وجود مقدّس حضرت زهرا(س) در جهان معنا و آشکار، عصاره نیکی‌ها و ارزش‌هاست که خوی، سرشت و زیبایی ظاهر و باطن پیامبران، بانوان بهشت و فرشتگان، یک جا در وجود پر برکت ایشان جمع شده است. لقب «سیده نساء العالمین» که به ایشان نسبت داده می‌شود نشانگر این است که سیره و زندگی درخشان ایشان، سزاوار و شایسته است و به‌عنوان الگویی برای زندگی همه‌ی انسان‌ها به‌ویژه زنان عالم مطرح شده تا آنها به سعادت و پیروزی دو جهان نایل شوند. الگو بودن شخصیت و سیره حضرت زهرا(س) به آن میزان است که حضرت مهدی(عج) او را الگوی خویش قرار داده و می‌فرمایند: «وَفِی اِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ لِی اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» زندگی دختر پیامبر(ص) الگوی شایسته ای برای من است.(بحارالانوار: ج۵۳، ص۱۸۰)
همسری در سیره حضرت زهرا(س)
یکی از ابعاد شخصیتی حضرت زهرا(س) همسر نمونه و فداکار بودن است که نمونه‌ی تام و تمام یک همسر شایسته برای زنان عالم به شمار می‌رود. پیامبر اکرم(ص) هنگام عروسی زهرا(س) به او فرموده بود که «دخترم! با همسرت نیکو رفتار کن و در هیچ کاری از دستورش سرپیچی نکن.» او حدود نه سال که همسر علی(ع) بود، هرگز او را ناخشنود نکرد بلکه همواره مایه نشاط و خشنودی علی(ع) می‌شد و اندوه او با دیدار حضرت زهرا(س) برطرف می‌شد؛ در این راستا، حضرت علی(ع) می‌فرماید که «سوگند به خدا من زهرا(س) را تا آن هنگام که خداوند او را به سوی خود برد، خشمگین نکردم، او نیز مرا خشمگین نکرد، و هیچ‌گاه موجب ناخشنودی من نشد... من هرگاه به چهره زهرا(س) نگاه می‌کردم، هرگونه غم و اندوه از من برطرف می‌شد.»(کشف الغمّه، ج۱، ص۴۹۱)
حضرت زهرا(س) در همراهی و کمک کردن به همسر خود، حضرت علی(ع) از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کرد و او را در راه رسیدن به اهداف مشترک زندگی و مسائل مختلف یاری می‌رساند به‌گونه‌ای که نقل شده است روزی پیامبر(ص) از علی(ع) پرسیدند که «زهرا(س) را چگونه همسری یافتی؟ علی(ع) در پاسخ عرض کردند «نِعْمَ الْعَوْنُ عَلی طاعَةِ اللّهِ؛ او را در راستای اطاعت خداوند یاوری نیکو یافتم.»(بحارالانوار: ج۴۳، ص۱۱۷)
پرهیز از تقاضای نامقدور:
فاطمه(س) از رسول خدا(ص) آموخته بود که هر زنی با شوهر خود مدارا نکند و او را به چیزی بکشاند که قدرت و توان آن را ندارد، هیچ کار نیکی از او قبول نخواهد شد و در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که خداوند بر او خشمناک است.(بحارالأنوار، ج ۱۰۰، ص ۲۴۴) بنابراین بیتوقّعی حضرت زهرا(س) از همسرش علی(ع) در حدّی بود که در طول نه سال زندگی مشترک حتی برای یک بار تقاضای مادّی از علی(ع) نکرد؛ روزی به خانه حضرت زهرا(س) غذا نرسید، حضرت زهرا(س) اندوخته غذایی خود را به کودکان گرسنه اش داده بود و خود شب را گرسنهتر از آنها به سر برد، علی(ع) بامداد آن شب، از حضرت زهرا(س) تقاضای غذا کرد، حضرت زهرا(س) ماجرا را به عرض همسر رسانید و علی(ع) فرمود که «در چنین وضعی چرا به من نگفتی تا به جستجوی غذا بپردازم؟» فاطمه(س) در پاسخ گفت «انّی لاَسْتَحْیِی مِنْ اِلهی اَنْ تَکَلَّفَ نَفْسَکَ ما لا تُقَدِّرُ عَلَیْهِ؛ من از خدایم شرم کردم که موجب شوم تا شما خود را در فشار قرار دهی، و بر چیزی که مقدورت نیست، خود را به زحمت افکنی»(کشف الغمّه: ج۲، ص۲۷)
محبت و احترام به شوهر:
فاطمه(س) با الهام از دستورات الهی و با دارا بودن درک صحیح از روابط زن و شوهر همواره به همسر بزرگوارش عشق می‌ورزید و او را مورد محبت قرار می‌داد و در کلام خود علاقه و احترام را توأماً در نظر داشت؛ گاهی او را با کنیه‌ی «اباالحسن» صدا می‌کرد و گاه او را «یابن عمّ رسول الله(ص)» و گاهی نیز در مقام اظهار محبت و علاقه می‌فرمودند «روحی لروحکَ الفدا و نفسی لنفسکَ الوقاء یا اباالحسن؛ علی جان، روح من فدای روح تو و جان من سپر بلاهای جان تو(کوکب الدری، ج ۱، ص ۱۹۶)» عشق و محبت فاطمه(س) نسبت به همسرش به اندازه‌ای بود که در لحظات پایانی عمر خود ناله می‌کرد و به علی(ع) می‌فرمود که «ابکی لما تلقی بعدی؛ به خاطر آنچه (از مشکلات و سختی‌ها) که پس از من به تو خواهد رسید می‌گریم».(بحارالأنوار، ج ۴۳، ص ۲۱۸)
سازگاری با همسر:
یکی دیگر از مصادیق تاریخی مبنی بر همسری شایسته حضرت زهرا(س) سازگاری با همسر و راضی نگه‌داشتن او از خود می‌باشد. حضرت زهرا(س) طوری در خانه حضرت علی(ع) زندگی کردند که ذره‌ای غم و اندوه و عصبانیت ناشی از عدم سازش به این زندگی راه پیدا نکرد چنان که حضرت علی(ع) در این زمینه فرمودند «به خدا سوگند، زهرا تا آن زمان که خداوند او را به سوی خود برد مرا ناراحت نساخت و عملی انجام نداد که مرا ناخشنود کند».(کشف الغمه، ج ۱، ص ۴۹۲)
آراستگی در خانه:
دیگر مصداق و شاهد مثالی که برای همسری شایسته حضرت زهرا(س) در تاریخ وجود دارد این است که ایشان همواره سعی می‌کردند در محیط خانه و نزد شوهر خویش آراسته باشند. ایشان همیشه در نزد خود عطر نگه می‌داشتن؛ ام السلمه می‌گوید: «از ریحانه پیامبر(ص) عطر خواستم و گفتم سرورم! آیا عطر و بوی خوشی نزد خویش دارید ایشان فرمودند آری و بی‌درنگ شیشه عطری آورد و اندکی از آن را بر کف دستم ریخت. بوی خوشی از آن برخاست که هرگز به مشامم نرسیده بود.»(بحارالانوار: ج۴۳، ص۹۵) حضرت فاطمه(س) حتی در واپسین لحظات زندگیش به اسماء فرمود «هاتی طیبی الذی اتطیب، عطر مرا که همیشه خود را با آن عطرآگین می‌کردم بیاور...»(کشف الغمه: ج۲، ص۶۲) امیرمؤمنان(ع) در اشاره به آراستگی ظاهر و باطن فاطمه(س) می‌فرمود «و لقد کنت انظر الی‌ها، فتنکشف عنی الهمم و الاحزان، هرگاه به او می‌نگریستم، همه‌ی ناراحتی‌ها و غم‌هایم برطرف می‌شد.»(بحارالانوار: ج۴۳، ص۱۳۴)
مادری در سیره حضرت زهرا(س)
یکی دیگر از ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه(س) انجام نقش مادری در خانواده به بهترین نحو ممکن بود. سیره و رفتار ایشان با فرزندان خود سرمشقی مناسب برای تربیت صحیح فرزندان است. حضرت زهرا(س) در پرورش روح و بنیان‌های شخصیتی فرزندانش به قدری با ظرافت و دقت عمل کردند که هر یک از فرزندان ایشان صفحات بزرگی از تاریخ را ورق زدند و عملاً به الگوها و اسوه‌های مقاومت، ایثار، صبر و از خودگذشتگی و شجاعت... تبدیل شدند.
محبت به فرزندان:
حضرت زهرا(س) در عشق‌ورزی و محبت به کودکان می‌توانند بهترین اسوه برای زنان باشند. ایشان که خود از سرچشمه محبت و رحمت نبوی سیراب شده و همواره از طرف رسول خدا(ص) با جملاتی چون «فداها ابوها»، «فاطمه بضعة منّی» و... خطاب شده بود و با بوسیدن‌ها و در آغوش گرفتن‌های پدر آشنا بود، خود در ایفای نقش مادری و عشق و محبت به فرزندان نمونه بود. حضرت در روابط کلامی و محبت آمیز خود با فرزندان با خطاب مهربانانه، آنان را یا قرّة عینی(نور چشمم) و ثمرة فؤادی(میوه‌ی دلم) صدا می‌کردند.(بحارالانوار: ج۳۲، ۱۲۶)
آگاهی بخشی به فرزندان:
حضرت زهرا(س) از همان آغاز کودکی فرزندانش، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و از همان آغاز به آنها علم آموخت و آنها را برای کسب معارف و تشویق در فراگیری آماده می‌کرد، ایشان به فرزندش حسن(ع) که هفت ساله بود می‌فرمود «به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن»(سفینة البحار، ج ۱، ص ۲۴۵)
رسیدگی به فرزندان:
رسیدگی به امور فرزندان از جمله نیازهای جسمانی و عاطفی آنها یکی دیگر از مولفه‌های مادری در سیره حضرت زهرا(س) بوده است. حضرت زهرا(س) در پرورش جسم فرزندان خویش و سلامت و بهداشت و تغذیه آنان از هیچ کوششی دریغ نمی‌کردند. ایشان با وجود سختی‌های فراوان در انجام دادن کارهای خانه، خود فرزندانش را شیر می‌داد(مکارم الاخلاق، ص ۱۱۷) ایشان در بسیاری مواقع غذا نمی‌خوردند و گرسنه می‌ماندند تا فرزندانشان غذا بخورند(بحارالانوار: ج۴۳، ص۵۹) همچنین می‌کوشیدند مهر مادری را از فرزندان خود دریغ نکنند و به رغم سختی‌ها امور آنها را به دیگری واگذار نکنند. سلمان فارسی می‌گوید روزی حضرت فاطمه(س) را دیدم، که مشغول آسیاب کردن غله است، فرزندش حسین(ع) به گریه افتاد و بی‌تابی می‌کرد، عرض کردم برای کمک به شما، غله را آسیاب کنم یا بچه را آرام؟ حضرت فرمود من به آرام کردن فرزند اولی هستم. شما آسیاب را بچرخانید.(حسینی شاهرودی، ۱۴: ۱۳۸۴)
خانه داری در سیره حضرت زهرا(س)
یکی دیگر از ابعاد سیره حضرت فاطمه(س) خانه داری آن حضرت و انجام امور خانه است. حضرت زهرا(س) با وجود آنکه شأن و جایگاه بسیار بالایی در جامعه عصر خود داشته و دختر رسول اکرم(ص) بودند، در خانه‌ی همسر خویش نیز از هیچ تلاش و زحمتی برای سامان دادن به خانه و زندگی همسر دریغ نمی‌کردند. ایشان سخت‌ترین و پرمشقت‌ترین کارها را در خانه برای رضای خداوند انجام می‌دادند و به بهانه‌های واهی از انجام کارهای خانه شانه خالی نمی‌کردند. روزی امیرالمؤمنین علی(ع) به یکی از اصحاب خود فرمودند می‌خواهی جریانی از زندگانی خودم با فاطمه(س) را برایت تعریف کنم؟ فاطمه(س) آنقدر در خانه من با مشک آب حمل کرد که اثر آن در سینه‌اش پدیدار شد، آنقدر به وسیله‌ی آسیای دستی گندم آرد کرد که دستش تاول زد، آنقدر خانه را جاروب کرد که بر لباس او گرد و خاک نشست، آنقدر آتش زیر دیگ روشن کرد که لباسش دوده‌ای و سیاه شد، او زیاد کار کرد و بسیار هم آسیب دید.(محجة البیضاء: ج ۴، ص ۲۰۸) روزی نبی اکرم(ص) فاطمه(س) را دید که عبایی از پوست ش‌تر به سردارد، با دستهای خود آرد درست می‌کند و در همان حال به فرزند خود شیر می‌دهد. پیامبر(ص) به حالش گریست و فرمود: زود باشد که تلخی دنیا را با شیرینی آخرت عوض کنی(مکارم الاخلاق: ص ۱۱۷)
حضرت زهرا(س) نه تنها این همه زحمت و مشقت در خانه و کارهای روتین منزل را با کراهت و اجبار انجام نداده بلکه به واسطه قرار گرفتن در این جایگاه و مکلف شدن به انجام فعالیت‌های خانگی بسیار خرسند و شاد نیز بودند؛ در روایتی نقل شده است که حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) در خصوص کار منزل با رسول خدا(ص) مشورت کردند، آن حضرت نیز پیشنهاد دادند که کارها و فعالیت‌های درون خانه برعهده فاطمه(س) باشد و آن دسته از کارهای خانه که مستلزم خروج از خانه است به علی(ع) واگذار شود، این پیشنهاد با استقبال و شادمانی فاطمه(س) مواجه شد(بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۸۱) برخی از سرور حضرت زهرا(س) است دو برداشت کرده‌اند اول آنکه خوشحالی حضرت(س) به سبب آن بوده که از حضور در میان مردان معاف شده و دوم آنکه تحمل کارهای سخت مردانه از دوش ایشان برداشته شده است.
حضور حضرت زهرا(س) در جامعه
حضرت زهرا (س) همزمان با وظایف دینی، خانوادگی و ... ، به هنگام ضرورت حضوری اثربخش در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی جامعه داشتند و به تناسب جایگاه خویش در این امور مشارکت داشتند، نقش آفرینی‌های تاثیرگذار حضرت زهرا(س) برای مردان و زنان مؤمن نمونه‌هایی برای سرمشق گیری است، به‌ویژه برای زنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی جامعه.
ایشان در زمان حیات پیامبر(ص) پس از غزوه‌ها، یار و غم‌خوار پدر و همسر بوده و نقش امدادگری را ایفا می‌کردند، نقش ایشان در ماجرای مباهله مسیحیان نجران به همراه پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و حسنین(ع) که در قرآن نیز به آن اشاره شده است از حضور مهم سیاسی ایشان در زمان پیامبر(ص) است. اقدامات اجتماعی، سیاسی حضرت فاطمه(س) پس از رحلت پیامبر(ص) در حمایت از جریان حامی امامت نیز نمونه‌هایی دیگر از این حضور اثرگذار است.
حضرت زهرا(س) اسلام را به مجموعه‌ای متشکل از اعضا و ارگان‌های متعدد تشبیه کرده که ثمر بخشی آن در درجه‌ی نخست نیازمند یک نظام فرماندهی است که میان همه‌ی زیر مجموعه‌ها تعادل و توازنی نتیجه بخش برقرار کند و در درجه‌ی دوم، وابسته به انسجام زیر مجموعه‌ها با یکدیگر و هماهنگی کامل آنها تحت یک فرماندهی است.
حضور اجتماعی و سیاسی حضرت زهرا(س) در جامعه با رعایت شئونات حجاب و عفاف در حد اعلای فاطمی آن، الگویی جاودانه برای زنان مسلمان است که نشان می‌دهد نه تنها حجاب و عفاف مانعی در برابر حضور اجتماعی و سیاسی زنان نیست که با رعایت آن می‌توان حضوری اثرگذارتر در جامعه داشته و با هویت انسانی خود، اثربخشی اجتماعی و سیاسی داشت.
حضرت فاطمه (س) در راستای روشن کردن افکار عمومی از انحراف مسیر امامت، چهل شبانه روز دست حسن و حسین(ع) را می‌گرفت و سوار بر مرکبی می‌شد و همراه با حضرت علی(ع) به در خانه مهاجر و انصار می‌رفت تا آنها را نسبت به غفلتی که دچار آن شده‌اند و انحراف موجود، بیدار کرده و غافلان و راحت طلبان را هوشیار کند و به تکلیف اجتماعی و سیاسی خود عمل کند.
رفتارهای اجتماعی حضرت در رابطه با مشرکان و دشمنان و خنثی کردن نقشه‌های آنها نشان از هوشیاری حضرت زهرا(س) است که حضرت زهرا (س) در ارائه‌ی سبک زندگی سیاسی و اجتماعی خود نقش مهمی را برای زنان ترسیم کرد چراکه زنان جامعه اسلامی هر جا که نیاز باشد باید با حضوری موثر به همراه عفاف و حجاب از حق دفاع کنند و با تمسک به بانوی بزرگ جهان اسلام، هوشیارانه در راه دفاع از آموزه‌های دین اسلام گام بردارند.
زنان نقش مهمی را در جامعه ایفا می‌کنند
مشاور استاندار آذربایجان‌شرقی در امور بانوان در خصوص جایگاه ویژه‌ی زنان در جامعه به ایسنا می‌گوید: اسلام نهاد مقدس خانواده را محترم شمرده و یک سری قوانینی را برای آن وضع کرده است که نقش زن در این نهاد از اهمیت بالایی برخوردار بوده و برای آن ارزش فراوانی قائل شده است.
نسرین پیرسمساری ادامه می‌دهد: نقش مادر در پرورش انسان و تربیت فرزندان بسیار مهم است که زنان جامعه‌ی ما باید از زنان اهل بیت(س) چون حضرت زهرا، زینب و رقیه(س) و یا تربیت یافتگان مکتب فاطمی در موضوعات مختلفی مانند همسرداری، فرزندان صالح، حمایت از ولایت و نحوه‌ی حضور در جامعه الگوبرداری کنند چراکه زن بیشترین تأثیرگذاری را در خانواده دارد.
او متذکر می‌شود: زنان از زمان انقلاب تاکنون با حفظ جایگاه همسری و مادری خود، در جامعه حضور یافته و در سمت‌های مهم و تأثیرگذار جامعه ایفای نقش کرده‌اند که این نقش‌ها در زمینه‌هایی چون کارآفرینی، ورزشی و علمی نمود بیشتری دارد.
او خاطرنشان می‌کند: اگر زنان وظایف خود را به‌عنوان مادر به خوبی ایفا کنند شاهد نقش‌های مثبت و تاثیرگذار آنها در صحنه‌های مختلفی مانند زمینه‌های علمی، سیاسی، ورزشی و اجتماعی در کنار وظایف مادری و همسری‌شان خواهیم بود که خوشبختانه طی دهه‌های اخیر زنان ایرانی در زمینه‌های مختلف خوش درخشیدند.
پیرسمساری با بیان اینکه زنان جامعه ما باید با مطالعه‌ی سیره‌ی حضرت زهرا(س) در تربیت فرزندان، همسرداری، نحوه‌ی رفتار با والدین و حضور در جامعه بهره‌مند شوند، یادآور می‌شود: مسائل حقوقی در حوزه‌ی زنان باید کاملا روشن شده و توسط رسانه‌های مختلف به آن پرداخته شود همچنین خود زنان نیز باید با حقوق و جایگاه خود آشنا شوند چراکه خلأ در موضوعات مختلفی چون طلاق و آسیب‌های دیگر ناشی از عدم آگاهی آنها در این زمینه است که به کانون خانواده آسیب جدی وارد می‌کند.
او اضافه می‌کند: زنان باید با جایگاه خود در جامعه آشنا شوند تا با پویایی حرکت کنند چراکه ما باید به خودمان ارزش قائل شویم تا دیگران نیز به ما اهمیت دهند همچنین عدم ورود و جلوگیری از بحران‌ها نیز بسیار مهم است.
او همچنین می‌گوید: زنان ایرانی باید به‌گونه‌ای رفتار کنند تا جوامع بین‌المللی از آنها الگوبرداری کرده و در دنیا مطرح شوند که زن ایرانی نه تنها فردگرا و بی‌بندوبار نبوده بلکه در جامعه نقش مهمی ایفا می‌کند.
مشاور استاندار آذربایجان‌شرقی در امور بانوان توصیه می‌کند: باید جایگاه و ارزش معنوی خود را تکمیل کنیم تا به‌عنوان زن مسلمان معرفی شده و الگویی برای زنان در غرب و شرق جهان باشیم و با فعالیت چشمگیر خود در حوزه‌های مختلفی چون علمی، تجاری، اقتصادی و ورزشی این امر را عملاً اثبات کنیم.
حضرت زهرا(س) الگوی تمام عیار برای تمامی مردان و زنان جهان
یک کارشناس مذهبی در خصوص فضایل حضرت زهرا(س) نیز به ایسنا می‌گوید: در مورد حضرت زهرا(س) سخن گفتن بسیار سخت است چراکه ایشان الگوی نمونه‌ی اسلامی برای تمامی مردان و زنان عالم است؛ همانگونه که امام زمان(عج) فرمودند «مادرم زهرا برای من الگو است» بنابراین هنگامی که برای ایشان الگو باشد پس برای ما هم الگو است و باید استفاده کنیم.
حجت‌الاسلام محمود هادی ادامه می‌دهد: بارزترین ویژگی اخلاقی حضرت زهرا(س) در زندگی با امام علی(ع)، همسر دوستی است که در این زمینه بی‌نظیر بودند و اگر بخواهیم نمونه‌ای از زندگی سراسر محبت و پر از عشق آنها بگوییم باید به این نکته اشاره کنیم که در طول زندگی مشترک خود هیچ چیزی از امام علی (ع) درخواست نکردند و فرمودند «پدرم سفارش کرده که مبادا چیزی از شما بخواهم که شما نداشته و شرمنده شوید» لذا این نکته نشان می‌دهد که چه قدر همسر دوست بوده و هم کفر امام علی(ع) بودند.
او با بیان اینکه دو ویژگی ممتاز در منش حضرت زهرا (س) به چشم می‌خورد، اضافه می‌کند: خدا باوری و خدا محوری در رفتار ایشان موج می‌زند، حتی زمانی که می‌خواستند ازدواج کنند، خواستگاران متعددی برای ایشان می‌آمد اما ایشان به تمامی آنها جواب رد داد و امام علی(ع) که با بقیه از نظر مالی قابل قیاس نبود هنگامی که از ایشان خواستگاری کرد جواب ایشان به خواستگاری امام علی(ع) قابل توجه بود که به پدر خود فرمودند «آیا خدا و پیامبرش راضی است که من جواب بله دهم» یعنی مبنای ازدواج ایشان رضای فاطمی بود و حتی در لحظه لحظه خدا زندگی ایشان خدامحوری دیده می‌شود.
او یادآور می‌شود: امام حسن می‌فرماید «مادرم را دیدم که دیگران را قبل از ما دعا می‌کرد» لذا این امر نشان دهنده‌ی این است که خدا باور بودن باعث می‌شود اول به همه مخلوقات توجه کرده و بعد به خود توجه کنیم.
حجت الاسلام هادی همچنین خاطرنشان می‌کند: معاد باوری نکته دوم در رفتار ایشان است؛ معاد باوری موحب می‌شود تا خیانت، ظلم و مشکلات دیگر میان زن و مرد کمتر شود چراکه تا زمانی که معاد باور نشدیم با گناه مانوس خواهیم شد؛ حضرت زهرا(س) وقتی به خاندان امام علی(ع) آمدند روز اول ورود به زندگی ایشان گریه کردند و وقتی امام دلیل آن را پرسید، فرمودند «انتقال از خانه‌ی پدر به خانه‌ی شما یادآور انتقال از این خانه به قبر است».
به گزارش ایسنا، او تاکید می‌کند: باید این دو نکته را مورد توجه قرار داده و خدا باوری و معاد را سرلوحه‌ی خود قرار هیم که امیدواریم سبک زندگی فاطمی را یاد گرفته و در زندگی خود بهره‌مند شویم.
انتهای پیام
