آمارها حاکی از آن است که در کشور ما نرخ رشد جمعیت در وضعیت خطرناکی به سر می برد؛ به طوری‌که در بازه زمانی ۳۰ ساله، به پیری جمیعت رسیده‌ایم. نمایندگان مجلس برای مقابله با این پدیده بی‌سابقه در تاریخ جمعیت‌شناختی کشورمان، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را تصویب کردند. آیا این قانون می‌‌تواند سرعت کاهش جمعیت را کاهش دهد؟ برای یافتن پاسخ سوال خود با گسترش‌نیوز همراه باشید.
اواسط پاییز سال جاری نمایندگان مجلس در جلسه ای غیر علنی طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده را مورد نقد و بررسی قرار دادند. سرانجام بعد از چکش‌‌کاری‌های متعدد و رفت و برگشت‌های چندباره طرح میان مجلس و شورای نگهبان، طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده به تایید شورای نگهبان رسید.
در طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده پیش از هر مورد دیگر به مسئله تسهیل ازدواج فکر شده است. بر همین اساس وام ازدواج برای بالای جوانان تا ۲۵ ساله، ۱۴۰ میلیون تومان و برای زیر ۲۵ ساله‌ها ۲۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. بهسازی خوابگاه‌های دانشجوهای متاهل، تامین ۵۰ درصدی ودیعه مسکن دانشجویان و تشویق سالانه شاغلین از دیگر ابزارهای درنظر گرفته شده برای تسهیل ازدواج است.
حمایت مالی از متاهلین شاغل، در اغلب کشورها موضع چالش برانگیز و بسیار مهمی است. طبیعتا افراد متاهل نیاز اقتصادی بیشتری نسبت به شاغلین مجرد دارند. بر همین اساس دولت ها طرح های مختلفی برای این گروه از شاغلین دارند. در طرح حمایت از جمعیت نیز افزایش محدوده سنی استخدام، در اولویت قرار گرفتن متاهلان برای استخدام، غیرقانونی شدن تعدیل نیروی کار دارای ۳ فرزند و تخفیف ۲۵ درصد حق بهره‌برداری زمین برای ایجاد اشتغال در نظر گرفته شده است.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان عدم تامین مسکن، جدی‌ترین مانع ازدواج جوانان است. در طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده، ثبت‌نام مسکن حمایتی مجردها و تحویل واحدهای مسکونی به شرط متاهل بودن پرداخت وام ۱۵۰ میلیونی تامین مسکن با بازپرداخت ۲۰ ساله، تامین زمین یا مسکن با ۲ سال تنفس و ۸ سال قسط‌بندی و تخفیف‌های ویژه عوارض ساخت و ساز مسکن در نظر گرفته شده است.
در شرایط سخت اقتصادی که در آن به سر می‌بریم اشتغال و کار کردن زنان برای بسیاری از خانواده‌ها به امری اجتناب ناپذیر شده است. با این حساب، در طرح حمایت از جمعیت توجه به موضوع اشتغال زنان، اهمیت ویژه ای خواهد داشت. یکی از مهم ترین دغدغه‌های زنان شاغل باردار، امکان کار به صورت دورکاری است. در بعضی مشاغل؛ ماهیت شغل یا اصرار کارفرما بر فعالیت حضوری، این امکان را از زنان سلب می‌کند.
زنان باردار در طرح حمایت از جمعیت امتیازات ویژه‌ای خواهند داشت. اختیاری بودن شیفت شب برای مادران باردار و دارای فرزند شیرخوار، اعطای دورکاری به ماداران باردار، کاهش سن بازنشستگی مادر به مدت یک سال به ازای تولد هر فرزند، وجود مهدکودک در سازمان‌ها و ادارات برای نگهداری کودکان، اختصاص مرخصی زایمان ۹ ماهه، عدم صدور مجوز تعدیل ماداران باردار و دارای فرزند شیرخوار از جمله امتیازات خاصی است که در این طرح برای زنان باردار در نظر گرفته شده است.
ادامه فعالیت زنان بعد از دوران بارداری تا رسیدن به مرحله زایمان، منوط بر مهیا بودن شرایط شغلی امکان‌پذیر خواهد بود. در طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده امتیازهای زیر برای مادران شاغل در نظر گرفته شده است.
- تامین فضای مناسب جهت رفع نیازهای نوزادان در اماکن عمومی
- اصلاح تعرفه‌ها و کارانه جهت افزایش زایمان طبیعی
- زایمان طبیعی رایگان در بیمارستان‌های دولتی
- تخفیف ۲۰ درصدی دوره‌های آموزشی تربیتی و هنری کانون پرورش فکری
- بهبود کیفیت محیط زایشگاهی
- توسعه و تجهیز شیرخوارگاه‌ها
پوشش بیمه‌ای مادران در دوران بارداری و شیردهی، ارائه رایگان سبد تغذیه و بهداشتی ماداران باردار و دارای کودک، پوشش بیمه‌ای خدمات سلامت زنان، فروش بدون قرعه‌کشی خودرو پس از تولد فرزند دوم، آموزش غیرحضوری مادران دارای فرزند زیر ۳ سال، مرخصی یا میهمان شدن مادران دارای فرزند زیر ۲ سال، خدمت پزشکان و پیراپزشکان در محل سکونت، تعویق تعهدات قانون خدمات پزشکان و پیراپزشکان برای ماداران باردار و دارای فرزند و پوشش بیمه‌ای آزمایش‌های مادر و جنین از جمله امتیارهای ویژه برای مادران در طرح حمایت از جمعیت است.
وضعیت اقتصادی نامناسب، اغلب خانواده ها را به فرزندآوری کمتر تشویق کرده است. بر همین اساس در طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده امتیازهای ویژه ی زیر برای فرزند بیشتر در نظر گرفته شده است.
- پرداخت وام ۳۰ میلیونی
- نیم بها شدن هزینه اماکن گردشگری، ورزشی و سینماها
- افزایش سنوات خدمت به میزان یک سال
- معافیت مالیاتی به ازای هر فرزند ۱۵ درصد
- افزایش ۳ برابری یارانه فرزندان خانواده‌های دهک پایین
شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر» در شرایطی رواج پیدا کرد که شرایط جامعه متناسب با اجرای آن بود. مردم تازه فارغ شده از جنگ، همسو با سیاست کشور تصمیم گرفتند. بنابراین برای اجرای آن طرح، دولت با موانع کمتری روبرو بود. اما اکنون ، دولت با طرح هایی عموما اقتصادی، مردم را به فرزندآوری ترغیب می کند. طرح های کوتاه مدت اقتصادی که در صورت اجرا شدن هم، قدرت زیادی برای ترغیب جوانان برای فرزندآوری ندارد.
در طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده موارد مهم و تاثیرگذاری نادیده گرفته شده است. مواردی که به طور واضح بی عدالتی در حق قشر محروم کشور خواهد بود. بخش اعظمی از طرح امتیازهای ویژه برای کارمندان دولت است. امتیازهایی نظیر افزایش حق اولاد و حق عائله‌مندی، اولویت استخدامی، افزایش سن بازنشستگی و مرخصی زایمان از جمله مواردی است که آحاد دیگر جامعه از آن بی‌بهره هستند. یکی از موارد تبعیض آشکار بین کارمندان دولت و دیگر کارمندان؛ مرخصی زایمان طولانی کارمندان است با این تفاوت که کارمندان خارج از دولت از این امتیاز بهره ای نبرده اند و در صورت مخالفت کارفرما با وزارت رفاه؛ واد چالش می‌شوند. در ادامه مهمترین مزایای اندیشیده شده برای ترغیب خانواده‌ها به فرزندآوری را مرور می‌کنیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.
ممنوعیت عرضه رایگان اقلام پیشگیری از بارداری احتمال فرزندآوری های ناخواسته و پرخطر را در قشر محروم بیشتر خواهد کرد؛ به طوری‌که به نظر می آید هدف قانونگذار فرزندآوری بیشتر در این قشر بوده است. لازم به ذکر است که ارئه تسهیلات زمین، مسکن و خودرو نیز در قشر محروم که توان بازپرداخت آن را کمتر دارند با مانع جدی مواجه شود. همچنین وعده افزایش یارانه‌ها شاید برای کوتاه مدت قشر محروم را به فرزندآوری بیشتر مشتاق کند اما در ادامه به این دلیل که نسبت به هزینه ها تفاوت فاحشی دارد، جوابگوی مخارج نخواهد بود.
در طرح حمایت از جمعیت به تعدادی از موانع اصلی ازدواج یعنی سربازی، طلاق و آموزش و پرورش اشاره ای نشده است. جمع کثیری از مردان تلاش دارند دوره سربازی را به تاخیر بیندازند و در ادامه این تاخیر سن ازدواج و باروری را افزایش خواهد داد. آمار فرزندآوری به طور کلی در کشور ارائه شده است اما سنین مختلف و دهه های مختلف رفتار متفاوتی درمورد فرزندآوری دارند. بر اساس آمار نرخ ازدواج و فرزند آوری در متولدین دهه شصت در مقایسه با دهه پنجاه و هفتاد کمتر بوده است به همین دلیل نمی توان نسخه ای کلی برای همه افراد یک جامعه تجویز کرد.
