اقتصادآنلاین - سپیده قاسمی؛ این روزها بیش از هر زمان دیگری جنگ احتمالی بین روسیه و اوکراین مسئله جدی محافل سیاسی و اقتصادی جهان شده است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که در صورت جنگ احتمالی بین روسیه و اوکراین، عواقب بدی برای اقتصاد جهان و منطقه خواهد داشت.
در حال حاضر بیشتر توجه جهان بر موضوع تاثیر جنگ بر بازار نفت و گاز متمرکز شده است چراکه گاز اروپا از روسیه تامین می‌شود و برخی خطوط لوله نفت از اوکراین عبور می‌کند و در صورت آغاز جنگ امکان دارد گاز روسیه به اروپا قطع شود که این موضوع پیامدهای اقتصادی زیادی خواهد داشت.
اما به اعتقاد کارشناسان؛ تنها بازار نفت نیست که تحت تاثیر جنگ احتمالی اوکراین و روسیه قرار می گیرد. بازار محصولات کشاورزی که در این منطقه تولید یا از آن ترانزیت می‌شود متاثر از جنگ خواهد شد، به ویژه منطقه قفقاز که از نظر غذایی وابستگی زیادی به اوکراین و روسیه دارد و بخش مهمی از داد و ستدها و تامین نیازهایشان از طریق این دو کشور انجام می شود.
قفقاز از نظر سیاسی به دو بخش قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) و قفقاز شمالی تقسیم می‌شود که، بخش‌های از شمال باختری ایران همراه با شمال خاوری ترکیه و کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان جزو منطقه قفقاز جنوبی را شامل می شود.
اما اوکراین چقدر برای ایران در تجارت محصولات کشاورزی اهمیت دارد؟ جنگ احتمالی روسیه و اوکراین چه بر سر بازار کشاورزی ایران می‌آورد؟ و در نهایت اگر جنگی درگیرد چه راهکارهای برای ایران برای کاهش زیان و تهدیدهای احتمالی ناشی از جنگ وجود دارد؟
رضا نورانی، عضو هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و اوکراین، در گفت و گو با اقتصادآنلاین در پاسخ به این سوالات گفت: اتاق در خرداد ماه سالجاری پیش بینی کرد، صادرات محصولات کشاورزی اوکراین تا پایان سال ۲۰۲۲ از رقم ۲۲ میلیارد دلار فراتر رفته به ۲۳ میلیارد دلار برسد.
وی ادامه داد: بر اساس برآورد اتاق بازرگانی اوکراین در ایران سطح تبادل تجاری بین دو کشور ایران و اوکراین در سال گذشته بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار برآورد شده است که ۹۵ درصد آن به محصولات کشاورزی اختصاص داشته است.
وی با تاکید بر اینکه این حجم از معاملات بین دو طرف بیانگر جایگاه مهم بخش کشاورزی در روابط بین ایران و اوکراین است، افزود: در ابتدای سال با توجه به اهمیت تجاری محصولات کشاورزی با این کشور و اینکه محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های تحمیلی بر ایران تجارت دو کشور را با یکدیگر را تحت‌تاثیر قرار داده است، پیشنهاد تهاتر به اوکراین داده شد.
به گفته وی؛ در اوکراین محصولاتی مانند گندم، جو، ذرت، چغندرقند، سویا و کلزا تولید می‌شود که همگی مورد مصرف بازار ایران هستند و در مقابل در ایران پسته، زعفران، مرکبات، سیب، خرما و سیب‌زمینی تولید می‌شود که بازار مصرف خوبی در اوکراین دارد
وی با اشاره به فعالیت ایران در حوزه کشت فراسرزمینی در اوکراین، افزود: به دلیل مشکلات آبی در ایران و در مقابل، ظرفیت‌های خوب آبی، هوایی و خاکی اوکراین یکی دیگر از موضوعاتی که همواره از سوی ایران در راستای همکاری با طرف اوکراینی مورد توجه بوده کشت فراسرزمینی است.
نورانی یادآور شد: در کشور هایی مانند اوکراین با کشت فراسرزمینی درکنار افزایش بهره وری می توانیم محصولات آب‌بر مانند نهاده های دامی را در آنجا تولید کنیم.
وی معتقد است؛ کشت فراسرزمینی همراه با افزایش حجم مبادلات تجاری می تواند منجر به ایجاد اشتغال و انتقال تکنولوژی و ایجاد بازارهای جدید شود.
نورانی درباره تاثیر جنگ احتمالی روسیه و اوکراین بر بازار محصولات کشاورزی ایران، اظهار کرد: پیش بینی دقیق اثر جنگ بر مبادلات تجاری آسان نیست، اما قطعا بر تجارت کشاورزی دو طرف اثر مخرب خواهد گذاشت و باید برای آن راهکارهای را در نظر بگیرم.
وی ادامه داد: از جمله راهکارهای که می توان در نظر گرفت، یافتن بازارهای جایگزین است که این مورد کشورهای حاشیه خلیج فارس گزینه های مناسبی هستند.
نورانی با اشاره به گزارش های سازمان خواروبار جهانی فائو، اظهار کرد: گزارش های این سازمان اطلاعاتی خوبی در اختیار قرار می دهد که می توان بر استفاده از آن پتانسیل ایران و بازارهای کشاورزی منطقه را با دقت برآورد و بر اساس آن برنامه ریزی جایگزینی را انجام داد.
وی دیگر راهکار را توسعه بازار صادراتی به شرق دور عنوان کرد که با توجه به سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین زمینه های آن فراهم شده است.
نورانی تصریح کرد: البته در توسعه صادرات اصلاح قوانین و پرداخت تسهیلات تشویقی و حمایتی نیز نیاز است که اکنون کمتر با آن توجه می شود.
وی اضافه کرد: در توسعه صادرات علاوه بر اصلاح قوانین و پرداخت تسهیلات تشویقی و حمایتی نیازمند تدوین پروتکل‌های تجاری هستیم که اکنون در آن بسیار ضعف دارم و معمولا منافع طرف تجاری بیش از ما تامین است و دست بالا را دارند.
نورانی همچنین خواستار تشکیل یک نهاده مشخص و متمرکز با حضور مسئولان ، تشکل ها و تجار برای مدیریت شرایط پیش رو شد و گفت: در حال حاضر موضوع تجارت کشاورزی در کشور به صورت پراکنده و توسط چند سازمان مدیریت می شود که خود موجب ضعف و بروز مشکلات متعدد شده است.
وی معتقد است؛ در صورت عدم تجمع مسئولیت ها در ذیل یک نهاد مشخص مدیریت شرایط پیش رو بسیار سخت زمان و هزینه بر خواهد شد.
این عضو هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و اوکراین یادآور شد: در حال حاضر سطح مناسب همکاری بین ایران و اوکراین وجود دارد و از سال ۲۰۱۷ تا امروز تفاهمنامه‌ای خوبی بین طرفین در حوزه کشاورزی به امضا رسیده است و جنگ در این کشور برای ما آسیب زا خواهد بود.
