مذاکرات در وین به‌صورت مستمر و فشرده ادامه دارد و شواهد موجود نشان می‌دهد گفت‌وگوها به سخت‌ترین مرحله، یعنی اتخاذ تصمیم‌های سیاسی درباره گام‌ها و تعهدهای متقابل نزدیک شده است. این درحالی است که طی روزهای اخیر هیأت‌های مذاکره‌کننده جمهوری‌اسلامی ایران و ۱+۴ در قالب‌ها و چارچوب‌های سیاسی و کارشناسی درباره موضوع‌های باقی‌مانده به بحث و تبادل‌نظر پرداختند.
بر این اساس مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در دیدار با مذاکره‌کنندگان ارشد گروه ۱+۴، پیرامون موضوع‌های باقی‌مانده درباره متن‌های مربوط به «تضمین‌ها» و «راستی‌آزمایی» گفت‌وگو کرد و به‌نظر می‌رسد بحث‌های فنی و کارشناسی در آخرین مراحل خود به‌سر می‌برد و پیشرفت‌های به‌دست آمده به مرحله‌ای رسیده که پیشبرد آن، بیش از هر چیز نیازمند اتخاذ تصمیم‌های عمل‌گرایانه در سطوح ارشد سیاسی کشورهای مذاکره‌کننده است.
در چنین شرایطی مذاکرات وین پس از گذر از هفته‌ها، در نقطه‌ای قرار گرفته‌است که نتیجه کار کمیته‌های سه‌گانه «لغو تحریم‌ها»، «اقدام‌های هسته‌ای» و «هماهنگی گام‌های متقابل» در فرایند تعامل سیاسی همه طرف‌های حاضر در گفت‌وگوها رقم خواهد خورد؛ موضوعی که وزیر امور خارجه کشورمان نیز طی روزهای اخیر و در همایش «ایران و همسایگان» آن را مطرح کرد.
آمریکایی‌ها به‌دنبال مذاکره مستقیم
حسین امیرعبداللهیان در این همایش به اعلام آمادگی ایران برای مذاکره با طرف آمریکایی درصورت لزوم نیز اشاره کرد؛ موضوعی که بازتاب گسترده‌ای در محافل سیاسی و رسانه‌ای یافت و واکنش‌هایی را نیز در داخل و خارج از کشور به‌همراه داشت.
وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به درخواست‌های مکرر طرف آمریکایی از راه‌های مختلف برای انجام مذاکره مستقیم با ایران، تحقق این موضوع را به مرحله‌ای منوط کرد که «رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا» لازمه آن است. در چنین صورتی ممکن است سطحی از گفت‌وگوها با طرف آمریکایی انجام شود؛ آن وقت است که موضوع مذاکره مستقیم برجامی با آمریکایی‌ها ازسوی ایران نادیده گرفته نخواهد شد.
کارشناسان معتقدند درخواست آمریکایی ها برای گفت‌و گوی مستقیم با ایران با چند هدف محتمل صورت‌گرفته است:
۱-بدون پرداخت هزینه به برجام برگردد.
۲-مذاکرات را فراتر از موضوعات هسته‌ای گسترش دهد.
۳- در بازگشت به برجام به‌صورت خودکار از اهرم‌های فشار آن استفاده کند (استفاده از مکانیسم ماشه در آینده).
۴- از گسترش روابط ایران با شرق جلوگیری کند.
۵-از آنجا که سقف تحریم‌ها اعمال شده و دست خود را خالی دیده به‌دنبال مذاکره مستقیم است.
موضع‌گیری امیرعبداللهیان بلافاصله با واکنش آمریکایی‌ها مواجه شد و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مذاکره مستقیم با ایران را زمینه‌ساز «تعامل کارآمدتر» دانست. ند پرایس در جریان یک نشست خبری با بیان اینکه «ما آمادگی داریم مستقیما دیدار کنیم»، تعامل مستقیم با ایران هم در زمینه مذاکرات وین و هم در زمینه مسائل دیگر را «پربارتر» ارزیابی کرد.
وی با تکرار ادعاهای گذشته ایالات‌متحده درباره سرعت پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای، مذاکرات غیرمستقیم، به‌ویژه در زمینه مسئله‌ای به این پیچیدگی و اهمیت را یک مانع دست‌وپاگیر دانست و اضافه کرد: «ما به‌دنبال این هستیم که فورا این دیپلماسی را به‌کار ببندیم و به‌وضوح گفته‌ایم تعامل مستقیم در خدمت این اهداف خواهد بود.»
از سوی دیگر نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نیز در واکنش به سخنان وزیر امور خارجه کشورمان، مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا در وین را «مفید» ارزیابی کرد. میخائیل اولیانوف در این باره در صفحه توییتر خود نوشت: «مذاکره مستقیم در سطح پیشرفته مذاکرات وین می‌تواند مفید واقع شود.»
واکنش‌های داخلی
طرح موضوع گفت‌وگوی برجامی مستقیم ایران و آمریکا در داخل نیز واکنش‌هایی را به‌همراه داشت و برخی مقام‌های سیاسی کشور به تبیین این موضوع پرداختند. بر همین اساس هم بود که دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی در توییتی به این موضوع پرداخت و شرط لازم برای تغییر روش ارتباط با هیأت آمریکایی در وین را تشریح کرد.
علی شمخانی در این زمینه نوشت: «تاکنون ارتباط با هیأت آمریکایی حاضر در وین با مبادله نوشتار غیررسمی انجام شده و نیازی به بیش از این نیز نبوده و نخواهد بود. این روش ارتباطی تنها زمانی با روش‌های دیگر جایگزین می‌شود که توافق خوب در دسترس باشد.»
از سوی دیگر سخنگوی دولت نیز در نشست خبری دیروز خود به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: درخواست مذاکره از سوی آمریکا به طرق مختلف مطرح شده بود، اما هیچ مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا انجام نشده است.
علی بهادری‌جهرمی درباره موضوع «توافق موقت» در وین نیز اظهار کرد: همانطور که بارها اعلام شده است، موضوع توافق موقت در دستورکار جمهوری اسلامی ایران نیست و تیم مذاکره‌کننده کشورمان بر رفع تحریم‌های ظالمانه به شکل پایدار و مطمئن متمرکز شده است.
وی همچنین عنوان کرد که در سفر رئیس‌جمهوری به روسیه نه‌تنها بحثی درباره قرارداد موقت مطرح نشده، بلکه بر بازگشت همه طرف‌ها به برجام و لغو مؤثر همه تحریم‌ها تأکید شده است.
