان با آهنگ بد خراب کرد؛ صدای متوسط را می‌توان با آهنگ خوب آرایش داد. خود آهنگ یک مسئله است.»
| توصیه در باب پرداختن به موضوع خانواده | تاریخ سخنرانی |
| ۹۷/۱۲/۷ | |
| ۹۸/۱۱/۲۶ | |
| ۹۹/۱۱/۱۵ |
روی مسئله خانواده تکیه کنید
رهبر انقلاب بعد از آنکه نقشه موثر مداحان در فرهنگسازی را تبیین کردند، ۳ سال است که مداحان را به سمت موضوعات مرتبط با خانواده اعم از ازدواج و فرزندآوری سوق دادند. ایشان در ۹۷/۱۲/۷ فرمودند: «در این برهه از زمان روی مسئله خانواده تکیه کنید. دشمن، نه دشمن ایران یا دشمن انقلاب؛ دشمن بشریّت، تصمیم گرفته که نظام خانواده را در بین بشر از بین ببرد. ...در آن جاهایی که از خدا دور بودند موفّق شدند، در یک جاهایی هم از جمله در ایران اسلامی ما موفّق نشدند امّا دارند تلاش می‌کنند. این ازدواج‌های سخت، این ازدواج‌های دیر، این فرزندآوری کم، این به تعبیر غلط زشتشان «ازدواج‌های سفید» -که سیاه‌ترین نوع زندگی مزدوج است- همه اینها به خاطر این است که خانواده از بین برود. رواج شهوات، از بین رفتن حیا و عفّت، امروز جزو برنامه‌های دشمن است. شما مبارزه با اینها را جزو برنامه‌های خودتان قرار بدهید.»
فرهنگسازی در موضوعات خانواده کار مداحان است
ایشان سال بعد در ۹۸/۱۱/۲۶ هم درباره این موضوع تاکید کردند و فرمودند: «تشکیل خانواده فرهنگسازی می‌خواهد، ازدواج آسان فرهنگسازی می‌خواهد، سخت‌گیری نکردن در امر ازدواج فرهنگسازی لازم دارد؛ این فرهنگسازی از شما برمی‌آید، این کار شما است. جامعه مدّاح خیلی کار می‌تواند انجام بدهد.»
به موضوع ازدواج بهنگام و فرزندآوری در مداحی‌ها بپردازید
رهبر انقلاب در ۹۹/۱۱/۱۵ هم در خصوص موضوع خانواده فرمودند: «... ازدواج بهنگام و بدون تأخیر یکی از کارهای لازم و واجب است؛ فرزندآوری و تکثیر نسل یکی از آن وظایف مهم و اساسی است که بایستی انجام بگیرد که هر دو‌ی اینها -هم ازدواج زودهنگام و بهنگام، و هم تکثیر نسل- جزو نیازهای حیاتی امروز کشور و فردای کشور است. خب، این مفاهیم بایستی در مدّاحی شما عزیزانِ مدّاح جایگاه شایسته‌ای را داشته باشد.»
| توصیه در باب توجه به سنت‌های گذشتگان | تاریخ سخنرانی |
| ۸۴/۵/۵ | |
| ۸۶/۴/۱۴ | |
| ۹۹/۱۱/۱۵ |
مانند گذشتگان در ابتدای مداحی، نصیحت کنید
یکی از توصیه‌های مقام معظم رهبری به مداحان همواره حفظ سنت‌های مداحی البته در عین استقبال از نوآوری‌ها با حفظ شأن و جایگاه اهل بیت(ع) بوده است. ایشان در ۸۴/۵/۵ می‌فرمایند: «در منبر مداحی حتماً در اول، فصلی اختصاص بدهید به نصیحت یا بیان معارف به زبان زیبای شعر. اصلاً رسم مداحی از قدیم این‌طوری بوده است؛ الان یک مقدار آن رسم‌ها کم شده. مداح در اول منبر یک قصیده، یک ده بیت شعر - کمتر، بیشتر - فقط در نصیحت و اخلاق، با الفاظ زیبا خطاب به مردم بیان می‌کرد؛ مردم هم می‌فهمیدند و اثر هم می‌گذارد.»
محسّنات اساتید و پیشکسوت‌ها را یاد بگیرید
ایشان دو سال بعد در ۸۶/۴/۱۴ هم فرمودند: «به جوان‌ها توصیه می‌کنم شیوه‌های پیشکسوت‌ها را بکلی کنار نگذارند؛ دست نکشند. من با نوآوری موافقم؛ نوآوری هیچ اشکالی ندارد؛ اما اگر بخواهید در این نوآوری کمال پیدا کنید، بایستی این نوآوری در امتداد شیوه‌ی گذشتگان باشد...محسّنات اساتید، پیشکسوت‌ها و کسانی را که در این کار از شما یک پیراهن بیشتر پاره کرده‌اند، یاد بگیرید و چیزی بر آن اضافه کنید. شیوه‌های جدید، این‌جوری درست بشود، خوب است.»
نگذارید هیأت تبدیل بشود به محیط‌های دیگر
سال گذشته مقام معظم رهبری در ۹۹/۱۱/۱۵ در باب استفاده از ابزارهای هنری خارج از هیأت توصیه مهمی داشتند و فرمودند: «قالب مدّاحی و آن شکل مدّاحی حفظ بشود. مدّاحی و مدیریّت هیأت را با بعضی از کارهای مشابهی که اینجا و آنجا انجام می‌گیرد، اشتباه نباید گرفت. قالب مدّاحی باید حفظ بشود؛ از همه ابزارهای هنری مذکور که عرض کردیم -صدای خوش، نغمه‌سازی خوش، نغمه‌پردازی خوب- باید در اینها استفاده بشود، لکن از چیزهایی که بیرون از این قالب مدّاحی است مطلقاً نخواهید استفاده کنید و اجتناب بشود. نگذارید هیأت تبدیل بشود به محیط‌های دیگر؛ هیأت، باید هیأت بماند.»
| توصیه در باب پرهیز رفتارهای خارج از حدود | تاریخ سخنرانی |
| ۹۳/۱/۳۱ | |
| هیأت را به محلی تبدیل کنید که جوانان لخت شوند و بالا و پایین بپرند درست است؟ | ۹۴/۱/۲۰ |
| ۹۵/۱/۱۱ |
در هیأت کاری خارج از حدود و ضوابط شرع نکنید
یکی از توصیه‌های مهم مقام معظم رهبری در خصوص نوع حرکات و رفتارهای مستمعین در مجالس به خصوص عزاداری‌ها اعم از لخت شدن، هروله کردن و ... است. ایشان در ۹۳/۱/۳۱ می‌فرمایند: «در محیط‌های مراسم مذهبی، مراقب باشید هیچ کاری که از حدود ضوابط شرع ممکن است بیرون برود، رخ ندهد؛ این را مراقبت کنید. محیط مدّاحی و خوانندگی دینی، یک محیط پاک و مطهّری است؛ نگذاریم آلودگی‌هایی که متأسّفانه در دنیای هنر در بین مردمان بی‌قید و بی‌مبالات رواج پیدا کرده است، به محیط هنر اسلامی و مذهبی در محیط‌های مذهبی رسوخ کند و نفوذ کند؛ این را مراقب باشید.»
هیأت را به محلی تبدیل کنید که جوانان لخت شوند و بالا و پایین بپرند درست است؟
رهبر انقلاب یک سال بعد در ۹۴/۱/۲۰ هم این موضوع را بیشتر باز می‌کنند و می‌فرمایند: «... اینکه ما مجلس عزاداری و مدح سیّدالشهدا را ــ که عظمت او به‌خاطر شهادت است، عظمت او به‌خاطر فداکاری در راه خدا است، عظمت او به‌خاطر گذشت است؛ گذشت از همه چیز، از همه خواسته‌ها، از همه مطلوب‌ها ــ تبدیل کنیم به یک نقطه سبک، به یک جایی که یک تعدادی جوان لخت بشوند، بپرند هوا، بپرند پایین و ندانند چه می‌گویند، درست است؟ این شکر این نعمت است که خدا به شما داده؟ این صدای خوش نعمت است؛ این توانایی اداره مجلس نعمت است؛ اینها چیزهایی است که خدا به همه نداده است، به شما داده؛ باید این نعمتها را شکر بگذارید.»
کجای این بالا و پایین پریدن‌ها عزاداری است؟
ایشان یک سال بعد و در ۹۵/۱/۱۱ مجدداً صریح‌تر در این خصوص موضع گیری می‌کنند و می‌فرمایند: «اینکه بنده گاهی اوقات اعتراض می‌کنم به بعضی از مدّاحی‌ها که مثلاً فرض کنید در عزاداری دهه محرّم وقتی انسان نگاه می‌کند که گاهی می‌آورند عکس‌هایش را؛ حالا هم که دیگر این وسایل زیاد شده؛ البتّه بنده ندارم امّا گاهی می‌آورند به من نشان می‌دهند این عکس‌ها و مانند اینها را می‌بیند مثلاً در یک جلسه همه دارند همین‌طور می‌پرند هوا و می‌آیند پایین؛ خب، این چه فایده‌ای دارد؟ این چه تأثیری دارد؟ کجای این عزاداری است؟ اینکه من اعتراض می‌کنم، از هیجان جوان‌ها بنده ناراحت نیستم؛ خب جوان اهل هیجان است، جوان منبع انرژی است و دائماً دلش می‌خواهد انرژی خودش را تخلیه کند؛ من از این باب (می‌گویم) که این وظیفه‌های بزرگ زمین نماند. وقتی‌که در یک جماعتی ده هزار جوان یا پنج هزار جوان جمع شدند و دلشان را دادند به شما، شما می‌توانید با یک اجرای عالی، هنرمندانه و پُرمغز، اینها را تبدیل کنید به انسان‌های کارآمدی که با عزم جزم بروند دنبال کار.»
| توصیه در باب پرهیز از تفرقه‌افکنی | تاریخ سخنرانی |
| نباید کاری کنید که عصبیت آن مسلمانِ غیرشیعه علیه شما تحریک شود | ۸۶/۴/۱۴ |
| ۹۲/۲/۱۱ | |
| نباید کینه‌ورزی‌های مذهبی را زیاد کرد | ۹۳/۱/۳۱ |
نباید کاری کنید که عصبیت آن مسلمانِ غیرشیعه علیه شما تحریک شود
یکی از مهمترین توصیه‌های مقام معظم رهبری، پرهیز از تفرقه‌افکنی است که شاید بتوان گفت مغفول مانده و گاه بی‌گاه شاهد رفتارهای تفرقه‌افکن از سوی برخی هستیم. ایشان در ۸۶/۴/۱۴ در این خصوص می‌فرمایند: «انسجام اسلامی یعنی عصبیت‌های بین‌المذاهبی مسلمان‌ها نباید تحریک شود. شما نباید کاری کنید که عصبیت آن مسلمانِ غیرشیعه علیه شما تحریک شود؛ او هم متقابلاً نباید کاری کند که غیرت و عصبیت شما را علیه خودش تحریک کند. آنها همین را می‌خواهند...اگر دیدید در جامعه بین شما کسانی هستند که عکس این رفتار می‌کنند، آنها را طردشان کنید؛ مخالفت خودتان را به آنها ابراز و اعلام کنید؛ اینها ضرر می‌زنند؛ ضربه می‌زنند.»
اختلافات مذهبی و طایفه‌ای را کمرنگ کنید
ایشان ۶ سال بعد در ۹۲/۲/۱۱ مجدداً در این خصوص می‌فرمایند: « این نعمتها (حنجره، لحن و آهنگ و شعر) در اختیار شما است؛ اینها را در خدمت چه قرار می‌دهید؟ در خدمت معرفت‌افزایی. اگر در خدمت اختلاف‌افکنی واقع شد، اگر در خدمت تحریک عصبیت‌هائی قرار گرفت که امروز به خاطر این عصبیت‌ها، متعصبین لجوج در نقاطی از دنیا بیست تا، سی تا سر می‌بُرند، این استفاده، استفاده بدی است؛ این را خیلی مراقب باشید....»
نباید کینه‌ورزی‌های مذهبی را زیاد کرد
ایشان در ۹۳/۱/۳۱ هم در این خصوص می‌فرمایند: «... در جلسات نباید کینه‌ورزی‌های مذهبی را زیاد کرد؛ این را چقدر باید تکرار کرد؟ بارها تکرار کرده‌ایم؛ بعضی حاضر نیستند (گوش کنند).»
| توصیه در باب برگزاری مجالس شادی | تاریخ سخنرانی |
| ۸۴/۵/۵ | |
| ۹۲/۲/۱۱ |
آهنگ شادی از آهنگ عزا جداست
رهبر انقلاب در همان دیدار ۸۴/۵/۵ نکته دقیق و موشکفانانه‌ای در باب تفاوت مجلس عزا و شادی بیان کرده و می‌فرمایند: «آهنگ شادی از آهنگ عزا جداست. الان معمول شده که برای روزهای عید جلساتی تشکیل می‌دهند. بنده مخالف این کار نیستم؛ بد هم نیست که دست می‌زنند. البته اگر از رادیو بشنویم - که بنده خودم گاهی از رادیو شنیده‌ام - و شعر را درست گوش نکنیم، خیال می‌کنیم دارند سینه می‌زنند! هم لحن، سینه‌زنی است؛ هم آن دستی که می‌زنند، مثل زدن روی سینه است. این چه شادی شد؟! اگر برای روزهای شادی، آهنگ‌های مناسب - نه آهنگ‌های مبتذل، نه آهنگ‌های طاغوتی، نه آهنگ‌های حرام - و شیوه‌های خوب انتخاب کنند، مؤثرتر و بهتر است. این‌طور نباشد که چون به روضه‌خوانی عادت کرده‌ایم، روز شادی هم که می‌خواهیم حرف بزنیم، لحنمان بشود لحن روضه‌خوانی.»
عزاداری به جای خود، مولودی‌خوانی و شادی هم به جای خود
ایشان در سال ۹۲/۲/۱۱ هم در این خصوص می‌فرمایند: «من در این سال‌های طولانی، خیلی اوقات به برادران مداح که اینجا می‌خواندند، این اعتراض را می‌کردم که جلسه جشن و مولود را تبدیل می‌کردند به مجلس عزاداری؛ مفصّل روضه خواندند و اشک گرفتند! هر چیزی به جای خودش. ...اینجور نیست که در مجلس مولودی‌خوانی ائمه (ع) هم حتماً باید یک روضه‌ای خوانده شود، یک دمی داده شود، یک اشکی گرفته شود؛ هیچ لزومی ندارد. ...عزاداری به جای خود، مدیحه و مولودی‌خوانی و شادی هم به جای خود؛ اینها را نباید با هم مخلوط کرد.»
| توصیه به بزرگان و نهادهای مداحی | تاریخ سخنرانی |
| ۶۸/۱۰/۲۸ |
منصب مدّاحی باید یک حدود و ثغور پیدا کند
مقام معظم رهبری در ۶۸/۱۰/۲۸ توصیه‌ای به بزرگان و نهادهای حوزه مداحی دارند و می‌فرمایند: «باید بتدریج جوری بشود که این سِمت مدّاحی -که واقعاً یک منصب است- و این منصب مدّاحی، یک حدود و ثغوری هم پیدا کند. مدّاحی اهل‌بیت خیلی بالا است؛ هم مقام بالایی دارد، هم تأثیر زیادی در جامعه و ذهن مردم دارد. [باید] یک حدودی پیدا کند؛ بدانید چه کسی مدّاح است، مقدّمات کار مدّاحی او چیست، چقدر شعر می‌داند، چقدر حفظ است، چقدر می‌تواند بخواند؛ این خصوصیّات را یک مرکزی [تشخیص بدهد]؛ یا از این مراکز مرسوم یا خود شماها؛ به یک کیفیّتی فکرش را کنید.» این از جمله توصیه‌های مقام معظم رهبری است که می‌توان گفت برروی زمین مانده و هنوز بعد از ۳۲ سال برای آن فکری نشده است.
| توصیه در باب نقد مداحی | تاریخ سخنرانی |
| ۶۸/۱۰/۲۸ | |
| ۹۵/۱/۱۱ |
اشعار را در مجامع ادبی نقد کنید
ایشان در بیانات خود در دیدار ۶۸/۱۰/۲۸ فرمودند: «نسبت به شعر سخت‌گیری کنید. حالا این جلسه، جلسه مناسبی نیست برای اینکه من بنشینم بگویم کدام بیت اگر چه‌جوری بود بهتر بود یا چه اشکالی داشت؛ امّا این کار را در مجامع ادبی باید کنند. یعنی آن شعری را که شما خودتان سروده‌اید و ممکن است خوب هم باشد -قضاوت کلّی نمی‌کنم- در یک مجمع ادبی بگذارید وسط و جایزه بدهید به هر کسی که این شعر را نقد کند و یک اشکال به‌جایی بر این شعر وارد کند، تا قوی شود.»
اساتید و محققین به نقد مداحی بپردازند
معظم‌له در ۹۵/۱/۱۱ هم فرمودند: «این پدیده درخورِ کار علمی است؛ یعنی واقعاً جا دارد دانشجویان ما، اساتید ما، محقّقین ما بنشینند و روی این پدیده فکر کنند، کار کنند؛ هم تفسیر و تحلیل کنند، هم راه‌های علمیِ گسترش این را به ما نشان بدهند و یاد بدهند. ما در واقع دستِ‌کم گرفتیم این پدیده را؛ خیلی پدیده مهمّی است.»
انتهای پیام/
