به گزارش الف؛ همزمان با تشدید رایزنی های دیپلماتیک میان ایران و طرف های بین المللیِ برجام در وین(با محوریتِ احیای توافق برجام)، وقوع برخی تحولات جدید، عملا فضای مذاکرات را تحت الشعاع قرار داده و در نوعِ خود، سیگنال ها و پیام های خاصی را نیز از روند مذاکرات مخابره کرده است.
در این چهارچوب، در مهمترین تحول، در روزهای اخیر "خبرگزاری ان بی سی نیوز" آمریکا در گزارشی، از خروج "ریچارد نِفیو" از اعضای برجسته و کلیدی تیم مذاکراتی آمریکا از این تیم و بازگشت وی به واشنگتن جهت خدمت در وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن خبر داد.
نِفیو، معمارِ تحریم های پیچیده علیه ایران در دولت های اوباما و ترامپ بوده و در دوره بایدن نیز از جمله چهره های کلیدی در رابطه با سیاست واشنگتن راجع به تهران بوده است. البته در متن خبرِ ان بی سی نیوز، صرفا به خروج نِفیو اشاره نشده و به خروج "تعدادی" از اعضای تیم مذاکره کننده آمریکا از آن اشاره شده است.
چند روز بعد، اخبار جدیدی دال بر اقدام آرین طباطبایی(مشاور ارشد دفتر کنترل تسلیحات وزارت خارجه آمریکا) عضوِ ایرانی تبار تیم مذاکره کننده آمریکا در ترک این تیم و بازگشت به آمریکا نیز منتشر شد. این تحولات در نوع خود حامل پیام های خاصی در مورد روند مذاکرات وین هستند و سیگنال های مشخصی را نیز در مورد روندهای آتی صادر می کنند. در ادامه به 3 پیام مهمِ تغییر و تحولات در تیم مذاکره کننده آمریکایی اشاره می شود.
1: اوج گیری اختلافات در تیم مذاکره کننده آمریکا در مورد نحوه تعامل با ایران
یکی از ابتدایی ترین پیام هایی که خروج "ریچارد نفیو" و شمار دیگری از افراد، از تیم مذاکراتی آمریکا در جریان مذاکرات هسته ای وین به ذهن متبادر می کند، همان چیزی است که خبرگزاری "ان بی سی نیوز" و همچنین نشریه "وال استریت ژورنال" به آن اشاره داشته اند و این مساله را نتیجه و پیامد اختلاف نظرهای آن ها با "رابرت مالی" نماینده ویژه دولت آمریکا در مساله ایران و مذاکره کننده ارشد این کشور در جریان مذاکرات وین ارزیابی کرده اند. در این چهارچوب، با توجه به نوعِ جهت گیری های فردی نظیر ریچارد نفیو که سال ها از چهره های محوری کارزار فشارحداکثری علیه ایران بوده، اینطور بر می آید که ظاهرا این افراد، رویکرد رابرت مالی در مساله ایران را بیش از حد منعطف و توام با سازشکاری ارزیابی کرده اند.
مقاله نشریه وال استریت ژورنال خروج برخی از اعضای تیم مذاکراتی آمریکا از این تیم را ناشی از اختلاف نظرهای آن ها با "رابرت مالی" ارزیابی کرده است. وال استریت ژورنال افرادی نظیر ریچارد نفیو که تیم مذاکراتی آمریکا را ترک کرده اند، از جمله افرادی دانسته که خواستار تشدید فشارها و اتخاذ مواضع سخت گیرانه‌تر علیه تهران هستند.
در واقع، اینطور به نظر می رسد که نوعی تفاوت دیدگاه در تحلیل های آن ها از ایران و توانمندیهای هسته ای این کشور از یک سو و نوعِ رفتار آمریکا در چهارچوب توافق هسته ای برجام(بویژه در دوره ترامپ) و ضرورت جبران این رفتار وجود دارد. از این منظر، اینطور پیداست که اساسا تیم سیاست خارجی دولت بایدن، ساختار و آرایشی یکدست در مورد مساله ایران ندارد و همینکه تاکنون دو تن از اعضایِ تیم مذاکراتی این کشور یعنی ریچارد نفیو و آرین طباطبایی اقدام به ترک این تیم کرده اند، گواهی عینی بر این مساله است.
2: نزدیک بودنِ تهران و واشنگتن به انعقاد یک توافق جدید
تنها اندکی پس از مخابره خبرِ خروج برخی چهره های سرشناس از تیم مذاکراتی آمریکا در جریان مذاکرات هسته‌ای وین که کاملا طرفدار تداوم و تشدید فشارها علیه ایران بوده اند، تحولات تازه ای نیز رخ داد که حامل سیگنال های جدیدی بودند و می توانند به نوعی، مکملِ خبرهای پیش گفته در مورد تغییر و تحولات در تیم مذاکره کننده آمریکایی باشند.
در این راستا، اخیرا گمانه زنی هایی در مورد احتمال انجام گفتگوهای مستقیم میان ایران و آمریکا مطرح شده است. در این چهارچوب، اخیرا "حسین امیر عبداللهیان" وزیر خارجه کشورمان در جراین سخنرانی خود در اختتامیه "همایش ملی ایران و همسایگان" گفت: «...اگر در روند مذاکرات هسته ای به مرحله ای برسیم که یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه اش این باشد که سطحی از گفتگوها را با آمریکایی ها داشته باشیم، این را هم نادیده نخواهیم گرفت". این موضع گیری امیر عبداللهیان اندکی بعد در جریان گفتگوی تلویزیونی "ابراهیم رئیسی" رئیس جمهور کشورمان، قالب تازه ای به خود گرفت. رئیس جمهور در این گفتگو ضمن تاکید بر اینکه درخوسات مذاکره مستقیم از سوی آمریکایی ها با ایران چیز جدید نیست گفت: «ما تا الان با آن ها مذاکره نکرده‌ایم. چناچه در طرف مقابل آمادگی رفع تحریم ها علیه ایران وجود داشته باشد، جا برای توافق نیز وجود دارد». "میخائیل اولیانوف" نماینده روسیه در چهارچوب مذاکرات وین هم احتمال مذاکرات مستقیمِ طرف های ایرانی و آمریکایی را رد نکرده و حتی آن را در روندِ پیشرفت مذاکرات وین، "سازنده" ارزیابی کرده است.
مجموعه این مسائل یعنی: خروج افرادی نظیر "ریچاد نفیو" که طرفدار ایده سخت گیری و تشدید فشارها علیه ایران هستند از تیم مذاکراتی آمریکا، و در عین حال، ارسال پالس های مثبت مبنی بر مذاکره و انعقاد توافق سازنده و خوب از سوی سوی ایران جهت لغو تحریم ها علیه ایران، به نوعی حکایت از آن دارند که تهران و واشنگتن در مسیر دستیابی به یک توافق قرار دارند و این موضوع در دسترس تر و نزدیک تر از هر زمانِ دیگری است.
نباید فراموش کرد که دستیابی به یک توافق نَه تنها برای ایران از حیث لغو تحریم های اقتصادی و فشارهای سیاسی و بین المللی می تواند مفید باشد، بلکه دولت بایدن نیز در نبودِ هیچ گزینه معتبر نظامی برای خود جهت وادار کردن ایران به پذیرش آنچه مطلوب آن است و در عین حال مواجهه با سیلی از شکست ها و ناکامی ها در عرصه سیاست خارجی خود، نیازمندِ یک دستاوردِ عینی قبل از فرارسیدن انتخابات میاندوره ای کنگره آمریکا در نوامبر 2022 است که در این رابطه، احیای توافق برجام می تواند یک موفقیتِ قابل توجه برای بایدن و دموکرات‌ها در نظر گرفته شود.
از طرفی باید توجه داشت که سرعت پیشروی ها و پیشرفت های هسته ای ایران نیز تا حد زیادی دولت آمریکا را نگران کرده که دستیابی به یک توافق می تواند این روند را در چهارچوب توافق برجام قرار دهد و تا حد زیادی متوقف سازد. مساله ای که مطلوبِ واشنگتن و متحدان آن است.
3: رونمایی از سرمایه سیاسیِ ضعیف دولت بایدن در مسیر تعامل با ایران
یکی دیگر از سیگنال هایِ عینی خروج دو چهره سرشناس از تیم مذاکراتی آمریکا در جریان مذاکرات هسته ای وین به دلیل اختلافات آن ها با رابرت مالی مذاکره کننده ارشد آمریکا می تواند همان مساله ای باشد که مدت‌هاست دولت بایدن را در مسیر حرکتِ موثر به سمت انعقاد یک توافق با ایران، با تردید رو به رو کرده است. این موضوع چیزی جز سرمایه سیاسی ضعیف جو بایدن و دولت وی در عرصه تعامل با ایران نیست. در شرایط فعلی، دولت بایدن با انتقادات و حملات گسترده ای از سوی جمهوریخواهان آمریکایی و بویژه ترامپ و حامیان افراطی او رو به رو است و حتی برخی طیف هایِ حزب دموکرات آمریکا نیز تا حدی منتقد رویه های سیاست خارجی دولت بایدن هستند.
در این راستا، آنچه اخیرا در مورد تیم مذاکراتی آمریکا و خروج شماری از چهره های سرشناس از آن مشاهده کردیم، به نوعی نشان دهنده این مساله است که دولت بایدن جهت توافق با ایران، نَه فقط از جانب جناح های مخالف و منتقدانِ خود تحت فشار است بلکه حتی در اردوگاهِ دولت خود و حزب دموکرات هم با ساختاری یکدست و یکپارچه جهت تعامل با ایران و مسائلِ مرتبط با این کشور روبه رو نیست. درست به همین دلیل است که اصرارهای ایران مبنی بر ضرورت اخذ تضمین های عینی از دولت بایدن مبنی بر اینکه دولت های آتی آمریکا از توافق برجام خارج نخواهند شد و یا حداقل، پُرهزینه کردن هرگونه خروجِ آتی آمریکایی ها از برجام، موضع و استدلالی منطقی و بحق از سوی تیم مذاکراتی ایرانی است که حتما باید در هرگونه توافق نهایی مورد توجه قرار گیرد و لحاظ شود. در غیر اینصورت، تکرار آنچه ترامپ در سال 2018 انجام داد و به صورت یکجانبه از توافق برجام خارج شد، به هیچ عنوان نه تنها دور از انتظار نیست بلکه از ظرفیت های زیادی نیز جهت محقق شدن برخوردار است.
