همشهری آنلاین- سلمان زند: در چند روز اخیر بعد از آنکه حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان اعلام که « اگر در روند مذاکرات به مرحله ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی ها داشته باشیم این را هم نادیده نخواهیم گرفت.» واکنش‌های بسیاری در پی داشت؛ از استقبال چند باره مقامات آمریکایی برای گفت‌وگوی مستقیم با ایران تا تایید این موضع از سوی علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و نیز ابراز موافقت‌ها و مخالفت‌ها ازسوی رسانه ها و کارشناسان و ناظران سیاسی.
در همین زمینه سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری نیز در گفت وگوی زنده تلویزیونی خود با مردم همین موضع را تایید کرد. رئیسی در این گفت وگو به مذاکرات وین و زمزمه‌هایی که درخصوص مذاکره مستقیم با آمریکا مطرح می‌شود اشاره و تاکید کرد: این درخواست مدت‌هاست دارد مطرح می‌شود. برخی کشورها پیام می‌دهند که آمریکا مستقیم می‌خواهد مذاکره کند. تا الآن مذاکره مستقیم صورت نگرفته ولی الآن اعلام می‌کنیم درصورتی که طرف مقابل بخواهند تحریم ظالمانه را برطرف کنند جای مذاکره وجود دارد.
شمخانی برای تغییر روش ارتباط با آمریکا شرط گذاشت
در همین زمینه با رامین مهمانپرست دیپلمات سابق و سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه به گفت وگو نشستیم. مهمانپرست تاکید می‌کند که «اگر مقامات عالی نظام با سیاستی موافق نباشند، قطعا هیچ اقدامی در عمل انجام نخواهد شد.»
متن کامل گفت‌وگوی این دیپلمات سابق با همشهری‌آنلاین را در ادامه بخوانید.
آقای مهمانپرست! پس از اعلام موضع جدید ایران در مورد گفت وگوی مستقفیم با مقامات آمریکا شاهد واکنش های بسیاری بودیم. در این میان بیش از هر چیز شاهد اشتیاق طرف های آمریکایی برای مذاکره مستقیم هستیم که در این دو روز بارها تکرار شد. تحلیل شما از این اتفاقات چیست و شما دلیل این همه اشتیاق آمریکا با برای گفت وگوی مستفیم با ایران در چه می‌دانید؟
در هر صورت اصل این است که ما به دنبال منافع ملی خود هستیم و چارچوب‌های تامین منافع ملی توسط بالاترین مقامات کشور طراحی و ترسیم می شود و مسئولان هم در همان چارچوب حرکت می‌کنند. به همان شکل که سال های گذشته در مواقع خاصی و در مورد موضوعات خاص و به خاطر منافع ملی و امنیت منطقه گفت‌وگوها و دیدارهایی هم با مقامات امریکایی داشته‌ایم. در مورد افغانستان یا موضوع عراق یا بعضی موضوعات خاص و به صورت ویژه سر همان موضوع، نشست‌هایی انجام شده که احساس می‌کردیم می‌تواند به نفع کشور و منطقه باشد. در بحث هسته‌ای هم ما همین تجربه را داریم و نشست‌هایی با مقامات امریکایی در زمینه فعالیت های هسته‌ای کشورمان انجام داده ایم.
دلایل اشتیاق آمریکا به مذاکره مستقیم با ایران | دو واکنش مهم داخلی
این گفت‌وگوها در چه سطح و در چه چارچوبی بوده است؟
همه گفت‌وگوها در چارچوبی بوده است که مسئولان و مقامات عالی کشورمان ترسیم کرده‌اند. ما باید به شکلی حرکت کنیم که حداکثر منافع ملی تامین شود. این مورد هم مثل همان موارد است و اگر قرار باشد گفت‌وگویی انجام شود حتما چارچوب و دستورکار مشخص است و قرار نیست در مورد هر موضوعی صحبت شود بلکه قرار است در چارچوب مساله‌ای صحبت شود که می‌تواند الان به حل فعالیت هسته‌ای کشورمان و لغو تحریم ها کمک کند. بر این اساس مسئولان اجرایی هم باید برای منافع ملی‌مان بر اساس همان چارچوب ها و سیاست‌های کلی حرکت کنند.
به نظر شما چرا آمریکایی ها اینقدر به گفت وگوی مستقیم اصرار دارند؟
شرایط به گونه ای است که آمریکایی‌ها مایل هستند حتما توافقی صورت بگیرد. اولا از یک طرف در رقابتی که بین حزب جمهوری خواه و حزب دموکرات وجود دارد. اقدامی که آقای ترامپ در دوره خود انجام داد و از برجام خارج شد، انتقاد زیادی را در بین دموکرات ها و نیز بخش مهمی از مردم آمریکا ایجا کرد. دولت آقای بایدن می‌خواهد بگوید که ما متفاوت از آقای ترامپ عمل می‌کنیم و می‌خواهیم برجام را به جایی برسانیم. بنابراین فشاری از طرف افکار عمومی در داخل آمریکا وجود دارد و آنها می‌خواهند که دستاوردی داشته باشند و از طرفی دیگر نگرانند که جمهوری‌خواه‌ها اگر کنگره را در دست بگیرند و فشارهای زیادی را وارد خواهند کرد. یا اگر زمان بگذرد و انتخابات دوباره برگزار شود و جمهوری‌خواه ها پیروز شوند می‌توانند فضای سنگینی را علیه آنها ایجاد کنند. بر این اساس دولت آقای بایدن به دنبال یک توافق هست.
از طرف دیگر دموکرات ها نگرانند که اگر بهانه‌جویی بکنند و موضوعات مختلفی را مطرح بکنند که بحث توافق را منتفی بکند یا به تاخیر بیندازند، شاید ما از نظر فعالیت هسته‌ای به نقطه ای از توانایی برسیم که برای آنها نقطه برگشت معنا نداشته باشد. پس اصرار دارند که در یک چاچوبی به یک توافقی برسیم که برای طرف آمریکایی دستاورد تلقی شود. البته حتما باید با توافق و رضایت طرف ایرانی باشد.
مذاکره مستقیم با آمریکا همیشه مخالفان بسیاری در ایران داشته است و الان هم برخی معتقدند که آمریکا دنبال این است که بدون پرداخت هزینه به برجام برگردد و در بازگشت به برجام بتواند به‌صورت خودکار از اهرم‌های فشار آن مانند مکانیسم ماشه در آینده استفاده کند. یا اینکه برخی معتقدند آمریکا می‌خواهد از گسترش روابط ایران با شرق جلوگیری کند و مذاکرات را فراتر از موضوعات هسته‌ای گسترش دهد. نظر شما در این باره چیست و چنین تحلیل هایی تا چه اندازه می‌تواند درست باشد؟
ببینید! هر موضع، بحث و هر اقدامی بخواهد صورت بگیرد طبیعتا عده موافق و عده‌ای مخالفند. مخالفت کردن با یک اقدام یا یک نظریه طبیعی است و همیشه هم بوده است. آنچه مهم است این است که ببینیم چاچوب های سیاست های خارجی ما از نظر مقامات عالی نظام چگونه ترسیم می‌شود و در همان چارچوب‌ها منافع ملی به چه شکلی در حداکثر میزان ممکن‌اش تامین می شود؛ بنابراین ما باید بر این اساس حرکت کنیم و انتقاد و مخالفت عده‌ای هم اگر در جهت مخالفت با منافع ملی باشدکه اصلا نباید آن را در نظر گرفت و اگر مخالفت ها نکات مستند و قابل بهره برداری داشته باشد، حتما مسئولان از آنها بهره‌برداری می‌کنند و از نظرات مخالف هم برای به دست آوردن راه حلی که کمک کند تا منافع ملی بهتر تامین شود استفاده می‌کنند.
با توجه به اینکه آقای شمخانی هم در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی در توییتی بر همین موضع تاکید کردند آیا می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که شورای عالی امنیت ملی اجازه داده است که چنین موضعی مطرح شود؟؟ چون ما تاکنون همواره در مورد مذاکره مستقیم چنین موضعی نداشته ایم و این تغییر بیان طبیعی است که بحث برانگیز باشد.
همانطور که پیش از این هم اشاره کردم اگر مقامات عالی نظام با سیاستی موافق نباشند، قطعا هیچ اقدامی در عمل انجام نخواهد شد.
در بیان موضع و بیان نظرات هم که اگر از طرف افراد مسئول باشد طبیعتا باید اظهار نظر و بیان مواضعشان یک مبنایی داشته باشد، اگر از طرف افراد ناظر باشد که مسئولیت مستقیم ندارند و فقط دارند نظراتشان را بیان می‌کنند آن هم هیچ مانعی ندارد. اما اگر بخواهید یک اقدام عملی را دنبال بکنید قطعا اقدام عملی باید در چارچوب سیاست های مصوب نظام باشد و حتما تایید مقام‌های عالی را داشته باشد.
خبری منتشر شد که وزیر خارجه قطر در آستانه سفر امیر این کشور به امریکا و دیدار با جو بایدن رئیس جمهور امریکا عازم تهران است. وزیران خارجه ایران و قطر ساعاتی قبل نیز با هم تلفنی رایزنی کرده بودند. ناظران بر این باورند که تماس های وزیر خارجه قطر و سفر او به تهران احتمالا با سفر امیر قطر به آمریکا بی ارتباط نیست. با توجه به اینکه قطر در زمان ترامپ هم نقش واسطه بین ایران و امریکا را ایفا می کرد، تحلیل شما چیست؟ آیا باز هم نقش واسطه را ایفا می کند و به موضوعات مطرح شده در مورد مذاکره مستقیم مرتبط باشد؟
روابط با همسایگان جزو اولویت‌های ماست وکشورهایی مثل قطر از اولویت های توسعه رواط خارجی ما محسوب می شود و این بسیار طبیعی است و اینکه در مذاکرات مسائل مربوط به بحث های دوجانبه و روابط دوکشور و مسائل منطقه ای و بین المللی مطرح شود اما اصل ملاقات و مذاکرات و دیدارها ملاقات ها حتما در جهت توسعه روابط و هم سو با اولویت های توسعه روابط خارجی است.
واکنش فوری آمریکا به سیگنال ایران برای مذاکره
واکنش اولیانوف به سیگنال ایران درباره مذاکره مستقیم با آمریکا
ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا ابایی ندارد اما...
ند پرایس: تعامل مستقیم با ایران پربارتر خواهد بود | تمامی گزینه‌ها را بررسی می‌کنیم!
انتقاد شریعتمداری از امیرعبداللهیان و شمخانی | فرو رفتن در باتلاق!
