شاید زمانی که «محمدجعفر یزدی خوشگوار» در سال 1336 کارخانه نوشابه‌سازی کوکاکولای مشهد را راه‌اندازی می‌کرد، تصورش را هم نمی‌کرد نخستین کارخانه‌اش چنین سرنوشتی پیدا کند. کارخانه‌ای که پس از 56 سال فعالیت، 12 اردیبهشت 1392 برای همیشه تعطیل شده بود و بولدزرها قصد تخریب آن را کرده بودند. عمر حاج آقای یزدی آنقدر نپایید که سرنوشت کارخانه‌اش را ببیند و وی در سال 1392 از میان ما رفت، اما میراثش از میان نرفت و با تصمیم مدیریت شهری مشهد تبدیل به کارخانه نوآوری شد تا این‌بار به جای نوشابه، ایده‌های نو بسازد.
امروز فضای سنتی میدان کوکا به کلی از میان رفته و با احیاء سالن‌های کارخانه پیشین، کارخانه نوآوری مشهد به وجود آمده است. در بازآفرینی این مکان تلاش شده ضمن توجه به هویت مکان با استفاده از رنگ‌های شاد، المان‌هایی جذاب و تجهیزات متنوع، فضایی نوآورانه به وجود آید. در جای‌جای کارخانه یادگارهای دوران کوکاکولا به چشم می‌خورد و تلاش شده با قراردادن تصاویر گذشته و تعدادی از دستگاه‌های نوشابه‌سازی حسی نوستالژیک را در بازدیدکننده احیا کند.
فضایی که به گفته معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد با هدف ایجاد مکانی برای هم‌افزایی فعالیت‌های نوآورانه و ارتباط کسب‌وکارهای نوپا با یکدیگر و فعالان صنعتی احداث شده است. او از فعالان دانشگاهی، ایده‌پردازان، کسب‌وکارهای نوپا و فناورانه، شتابدهنده‌ها و فعالان اقتصادی به عنوان مخاطبان این کارخانه یاد می‌کند و امیدوار است این مکان بتواند به عنوان قطب نوآوری در شرق کشور فعالیت کند.
آیدا مهربان در گفت‌وگویی با ایسنا به بیان جزئیات چرایی و چگونگی احداث این کارخانه پرداخته است. وی با اشاره به تاریخچه احداث کارخانه‌های نوآوری در جهان، می‌گوید: به طور دقیق نمی‌توان گفت که نخستین کارخانه نوآوری دنیا کجا ایجاد شده است، اما در دهه ۱۹۳۰ میلادی مجموعه شرکت‌ها و افرادی که در زمینه توسعه فناوری‌های پیشرفته کار می‌کردند در دانشگاه استنفورد دور هم جمع شدند. در سال ۱۹۵۹ نخستین مرکز حمایت از شرکت‌های نوپا در زمینه فناوری در آمریکا بنیان گذاشته شد که امروز از آن به عنوان «سیلیکون ولی» نام برده می‌شود.
وی با بیان اینکه «امروزه چنین فضاهایی در شهرهای مختلف جهان شکل گرفته‌اند»، ادامه می‌دهد: در ایران با آغاز دهه 90 شمسی مفهوم استارت‌آپ و فعالیت‌های نوآورانه گسترش پیدا کرد و نیاز به ایجاد مراکزی که در فضایی یکپارچه فعالیت‌های مختلف در مسیر کارآفرینی را دور هم جمع کند، احساس شد. بر این اساس کارخانه نوآوری تهران به نام کارخانه نوآوری آزادی ایجاد شد. پس از آن دومین کارخانه نوآوری کشور در شیراز راه‌اندازی شد و کارخانه نوآوری مشهد به عنوان سومین کارخانه نوآوری کشور آغاز به کار خواهد کرد.
مهربان با اشاره به آغاز فعالیت‌های نوآورانه در مشهد در دهه 90 همزمان با سایر نقاط کشور، تصریح می‌کند: در این یک دهه فعالیت‌های مختلفی در این حوزه انجام شده، اما مدیریت شهری نقشی در آن نداشته است. در سال ۱۳۹۷ شهرداری مشهد مرکز نوآوری شهری را با هدف هم‌افزایی و گسترش فعالیت‌های استارت‌آپی و استفاده از ظرفیت و پتانسیل این شرکت‌ها در جهت حل مسائل و مشکلات شهری ایجاد کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: ایده اولیه ایجاد کارخانه نوآوری مشهد نیز همزمان با این اقدام شکل گرفت و فضاهای مختلفی برای احداث کارخانه نوآوری مشهد مدنظر قرار گرفت. از میان گزینه‌های مختلف، محل کارخانه کوکاکولا که فضایی متروکه بود به عنوان گزینه اصلی انتخاب شد. از سال 1398 فعالیت عمرانی احداث کارخانه نوآوری در آن محل آغاز شد و امروز پس از دو سال شاهد بهره‌برداری از آن خواهیم بود.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد با اشاره به جزئیات پروژه ساخت کارخانه نوآوری مشهد، بیان می‌کند: کارخانه نوآوری مشهد در فضایی به وسعت 3.7 هکتار در قالب پروژه میدان پژوهش که شامل احداث کارخانه، ایجاد پارک پژوهش و بهسازی پیاده‌روهای اطراف میدان است احداث شده، وسعت کارخانه حدود حدود یک هکتار است. برای اجرای این پروژه حدود 100 میلیارد تومان هزینه شده و تلاش کرده‌ایم فضاها و مجموعه عناصر پروژه به نحوی باشد که تمام نیازمندی‌های یک فعالیت استارت‌آپی تأمین شود. از جمله این فضاها می‌توان به فضای اشتراکی، فضاهای مستقل قابل واگذاری، آمفی‌تئاتر، کافی‌شاپ و رستوران، کلاس‌های تولید محتوا، آزمایشگاه نوآوری، اتاق جلسات و اتاق‌های گفت‌وگو و... اشاره کرد.
وی هدف از ایجاد کارخانه‌های نوآوری را ایجاد بستر، ابزارها و منابع مورد نیاز کارآفرینی در یک فضای واحد عنوان کرده و می‌افزاید: اساساً هدف احداث کارخانه نوآوری فراهم آوردن فضایی برای ارتباط ایده‌پردازان و کسب‌وکارهاست. در این مکان امکان تبادل دانش میان استارت‌آپ‌ها به وجود آمده و شبکه‌سازی انجام می‌شود. فضای کاری این مجموعه امکان تعامل و هم‌فکری را ایجاد کرده و پاسخگوی کلیه نیازها و الزامات ایجاد یک کسب‌وکار نوپا مانند مشاوره، جذب سرمایه و تبلیغات است. چه افرادی که می‌خواهند کسب‌وکار جدیدی راه‌اندازی کنند و چه کسانی که در حال حاضر کسب‌وکارهایی دارند و می‌خواهند آن را توسعه و بهبود داده یا مدل کسب‌وکار خود را متناسب با شرایط جامعه و تکنولوژی تغییر دهند، می‌توانند در کارخانه‌های نوآوری کار کنند.
مهربان عنوان می‌کند: کارخانه نوآوری مشهد نیز با همین هدف شکل گرفته و دنبال این است که تبدیل به قطب فعالیت مجموعه فعالان حوزه اکوسیستم استارت‌آپی در شرق کشور شود.
وی با اشاره به افرادی که می‌توانند از کارخانه نوآوری مشهد استفاده کنند، می‌گوید: کلیه فعالان در مراکز رشد یا کسانی که در مراکز دانشگاهی فعال هستند، افرادی که شرکت‌های دانش‌بنیان و نوپا را به ثبت رسانده‌اند، شتابدهنده‌ها که به عنوان حامی استارت‌آپ‌ها فعالیت می‌کنند، پارک‌های علم و فناوری، سرمایه‌گذاران، کارخانجات و شرکت‌های اقتصادی هر یک به نحوی می‌توانند برای توسعه کسب‌وکار خود از این فضا بهره بگیرند.
معاون شهردار مشهد ادامه می‌دهد: افرادی که به صورت انفرادی فعالیت می‌کنند نیز می‌توانند در فضاهای اشتراک‌کاری به صورت فردی فعالیت کنند. علاوه‌بر آن تیم‌هایی که هنوز ساختاریافته نشده یا به به ثبت نرسیده‌اند هم می‌توانند از این فضاها استفاده کنند.
وی می‌افزاید: با توجه به محدودیت فضای کارخانه نوآوری، شهرداری مشهد با کمک دانشگاه فردوسی مشهد و پارک علم و فناوری خراسان فضایی تحت عنوان قطب فناوری را تعبیه کرده که خوشه‌هایی که در اطراف کارخانه شکل می‌گیرند نیز می‌توانند از خدمات کارخانه بهرمند شوند.
مهربان با اشاره به هزینه حضور استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در این مجموعه، بیان می‌کند: شهرداری مشهد به دنبال کسب درآمد از این فضا نبود و نیست. با این وجود با توجه به واگذاری این فضا به بهره‌بردار، تعرفه‌هایی برای حضور در هر یک از بخش‌های این کارخانه در نظر گرفته می‌شود. این هزینه بسیار کم‌تر از هزینه اجاره فضا در سایر نقاط شهر خواهد بود. با این وجود دریافت این هزینه به عنوان فیلتری اولیه جهت حضور افراد و کسب‌وکارها عمل خواهد کرد و همچنین باعث فعال نگه‌داشتن این کسب‌وکارها می‌شود.
وی اضافه می‌کند: این فضا ضمن اینکه برای شرکت‌های نوپا و افراد خلاق زمینه کسب‌وکار و فعالیت را ایجاد می‌کند، برای توسعه و تغییر مدل فعالیت شرکت‌های بزرگ نیز مناسب است. همچنین شهرداری مشهد امیدوار است تا از این محل در راستای حل مسائل و مشکلات مختلفی که در مدیریت شهری وجود دارد استفاده کرده و خروجی‌هایی که از کارخانه بیرون خواهد آمد بتواند به توسعه شهر و کیفیت بهتر زندگی و تسهیل امور شهروندان کمک کند.
انتهای پیام
