به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، دومین پیش نشست از همایش «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» با موضوع «فرصت‌های جاده ابریشم در توسعه تجارت با کشور‌های منطقه» و با حضور صاحب نظران این عرصه در پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد.
این نشست، دومین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن امسال با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد.
در این نشست ضمن انتقاد از این که انفعال و بلاتکلیفی در داخل ایران موجب بهره مندی ناچیز از ظرفیت‌های جاده ابریشم چین شده است، ثبات و توسعه ایران به عنوان لازمه پیشرفت جاده ابریشم در منطقه غرب آسیا مطرح شد.
در ابتدای نشست محمدحسین ملائک سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در کشور چین با اشاره به مطرح شدن طرح جاده ابریشم از سال ۲۰۱۳ در چین و ورود آن به قانون اساسی این کشور در سال ۲۰۱۸ و اهمیت این مساله به عنوان بدنه روابط خارجی جمهوری خلق چین گفت: باید توجه کرد که وقتی از چین سخن می‌گوییم، در واقع داریم از BRI صحبت می‌کنیم.
او افزود: به تعبیر غربی‌ها، BRI یک نظام جدید سیاسی اقتصادی به محوریت چین است.
وی تصریح کرد: با توجه به تحولات قفقاز احتمال وصل شدن آذربایجان، ارمنستان و ترکیه از طریق دریای خزر وجود دارد. چنین اتفاقی تیر خلاصی برای جمهوری اسلامی ایران است. اما به نظر می‌رسد در مجموعه حاکمیتی ما هیچ اراده‌ای در این جهت وجود ندارد.
ملائک ادامه داد: اگر ما در مورد چین یک نظام منسجم نداریم که به عنوان پدیده‌ای جهانی نگاه کنیم، ناشی از نبود برنامه در اسناد بالادستی ماست. هیچ جا مشخص نیست که ما چگونه می‌خواهیم به این مساله نگاه کنیم. رویکرد کلان ما در این مورد، نمیدانم است. نه مسئولان در دولت می‌دانند این مساله چیست و نه در اسناد بالادستی ما چیزی آمده است.
سفیر اسبق ایران در چین در پایان بیان کرد: ما در حوزه آیین نامه‌های گمرکی، روابط اینترنتی، سرمایه گذاری، جریان ورود و خروج سرمایه در کشور، هیچ مشارکتی را الان نمی‌توانیم با طرف چینی تعریف کنیم؛ بنابراین پیوستگی اقتصادی تقریبا صفر است و اگر نتوانیم یک لوکوموتیو در روابطمان با چین تعریف کنیم، در وضعیت تعلیق باقی خواهیم ماند.
در ادامه مجیدرضا حریری رئیس هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و چین با اشاره به این که الان دیگر نه موضوع اصلی ما جاده ابریشم است و نه حتی موضوع اصلی خود چینی‌ها است، گفت: ما نمی‌دانیم می‌خواهیم با دنیا چه کنیم. حتی نمی‌دانیم می‌خواهیم با منطقه چه کنیم. مسئولان ما نیز یا نمی‌دانند یا به ما نمی‌گویند. این البته وظیفه وزارت خارجه است که این مساله را تعیین کند و به بقیه ارکان نظام هم اعلام کند. ما اگر می‌خواهیم رابطه‌مان با چین را مشخص کنیم، باید تکلیف رابطه ایران با پاکستان، ایران با هند، چین، پاکستان و غیره مشخص شود. باید ببینیم از سمت شرق چند مانع داریم بعد ببینیم از سمت غرب چند مدعی و شریک و مانع داریم.
او گفت: باید ببینید شما می‌خواهید داخل یک زنجیر، و یکی از حلقه‌های زنجیر باشید یا نه. سال ۲۰۲۰ که تمام شد، ۱۲ هزار و ۴۰۰ قطار از چین به اروپا رفته است. یک میلیون و ۱۳۰ کانتینر را از چین برده‌اند تا بارسلون و لندن. چرا طرف اروپایی قبول می‌کند که محصولاتش را به جای کشتی با ریل بفرستد؟ چون منافع بلندمدت خود را می‌بیند. ارتباط ما با چین و سایر همسایگان فرصت‌های زیادی می‌تواند برای ما داشته باشد و تهدید‌هایی هم می‌تواند داشته باشد، اما مهم این است که ما با فرصت‌ها و تهدید‌ها چه می‌کنیم. چین فقط از منابع انرژی جهان می‌تواند به ایران و روسیه از طریق زمین انرژی خود را تامین کند به همین دلیل منافع زیادی در ارتباط با ما در این حوزه دارد.
در بخش دیگری از نشست علی فکری رئیس اداره سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی وزارت امور خارجه با بیان اینکه ایده کمربندراه همان ایده‌ای است که توسعه چین را از شرق شروع کرده و مسیرش را به سمت غرب ادامه می‌دهد، گفت: با همین ایده چینی‌ها توانسته‌اند به جای اینکه ضربه بپذیرند، رشد کنند. در اجلاس بائو در سال ۲۰۰۷ مطرح شد که اگر بخواهیم چین را مهار کنیم، باید این اتفاق به صورت همه جانبه بیفتد و تنها با ابزار‌های پولی و مالی نمی‌توان این اتفاق را رقم زد. بعد‌ها این رویکرد در پیش گرفته شد.
او اظهار کرد: پاسخ چین به این رویه، رویه رشد و توسعه‌ای که داشت، همین بحث کمربند راه بوده است. من معتقد نیستم که الان کنار گذاشته شده است، این سیاستی است که از ابتدای سیاست در‌های باز در چین در پیش گرفته شده است، اما ممکن است گاهی شکل آن عوض شود.
فکری ادامه داد: چین به دنبال این است که مناطق آرامی را در اطراف خودش ایجاد کند که خودش را به عنوان مرکز توسعه قرار دهد و پیرامونی که در اطراف این مرکز ایجاد می‌شود. فرصت مهمی که برای ما ایجاد می‌کند این است که یک قدرت بزرگ بین المللی رشد و توسعه‌اش همراه و همسو شده است با رشد و توسعه و امنیت قدرت منطقه‌ای مانند جمهوری اسلامی ایران. مهمترین تهدیدی هم که ما را تهدید می‌کند این است که ما ندانیم می‌خواهیم چکار کنیم.
بیشتر بخوانید
او تاکید کرد: مهمترین فرصت ما این است که آن چه ما امروز در منطقه خودمان به نام محور مقاومت می‌شناسیم، این محور هم از بعد جغرافیایی، هم از بعد انتقال منابع و هم ایجاد پیوستگی اقتصادی، مرتبط شده است با یک برنامه توسعه‌ای مهمی که در چین دارد اتفاق می‌افتد. درست است ما در محور مقاومت با دشمنی‌ها و تنش زایی‌های زاید الوصف آمریکایی‌ها مواجهیم. چین قدرتی است که حداقل به خاطر رشد و توسعه خودش هم که شده، با آمریکا مقابله می‌کند. بحث هم پوشانی منافع است، ما به عنوان محور مقاومت و چین به عنوان محور صعود در اقتصاد بین الملل منفعت مشترکی پیدا کرده ایم تحت عنوان جاده ابریشم که رشد و توسعه و قرار گرفتن آن در حلقه ارزش چین به عنوان یک هدف در چین تعریف شده و موضوع فقط بحث راه و جاده و این‌ها نیست بلکه الگوی توسعه و رشد است و تمام اقتصاد را در بر می‌گیرد.
این مقام مسئول در پایان گفت: منفعت چین در این است که این طرح رشد کند و اجازه ندهد که قدرت مقابل در این جا ایجاد تنش و ناامنی کند. این بحث امنیت هم فقط امنیت انرژی نیست و حتی به امنیت ملی نیز مربوط می‌شود. مانند منطقه سین کیانگ که از طرف آمریکا هدف تنش زایی است و اهمیت بسیار زیادی نیز برای چین دارد. آمریکایی‌ها امنیت ملی چین را هدف قرار داده‌اند تا بتوانند رشد اقتصادی آن را متوقف کنند.
در ادامه وحید قربانی مدیر گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی با اشاره به طرح راه ابریشم گفت: هرچند نمی‌شود صرفا نگرش مثبت به این پدیده داشت، اما باید با هوشیاری از مسائل و ابعاد امنیت سیاسی آن، از این فرصت استفاده کرد.
او افزود: اگر آنچه که چین انتظار دارد از جاده ابریشم برآورده شود، مناسبات تجاری سیاسی اقتصادی برخی کشور‌ها دچار تغییر قابل توجهی می‌شود. تا الان به لحاظ نظری و سیاسی تلاش‌های زیادی در این زمینه شده، اما در عمل اتفاق خاصی نیفتاده است. سوال اینجاست که رویکرد کلان کشور در تعامل با طرح جاده ابریشم و فرصت‌ها و تهدید‌های ناشی از آن باید چگونه باشد.
در پایان نشست مجید رئوفی پژوهشگر و نویسنده در حوزه اقتصاد چین ایده اصلی طرح کمربندراه را شک دهی یک کمربند دور کره زمین در جهت به کارگیری توان اقتصادی چین در این منطقه دانست و گفت: چینی‌ها عادت دارند که این پروژه‌های خود را تحت عنوان اسم خاصی مطرح کنند. ایده چین این است که ما باعث رشد اقتصادی شما شرکا می‌شویم و یک بازار مصرف جدید نیز برای ما خلق می‌شود.
او ادامه داد: این پروژه‌های کمربندراه در بسیاری از موارد ژئوپولتیک و سیاسی هستند. مثلا بازار پاکستان قابلیت لازم برای سرمایه گذاری ۴۶ میلیارد دلاری چینی‌ها را ندارد و آنقدر بازدهی ندارد، اما مساله این است که چین در رقابت با هند چند کار مختلف را انجام داده است با سی پی‌ای سی؛ و توانسته است این گونه با هند مقابله کند.
رئوفی در پایان افزود: مهمترین مساله در بحث BRI مساله امنیت انرژی چین است. آخرین آماری که بریتیش پترولیوم منتشر کرده است، سهم چین از کل مصرف انرژی اولیه جهان، ۲۴.۳ درصد است. در حالی که کل اروپا ۱۴.۴ درصد است و هند که یک اقتصاد بزرگ نوظهور است، ۵.۸ درصد از کل مصرف انرژی اولیه دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. از این ۲۴.۳ درصد، ۱۹.۶ درصد، گاز طبیعی ۷.۸ درصد و سهم ذغال سنگ از ۷۰ درصد، به ۵۰.۶ درصد رسیده است.
همایش سالانه اقتصاد مقاومتی ۲۹ بهمن ماه هر سال در سالروز ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با هدف رصد و پایش، زمینه‌سازی برای شناسایی چالش‌ها، ارائه راهکار‌های سیاستی مبتنی بر الگوی اقتصاد مقاومتی و جریان سازی آن در فضای نخبگانی، برگزار می‌شود.
این همایش که معتبرترین رویداد سالانه اقتصاد مقاومتی در کشور است، فرصتی است برای مسئولان، کارشناسان، پژوهشگران و دانشگاهیان تا پیرامون دیدگاه‌های مختلف که برای حل چالش‌های اقتصادی کشور در موضوع همایش ارائه شده‌اند، در تعاملی چند سویه، منتقدانه به گفت‌وگو بنشینند.
امسال، هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی حول ۴ محور و ۱۲ زیرمحور برگزار می‌شود.
انتهای پیام/
