فعالیت صنایع بزرگ، فعالیت‌های نفتی و سوختن فلرها، پدیده ریزگردها و آسیب‌ها و پیچیدگی‌های زیست محیطی، همه با هم و هر کدام به سهم خود به آلودگی هوای اهواز و دیگر شهرهای صنعتی خوزستان دامن زده‌اند و اثر مستقیم بر سلامت و حیات شهروندان داشته‌اند تا آنجا که بیش از ۲ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در خوزستان در سال گذشته تایید شده است.
در این شرایط، دیدن مه غلیظ و سیاه و آلوده روی رودخانه کارون و سنگینی هوا برای اهوازی‌ها عادت شده است، هر چند شاید این روند زوال تدریجی ریه‌های تک تک شهروندان این شهر باشد.
مهران معلم مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به ۲۹ دی‌ماه روز ملی هوای پاک در خصوص بررسی آثار آلودگی هوا به ویژه گرد و غبار و فلرهای نفتی بر سلامت اهوازی‌ها اظهار کرد: در یک دهه گذشته پدیده ریزگردها در خوزستان چه به صورت درون مرزی و چه به صورت برون مرزی رخ داده است. علاوه بر این، در اغلب روزها ذرات زیر ۲.۵ میکرون به عنوان آلاینده مسئول آلودگی هوا معرفی می‌شوند که منشاء این ذرات منسوب به صنایع احتراقی و فلرهای نفتی هستند.
وی افزود: مشکلات ناشی از فلرهای نفتی صنایع نفت و گاز در کنار پدیده ریزگرد، دو عامل اصلی و مهم ایجادکننده آلاینده‌های تجمعی در استان خوزستان به ویژه کلانشهر اهواز مطرح هستند.
فعالیت فلرهای نفتی، عامل ۸۵ درصد آلودگی صنعتی اهواز
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: در فرایند استخراج نفت همواره مقداری آب و گاز طبیعی همراه نفت از چاه خارج می‌شود که این گازها را گاز مشعل می‌نامند؛ در بسیاری از موارد، جمع‌آوری این گازها که از لحاظ ارزش حرارتی بسیار غنی هستند دشوار است یا از لحاظ اقتصادی به صرفه تشخیص داده نمی‌شود و در نتیجه در محل تولید (فلر) سوزانده می‌شوند.
وی عنوان کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده، سهم صنعت در آلودگی هوای کلانشهر اهواز ۶۵ درصد است که ۸۵ درصد این آلودگی مربوط به فعالیت فلرهای نفتی است.
معلم گفت: روزانه هزاران مترمکعب گاز در خوزستان سوزانده می‌شود و ۸۰ درصد سهم انتشار گازهای آلاینده ناشی از فلرها در ایران مربوط به استان‌های خوزستان، بوشهر و هرمزگان است.
از سرطان تا اوتیسم؛ پیامدهای آلاینده‌های نفتی در هوای خوزستان
وی افزود: در واقع سالانه میلیاردها فوت مکعب گاز از طریق فلرهای نفتی در خوزستان سوزانده می‌شود که خطری جدی برای سلامت انسان به شمار می‌آید و کیفیت زندگی افراد مجاور جوامع صنعتی را با آسیب‌های جدی روبه‌رو می‌کند. این آلودگی‌ها مشکلات زیادی نیز برای سلامت جسم و روان مردم ایجاد کرده است.
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: ترکیبات آلی فرار، SO۲، NOx، ذرات معلق، CO و H۲S از جمله گازهای آلاینده ناشی از فلرهای نفتی هستند؛ این آلاینده‌ها تأثیرات سوء مختلفی بر بخش‌های گوناگون و انسان دارند.
وی گفت: بررسی نتایج تحقیقات نشان داده است که این آلودگی‌های شیمیایی در افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق، آسم و آلرژی، سردردهای میگرنی، کاهش ضریب هوشی کودکان، سقط جنین، ابتلا به برونشیت مزمن و سرطان، مشکل غلظت خون، افزایش افسردگی و ظهور بیماری اوتیسم در کودکان مؤثر است.
متهمان اصلی اختلال در سلامتی خوزستانی‌ها
معلم اظهار کرد: خشکسالی و کمبود بارش، خشک شدن تالاب هورالعظیم و سایر تالاب‌های مرزی، فقر پوشش گیاهی، عدم اجرای طرح‌های برون مرزی و درون مرزی بیابان‌زدایی، عدم مدیریت منابع و توزیع ذخایر آب در استان خوزستان، سدسازی و اجرای طرح‌های غیراصولی انتقال آب، عملیات فلرینگ واحدهای نفت و گاز در خوزستان، دفع غیر بهداشتی زباله شهری، سوزاندن زباله، زباله‌گردی، پخش و تلنبار زباله در معابر و سطح شهر، توسعه نامناسب سطحی شهر، استقرار صنایع سنگین در اطراف شهر مانند کارخانه‌های ایران کربن و فولاد خوزستان، نیروگاه زرگان و رامین و استقرار فرودگاه، چاه‌های نفت و فلرهای نفتی از علل عمده ایجادکننده گرد و غبار و آلودگی هوا در استان خوزستان هستند.
وی با اشاره به سهم گرد و غبار در ایجاد بیماری‌ها گفت: نتایج یک تحلیل نشان داده است ۸۵ درصد اختلال‌ها در سلامتی اهوازی‌ها ناشی از تأثیرات ۱۰ آلاینده است که در این میان، آلاینده‌های ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون، ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون، مونوکسیدکربن و نیتریک اکسید به ترتیب بیشترین اثر را بر سلامتی گذاشته‌اند.
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز افزود: نتایج نشان داده که بیشترین دلایل مراجعه به بیمارستان‌ها در استان خوزستان به ترتیب در پی بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، گوارش، تنفسی، پوستی و عفونی بوده است.
وی گفت: البته ممکن است گرد و غبار به اندام‌های مختلف بدن صدمه وارد کند و منجر به بروز بیماری شود که میزان شدت این آثار به قدرت نفوذ ذرات معلق به داخل دستگاه تنفسی و درجه سمی بودن آن‌ها بستگی دارد.
همه ساکنین شهرهای صنعتی خوزستان به بیماری‌های ریوی ناشی از گرد و غبار مبتلا هستند
معلم بیان کرد: یک نکته مهم این است که همه ساکنین شهرها به خصوص شهرهای صنعتی به نوع و درجه‌ای از بیماری‌های ریوی ناشی از گرد و غبار مبتلا هستند؛ این افراد در اثر استنشاق هوای آلوده به دود و غیره، مقداری گرد و غبار در سینه دارند اما توسط رادیوگرافی دیده نمی‌شوند.
وی با اشاره به راه‌های ورود ذرات معلق گرد و غبار موجود در هوا به بدن انسان گفت: ذرات از طریق استنشاق به صورت فیزیکی و مستقیم وارد بدن می‌شوند. همچنین ذرات به عنوان جاذب و حامل مواد سمی عمل کرده و مواد سمی را به ریه می‌برند. تداخل با یک یا چند مکانیزم نیز به طور طبیعی سیستم تنفسی را مورد حمله قرار می‌دهد.
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: سرفه، تأثیر بر مکانیسم‌های دفاعی قفسه سینه، سرطان، بیماری‌های قلبی، تنگی تنفس، بیماری‌های تنفسی، آسم و آلرژی، افزایش حساسیت در برابر عفونت‌های تنفسی، بیماری‌های مزمن ریوی مثل برونشیت، مرگ زودرس در گروه‌های حساس، اگزما و ناراحتی‌های پوستی از علائم بیماری‌های ناشی از ورود ذرات معلق به بدن هستند.
وی با اشاره به آثار دفع غیر بهداشتی زباله در آلودگی هوا گفت: اصول بهداشت و بهسازی محیط در هر شهر ایجاب می‌کند که زباله‌ها در حداقل زمان از منازل و محیط زندگی انسان دور شده و در اسرع وقت دفع شود. بر اساس اعلام سازمان محیط زیست، حجم زباله‌های شهری در شهر اهواز ۹۰۰ تن در روز است که در این زمینه گفته می‌شود احتراق مواد پلاستیکی که متاسفانه امروزه به میزان فراوانی در زباله‌ها وجود دارند، گازهایی مانند گاز کربنیک، انیدرید سولفوره، گازهای سمی، کلره و غیره تولید می‌کند که فوق‌العاده خطرناک بوده و موجب آلودگی شدید هوا را فراهم می‌آورد.
یک قانون در برابر حجم انبوه آلودگی‌ها
معلم در خصوص قانون هوای پاک، بیان کرد: در اجرای اصل ۱۲۳ قانون اساسی، قانون هوای پاک در ۲۵ تیرماه سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید و در مرداد همان سال ابلاغ شد. بزرگترین مشکل بر سر راه اجرای این قانون در کشور عدم اختصاص بودجه برای اجرای قانون، اجرا نکردن قانون هوای پاک توسط سازمان‌ها و تولیدکنندگان، عدم پشتوانه اجرایی بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های ابلاغی توسط سازمان محیط زیست به عنوان نهاد مسئول اجرای قانون، عدم وجود شعب ویژه رسیدگی به تخلف‌های قانون هوای پاک در قوه قضائیه و نبود هماهنگی بین دستگاه‌ها برای اجرای آن است.
وی افزود: به طور مثال یکی از دستگاه‌های مهم تولیدکننده و مسئول آلودگی هوا، خودروسازان هستند که باید مطابق قانون، خودروهای باکیفیت و غیر آلاینده تولید کنند در حالی که همیشه به بهانه حمایت از تولید داخل و آثار مخرب اقتصادی کاهش تولید خودروهای داخلی و خطر بیکاری کارگران، از این وظیفه قانونی شانه خالی کرده‌اند.
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز افزود: در مجموع هدف این قانون، کاهش آلاینده‌های هوا است اما متاسفانه روز به روز شاهد آلایندگی‌های بیشتر و آثار مخرب آن بر سلامتی هستیم بنابراین در صورتی که موانع در سر راه اجرای قانون و آیین‌نامه‌های اجرایی آن مرتفع نشود شاهد هیچ اتفاق مثبتی برای کاهش آلودگی و حفظ سلامت و بهداشت عمومی نخواهیم بود.
شاخص‌ها چه می‌گویند؟
وی گفت: بر اساس شاخص‌های استاندارد سنجش آلودگی هوا، روزانه میزان آلاینده‌های هوا از نظر میزان مونوکسید کربن، ازن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگود، ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون و ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون در اکثر ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا بررسی می‌شود.
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: در صورتی که میزان غلظت این آلاینده‌ها کمتر از ۵۰ پی پی ام باشد کیفیت هوا پاک، اگر بین ۵۰ تا ۱۰۰ باشد قابل قبول، در صورتی که بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ باشد ناسالم برای گروه‌های حساس، اگر بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ باشد ناسالم برای همه گروه‌ها و اگر بیش از ۲۰۰ باشد بسیار ناسالم و اگر بیش از ۲۵۰ باشد، وضعیت خطرناک ارزیابی می‌شود.
خوزستان، امسال آلوده‌تر از پارسال
وی افزود: در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۰ خوزستان در پاره‌ای از روزها شاخص کیفیت هوا در محدوده ناسالم برای همه گروه‌ها بوده است و شاخص آلاینده مسئول آلودگی هوا در ۷۰ درصد روزها مربوط به ذرات معلق ۲.۵ میکرون بوده است.
معلم گفت: این وضعیت در مقایسه با شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ نشان‌دهنده از آلودگی بیشتر هوا در نیمه اول امسال بوده است.
مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز ادامه داد: در این مدت تعداد مراجعین بالای ۳۵ سال با بیماری به قلبی به مرکز اورژانس اهواز قلبی بالای یک هزار و ۳۷۸ مورد بوده است.
وی در خصوص وضعیت ابتلا به سرطان‌ها در خوزستان، گفت: هر چند این بیماری‌ها مستقیماً و منحصراً مربوط به آلودگی هوا نیست اما آلودگی هوا یکی از عوامل مهم به وجود آورنده و تشدیدکننده آن‌ها به حساب می‌آید.
افزایش ابتلا به سرطان‌های شایع در خوزستان
معلم گفت: در بررسی آخرین آمار سرطانی ثبت‌شده و تأیید نهایی شده در سامانه سیمای سرطان در سال ۹۶ در خوزستان سرطان پوست، پروستات، کولورکتال، معده و مثانه سرطان‌های شایع بودند که نسبت به سال ۹۵ روند افزایشی داشته‌اند.
وی افزود: بدین ترتیب، کاهش آثار آلاینده‌ها بر سلامتی نیازمند سیاست‌گذاری و اجرای برنامه‌های موثر در جهت کاهش آلاینده‌ها است.
انتهای پیام
