گروه جامعه خبرگزاری فارس- مریم شریفی؛ با داغ شدن پویش «درخواست عدم حضور پزشک آقا در اتاق عمل زنان و زایمان» و درخواست برای اجرایی شدن قانون «انطباق» در بیمارستان‌ها در سامانه فارس من، آنچه در سلسله گزارش‌های ما بیش از همه از سوی مخاطبان فارس و متخصصان مورد تاکید قرار گرفت، لزوم رعایت حریم خصوصی بیماران در مراکز درمانی بود؛ حق اولیه‌ای که متاسفانه در بسیاری از موارد، نادیده گرفته می‌شود. در این میان، آشنایی با پرستاری که این مبحث مهم را به‌عنوان موضوع رساله دکتری خود انتخاب کرده، اتفاق جذابی بود.
دکتر «طیبه حسن طهرانی»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان و مدیرگروه پرستاری کودکان، با ارائه رساله دکتری خود با محوریت حریم خصوصی بیمار در بیمارستان و با بررسی تخصصی این موضوع، یک بار دیگر بر اهمیت آن صحه گذاشت. با گفت‌وگوی ما با این استاد جوان و خوش‌فکر دانشگاه که با پژوهش خود، ابعاد کمتر شناخته‌شده حریم خصوصی بیماران را معرفی و دریچه جدیدی را در این حوزه به روی اهالی بهداشت و درمان کشور باز کرد، همراه باشید.
*خانم دکتر، قبل از هر چیز مشتاقیم برایمان بگویید چه انگیزه‌ای باعث شد تحقیق و پژوهش در خصوص حریم خصوصی بیمار را برای رساله دکتری انتخاب کنید.
- وقتی از دوره کارشناسی پرستاری، فعالیت در بیمارستان را شروع کردم، یکی از مسائلی که همیشه مخصوصاً در بخش مراقبت‌های ویژه ذهن مرا مشغول و ناراحتم می‌کرد، این بود که بیمارانی که بیهوش یا در حالت در کما و نیمه‌کما بودند، نمی‌توانستند از حقوق خود دفاع کنند. در آن در مقطع، در بیمارستان با کمبود نیرو مواجه بودیم و در بعضی شیفت‌ها، در رده کمک‌بهیارانی که کارهای اولیه بیمار را انجام می‌دهند، از کمک‌بهیار آقا برای بخش بیماران خانم استفاده می‌شد. بنابراین گاهی که شیفت شب بودم، می‌دیدم کمک‌بهیار آقا می‌خواهد لباس بیمار خانم را تعویض کند.
این موضوع خیلی مرا اذیت می‌کرد که چرا باید در حالی که بیمار در هوشیاری نیست، حریم خصوصی‌اش اینطور نقض شود. هیچ‌وقت وجدانم قبول نمی‌کرد اجازه دهم کمک‌بهیار آقا این کار را برای بیمار خانمی که در کما بود، انجام دهد. با اینکه وظایف در بیمارستان تعریف‌شده است، سعی می‌کردم خودم این کار را برای بیمار انجام دهم. در مواردی هم که نمی‌توانستم، مثلاً اگر بیمار سنگین وزن بود و خودم از عهده جابه‌جایی‌اش برنمی‌آمدم، سعی می‌کردم حتماً بر جابه‌جایی‌اش توسط نیروهای آقا نظارت داشته باشم.
*منشأ این حساسیت چه بود؟ چرا شما در این زمینه ورود می‌کردید؟
- انگار خودم را به جای آن بیمار بیهوش خانم می‌گذاشتم. با خودم می‌گفتم اگر خودم یا یکی از اعضای خانواده‌ام یا دوست صمیمی‌ام به جای این بیمار باشیم، چه احساسی خواهیم داشت وقتی قرار باشد کار کاملاً شخصی‌مان را یک کمک‌بهیار آقا انجام دهد؟ حس می‌کردم همین حساسیتی که من نسبت به مراعات حریم خصوصی خودم دارم، این بیمار خانم هم دارد و اگر به هوش بود، حتماً دلش می‌خواست کارهای شخصی‌اش را یک نیروی خانم انجام دهد.
این حساسیت و همزادپنداری، یکی از عواملی بود که مرا ترغیب کرد این موضوع را برای رساله مقطع دکتری‌ام انتخاب کنم. علاوه‌براین، تاکیدهای استاد راهنمایم، خانم دکتر «مداح» که به‌عنوان مادر پرستاری نوین ایران شناخته می‌شوند هم، در گرایش من به این حوزه مؤثر بود. ایشان خیلی به این مسائل اهمیت می‌دادند و به ما تاکید می‌کردند: «حتماً در مراقبت‌ها و آموزش‌هایتان، حریم خصوصی بیمار را در نظر بگیرید.» البته همین‌جا باید یک نکته را تاکید کنم...
دکتر «طیبه حسن طهرانی»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان و مدیرگروه پرستاری کودکان
*بفرمایید.
- بیان این مسائل، هرگز به معنای زیر سئوال بردن نیروهای زحمتکش آقا در بیمارستان و خدای نکرده، وارد کردن اتهام به آنها نیست. این، تاکید بر مسئولیت ما در حفظ حریم خصوصی بیماری است که هوشیار نیست و نمی‌تواند خودش از حقوقش دفاع کند. من وقتی موضوع را به این آقایان توضیح می‌دادم و می‌گفتم اجازه بدهید کمکتان کنم، انصافاً برخورد خوبی داشتند و از این مسئله استقبال می‌کردند. الحق، خودشان هم کاملاً مراعات می‌کردند. خیلی هم در این شرایط معذب بودند اما خب، چاره‌ای نبود. وظیفه داشتند این کار را انجام دهند و نیاز بیمار هم باید رفع می‌شد.
*این ملاحظات، در حد حساسیت و مراقبت شخصی باقی می‌ماند یا موضوع را به مدیر بالاتر و مدیریت بخش هم انتقال می‌دادید؟ چنانچه موضوع را انعکاس می‌دادید، بازخوردها نسبت به این حساسیت و دقت شما چه بود؟
- بله. موضوع را با مسئول بخش، سوپروایزر و مدیر پرستاری هم مطرح می‌کردم و می‌گفتم گاه چنین شرایط ناخوشایندی برای بیماران خانم پیش می‌آید. آنها هم رسیدگی می‌کردند. علاوه بر اینکه قول دادند برای درازمدت، جذب نیروی خانم را در برنامه قرار دهند، در کوتاه مدت هم سعی می‌کردند در چینش نیروهای موجود، طوری مدیریت کنند که در هر شیفت در هر رده خدماتی و درمانی و تخصصی، حداقل یک خانم حضور داشته باشد.
دکتر طیبه حسن طهرانی در کنار تیم تحقیق رساله دکتری و اساتید دانشگاه
*از فراز و نشیب‌های انجام تحقیقات برای رساله دکتری‌تان بگویید. برای انجام این پژوهش، از چه شیوه‌ای استفاده کردید؟
- در سیستم درمانی و بیمارستان‌های ما، یک منشور حقوق بیمار تعریف شده که شامل 5 بند است. یکی از بندهای این منشور، به رعایت حریم خصوصی بیمار و حفظ رازهای او اختصاص دارد. اما مشکل اینجاست که قوانینی که در این حوزه وجود دارد، اغلب تئوریک است و جنبه عینی ندارد. به این معنی که معیارهای مشخصی وجود ندارد که بتوانیم ارزیابی کنیم حریم خصوصی بیمار رعایت می‌شود یا نه. به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم که در قدم اول باید این موضوع را به صورت عینی درآوریم. بنابراین تصمیم گرفتیم با کمک تیم تحقیق، یک پرسشنامه برای تز دکتری‌ام طراحی کنیم و در مرحله بعد به کمک این پرسشنامه، میزان رعایت حریم بیماران را بررسی کنیم.
برای تهیه این پرسشنامه، علاوه‌بر اینکه با کمک همکارانم با بیماران متعددی مصاحبه کردیم، مقالات خارجی را هم مورد بررسی قرار دادم. این پرسشنامه بعد از طی مراحل علمی لازم و تأیید متخصصان حوزه‌های مختلف، نهایی شد و حالا تحت عنوان «پرسشنامه حریم خصوصی بیمار»، توسط بسیاری از گروه‌های تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ویژگی این پرسشنامه این است که بومی است؛ بومی ایران. ما پرسشنامه‌های موجود در این زمینه در کشورهای دیگر را هم بررسی کردیم. اما این پرسشنامه، کاملاً براساس تجربیات و دیدگاه‌های بیماران کشور خودمان طراحی شد.
*در مسیر طراحی این پرسشنامه، چه سئوالاتی از بیماران پرسیدید و آنها چه نکاتی را در زمینه حریم خصوصی‌شان برای شما روشن کردند؟
- ما در ابتدا به طور کلی از بیماران می‌خواستیم تجربه خودشان در این زمینه را برایمان بگویند؛ اینکه در بیمارستان چه رفتارهایی دیده‌اند که برای آنها به معنی نقض حریم خصوصی‌شان بوده. سئوالات کلی هم، بخش دیگری از تجربیات بیمار در این زمینه را برایمان مشخص می‌کرد. مثلاً می‌پرسیدیم: دوست دارید کارهای شخصی‌تان را نیروی خانم انجام دهد یا نیروی آقا؟ آیا در زمان انجام خدماتی مثل تعویض پانسمان، اتفاقی افتاده که از نظر شما به معنی رعایت نکردن حریم خصوصی‌تان باشد؟ و...
عکس، تزیینی است
برای مثال، یکی از بیماران آقا می‌گفت: «گهگاه در حال خودم هستم که یک‌دفعه پزشک به همراه دانشجویانش وارد اتاق می‌شود و بدون اینکه از من اجازه بگیرد، ملحفه را از روی من کنار می‌زند و شروع به معاینه و توضیح دادن می‌کند. من در شرایط ناخوشایندی قرار می‌گیرم اما دکتر به اینکه من در مقابل آن جمع دانشجویان و دیگر بیماران در اتاق خجالت بکشم، چندان توجهی نمی‌کند.» البته باید توجه داشته باشیم که حریم خصوصی بیمار فقط به حریم جسمی محدود نمی‌شود و حریم اطلاعاتی و معنوی مذهبی آنها را هم در بر می‌گیرد.
*منظور از حریم اطلاعاتی بیمار چیست؟
- حریم اطلاعاتی بیمار هم، به اندازه حریم جسمی‌اش دارای اهمیت است. به عبارت دیگر، رازداری پزشک و کادر درمان نسبت به اطلاعات پزشکی بیمار، یکی از حقوق بیمار و از مصادیق حریم خصوصی اوست. در مصاحبه‌هایی که داشتیم، متوجه شدیم بیماران نسبت به موضوع رازداری پزشک نسبت به شرایط خودشان به‌ویژه درباره بعضی بیماری‌ها، خیلی حساسیت دارند. برای مثال، یکی از بیماران می‌گفت: «وقتی دکتر دارد مرا ویزیت می‌کند، بلند بلند درباره بیماری من صحبت می‌کند. در حالی که من دوست ندارم بیماران هم‌اتاقی‌ام و همراهان آنها از جزییات بیماری من مطلع شوند.»
یا یک بیمار آقا که برای درمان مشکل ناباروری بستری شده بود، می‌گفت: «تنها کسی که از بیماری من اطلاع داشت، همسرم بود. دلم نمی‌خواست حتی پدر و مادرم از این موضوع مطلع شوند. اما وقتی خانواده‌ام برای عیادت آمده بودند، پزشکان طوری بالای سر من درباره مشکلم صحبت کردند که آنها متوجه شدند. این برای من خیلی ناراحت‌کننده بود.»
*اشاره کردید لازم است در مراکز درمانی به حریم معنوی بیماران هم احترام گذاشته شود. آیا بیمارانی که طرف مصاحبه شما بودند، مصداق‌های این حریم معنوی مذهبی را هم بیان می‌کردند؟
- بله. یکی از ابعادی که در پرسشنامه ما درآمد، بُعد معنوی و مذهبی بود. بیماران دوست داشتند یک فضایی باشد و یک امکانات اولیه‌ای فراهم شود که بتوانند اعمال دینی‌شان را انجام دهند. مثلاً بیان می‌کردند که دوست دارند تخت‌شان رو به قبله باشد. ما مواردی از این دست را به‌عنوان حریم معنوی مذهبی بیمار، نامگذاری و دسته‌بندی کردیم. البته بخش دیگری از فرآیند جمع‌آوری اطلاعات ما هم، از طریق مشاهده و در زمان‌هایی انجام می‌شد که بر بالین بیماران حضور داشتیم.
*از این تجربیات بی‌واسطه هم برایمان بگویید.
- مثلاً یک روز در یکی از اتاق‌های بیمارستان که چند بیمار خانم حضور داشتند، مشغول صحبت بودم که یک‌دفعه نیروی خدماتی آقا وارد اتاق شد. بیمارن خانم که به‌طور طبیعی حجاب درستی نداشتند، با حضور ناگهانی این آقا، در وضعیت ناخوشایندی قرار گرفتند. وقتی اعتراض کردند که: «وقتی می‌دانید بیماران خانم در اتاق هستند، باید قبل از ورود در بزنید»، آن آقای خدمتکار در جواب گفت: «اینجا بیمارستان است و شما باید روسری‌تان همیشه سرتان باشد. ما هر وقت بخواهیم، می‌آییم کارمان را انجام می‌دهیم!» همین کافی بود تا تنشی میان آنها ایجاد شود. درحالی‌که مشخص بود حق با بیماران خانم است.
موارد دیگری هم بود. مثلاً وقتی همکاران من داشتند خدمتی مثل پانسمان را برای بیمار انجام می‌دادند، گاهی پاراوان یا آن پرده حائل میان بیماران را نمی‌کشیدند. آنجا به وضوح می‌توانستیم ناراحتی و معذب بودن بیمار را احساس کنیم.
*در این میان، درخواست یا اعتراض بیمار، چه جایگاهی دارد؟ آیا بیمار می‌تواند به رعایت نشدن حریم خصوصی‌اش اعتراض کند؟
- در اینطور مواقع، برخی بیماران اعتراض می‌کنند اما برخی دیگر که مظلوم‌تر هستند یا می‌ترسند اگر اعتراض کنند، ممکن است خدمات مناسبی به آنها ارائه نشود، سکوت می‌کنند و در سکوت رنج می‌برند. بعضی از بیماران هم با ذهنیتی که از قبل دارند، می‌گویند: «اعتراض نتیجه‌ای ندارد چون بیمارستان که نمی‌آید از منِ بیمار حمایت کند. حتماً طرف پرسنل خودش را می‌گیرد.»
*بنابراین حریم خصوصی بیمار، دایره گسترده‌ای دارد. در درجه اول، اختصاص به بیمار خانم یا آقا ندارد و همه را در بر می‌گیرد. و در درجه بعد، حوزه‌های مختلف را شامل می‌شود؛ حریم جسمی، حریم اطلاعاتی و حریم معنوی و مذهبی.
- بله. یک نکته دیگر هم وجود دارد. ازآنجاکه من مصاحبه‌های مربوط به این پژوهش را در بیمارستان‌های تهران انجام می‌دادم، با بیمارانی از ادیان دیگر مثل مسیحیت هم برخورد داشتم. درست است که شاید موضوعاتی مثل حفظ حجاب یا رعایت حریم محرم و نامحرم مثل ما مسلمانان برای هموطنان اقلیت‌های مذهبی مطرح نباشد، اما برای آنها هم بسیار مهم است که در هنگام انجام کارهای شخصی‌شان در بیمارستان، حریم خصوصی‌شان رعایت شود. بنابراین باید تاکید کنیم موضوع احترام به حریم خصوصی بیمار، اختصاص به دین و مذهب خاصی هم ندارد.
همین‌جا باید این نکته را هم اضافه کنم که احترام به حریم خصوصی بیمار محدود به بزرگسالان نمی‌شود و این موضوع حتی برای کودکان بیمار هم باید رعایت شود.
*لطفاً در مورد حقوق کودکان بیمار و مراعات حریم خصوصی‌شان بیشتر توضیح دهید.
- هیچ فرقی ندارد. نمی‌شود گفت چون این بیمار، بچه است، متوجه نمی‌شود. در بخش کودکان علاوه‌بر حریم بیماران، حریم مادران را هم داریم چون مادران بیشتر کنار بچه‌ها هستند. ما باید به حریم آنها هم احترام بگذاریم. می‌بینید مادری دارد به بچه‌اش شیر می‌دهد یا در وقت استراحت، کنار تخت بچه‌اش دراز کشیده است. ما نمی‌توانیم همین‌طوری برویم بالای سرشان و شروع به کار کنیم. به نظر من، رعایت حقوق کودکان شاید مهم‌تر از مراعات حقوق بزرگسالان باشد به این دلیل که بچه‌ها به افراد بزرگسال وابسته‌اند. بعضی‌ها شاید بچه کوچک ببینند، دوست داشته باشند لپش را بگیرند و بغلش کنند. اما به نظر من، بغل کردن و دست زدن به جسم بچه‌ها هم زیرمجموعه همان بحث حریم خصوصی تعریف می‌شود و هیچ فرقی با موضوع بزرگسالان نمی‌کند.
درباره معاینات تخصصی‌تر مثل سوند زدن برای بچه‌ها، این دقت و حساسیت، بیشتر می‌شود. خیلی مهم است که طبق دستورالعملی که وجود دارد، چنانچه پزشک آقا بالای سر دختربچه بیمار می‌آید، حتماً یک خانم در کنار او حضور داشته باشد؛ یک پرستار خانم یا همراه بیمار که خانم است. یعنی الزاماً باید حضور داشته باشد چون اینجا اهمیتش دوچندان می‌شود؛ هم آن مسئله جنسیت مطرح است و هم این موضوع که این بچه بیمار نمی‌تواند از حقوق خودش در مقابل یک فرد بزرگسال دفاع کند. البته این مسئله حتی برای پسربچه بیمار هم باید مراعات شود و به حریم خصوصی او احترام گذاشته شود.
*با وجود توضیحات کامل شما درباره لزوم رعایت حریم خصوصی بیمار در تمام بخش‌های بیمارستان، اما به هر صورت اتاق عمل یک جایگاه خاص در موضوع حریم بیمار دارد. چه ملاحظاتی در این زمینه در اتاق عمل وجود دارد؟
- درست است. اتاق عمل و بخش‌های ویژه که بیمار در آن هوشیاری لازم را ندارد، در این زمینه از حساسیت خاصی برخوردارند. با اینکه پژوهش من روی بخش عمومی بیمارستان متمرکز بود اما در مصاحبه‌هایی که با بیماران داشتیم، مواردی بود که از تجربیاتشان در اتاق عمل می‌گفتند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که این بیماران نسبت به آن گلایه داشتند، لباس اتاق عمل بود. برای مثال، یک بیمار آقا می‌گفت: «لباسی که برای اتاق عمل به من دادند، آنقدر کوچک بود که قسمت پشت بدنم کاملاً باز بود و من موقع انتقال به اتاق عمل، خجالت می‌کشیدم.» همین نکته، حساسیت ماجرا را به ما نشان می‌دهد که حتی برای بیمار آقا هم مهم است که پوشش او برای اتاق عمل، مناسب باشد و حریم خصوصی او را نقض نکند.
*خب، برای حفظ این حریم در اتاق عمل چه باید کرد؟
- من با توجه به اینکه مدتی مدیر پرستاری بیمارستان بودم، حساسیت زیادی نسبت به تعیین پرسنل اتاق عمل‌مان داشتیم؛ به این صورت که وقتی نیروها برای حضور در اتاق‌های عمل تقسیم می‌شدند، حتماً دقت می‌شد که در هر اتاق عمل حداقل یک خانم باشد و همه تیم عمل در آن اتاق، آقا نباشند تا دقت کامل در حفظ حریم خصوصی بیمار خانمی که بیهوش می‌شود، انجام شود.
علاوه‌براین، نسبت به پوشش بیمار هم توجه داشتیم که طوری باشد که فقط همان ناحیه از بدنش که قرار است عمل شود، مشخص باشد. ما برای این منظور، گان یا لباس‌های ویژه‌ای را برای اتاق عمل استفاده می‌کردیم. این گان‌ها که یک سوراخ داشت و روی قسمتی که می‌خواهد عمل بشود قرار می‌گرفت، کمک می‌کرد فقط همان قسمت در معرض دید کادر درمان در اتاق عمل قرار بگیرد و سایر قسمت‌های بدن بیمار پوشیده بماند. این قاعده‌ای است که باید مراعات شود و اگر رعایت نشود، این هم یک جور نقض حق و حریم خصوصی بیمار است.
*خانم دکتر، موضوع احترام به حریم خصوصی بیماران در کشورهای دیگر به چه صورت است؟ از برخی همکاران شما شنیده‌ایم کشورهای غربی اهتمام خاصی به این مسئله دارند. مثلاً وقتی متوجه می‌شوند بیمار پیرو دین اسلام است، اتاقی برایش در نظر می‌گیرند که امکان وضو گرفتن و به جا آوردن نماز در آن مهیاست، تصویر کعبه روی دیوارش نصب شده و... آیا شما در پژوهش‌تان، این موضوع را در کشورهای دیگر هم بررسی کردید؟
- بله. همانطور که اشاره کردم، مقالات آنها در این زمینه را مطالعه کردم تا بتوانم مقایسه‌ای داشته باشم میان میزان توجه به حریم خصوصی بیماران در سیستم درمانی خودمان و کشورهای غربی. با توجه به محتوای آن مقاله‌ها، فکر می‌کنم آنها حتی شاید خیلی بیشتر از ما به این موضوع اهمیت می‌دهند. در این مقالات خارجی، تاکید فراوانی بر مراعات حریم خصوصی بیمار از همه جنبه‌ها بود؛ از جنبه فیزیکی، رازداری و اطلاعاتی، و از جنبه روانی و اجتماعی. یعنی ما خیلی نباید در مسائل خصوصی و خانوادگی بیمار که به درمان ربطی ندارد، وارد شویم.
علاوه‌بر مطالعات خودم، نقل قول‌هایی هم از افرادی که سابقه حضور در این کشورها داشتند، این نگاه را تقویت کرد. به‌عنوان مثال، یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاهمان که خانم دکتر بسیار معتقدی هستند، می‌گفتند: «در دوران تحصیلم در یکی از کشورهای اروپایی، وقتی به خاطر پا درد گذرم به بیمارستان افتاد، شاهد دقت کادر درمان آن کشور در زمینه مراعات حریم خصوصی بیماران بودم. متخصص آقا وقتی می‌خواست پایم را معاینه کند، ابتدا از من اجازه می‌گرفت و موقع معاینه هم، ملحفه‌ای که روی پایم بود را فقط به اندازه‌ای که لازم بود، کنار می‌زد.»
* به نکته جالبی اشاره کردید. یکی از متخصصان پیشکسوت کشورمان می‌گفت: در کشورهای غربی در هنگام پذیرش بیمار خانم، از او سئوال می‌شود که آیا تمایل دارد پزشک و پرستار آقا بالای سرش بیاید؟ اگر پاسخش منفی باشد، در طول درمانش فقط پزشک و پرستار خانم برایش در نظر گرفته می‌شود.
- بله. حق انتخاب و استقلال بیمار، یکی از حقوق بیمار است. یعنی بیمار این حق را دارد که برای روند درمانش، خودش تصمیم‌گیری کند. یعنی ما باید همه مسائل را برای او توضیح دهیم و شرایط را تشریح کنیم. اما کسی که در نهایت تصمیم‌گیری می‌کند، خود بیمار است. بنابراین بیمار باید از روند درمان، رضایت داشته باشد، رضایتش هم باید رضایت آگاهانه باشد. بر همین اساس، بیمار حق دارد خودش تصمیم بگیرد پزشکش و پرستارش چه کسی باشد، آقا باشد یا خانم و...
البته این شرایط، خیلی ایده‌آل است. استقلال در تصمیم‌گیری، جزو اصول اخلاقی در پزشکی یا همان اصول اخلاقی زیستی (bioethics) محسوب می‌شود. اصول اخلاقی زیستی می‌گوید بیمار باید در روند درمانش، استقلال تصمیم‌گیری داشته باشد اما باید بپذیریم همیشه و همه جا امکان اجرای این اصل وجود ندارد. ما باید محدودیت‌ها را هم در نظر بگیریم.
*برگردیم به رساله دکتری شما. عنوان دقیق این رساله چه بود؟ و آیا نتایج حاصل از این پژوهش را در قالب مقاله در سطح بین‌المللی هم ارائه کردید؟
این رساله با عنوان «طراحی و روان سنجی ابزار حریم خصوصی بیمار در بیمارستان» ارائه شد و باید بگویم بله، از دل رساله دکتری من، 6 مقاله استخراج شد که سه مورد آن، مقاله لاتین بود. در یکی از این مقالات، یک استاد از کشور اسکاتلند هم به تیم تحقیق‌مان اضافه شد. ایشان که استاد پرستاری روان بودند، مطالب مرا می‌خواندند و نظراتشان را اعلام می‌کردند.
یکی از مقاله های لاتین من در مجله Nursing Ethics که نشریه بسیار معروفی است و در پذیرش مقالات بسیار سخت‌گیری می‌کند، منتشر شده است. این مقاله‌ام بسیار مورد توجه قرار گرفته و مرتباً محققان کشورهای مختلف از آن استفاده می‌کنند و به آن رفرنس می‌دهند.
*راستی شنیده‌ایم شما با اینکه در دانشکده پرستاری، مدیرگروه هستید، همچنان تدریس می‌کنید و دانشجویان را برای کارعملی به بیمارستان می‌برید. آیا وقتی دانشجویان را به بیمارستان می‌برید، همه این حساسیت‌ها را به آنها منتقل می‌کنید؟ آیا گلایه‌ها و خواسته‌هایی که بیماران مطرح کرده بودند را رعایت می‌کنید؟
- بله، حتماً. در درجه اول، از بیمار اجازه می‌گیریم. با اینکه ما بیشتر به بخش کودکان مراجعه می‌کنیم، حتی وقتی می‌خواهیم با بچه‌ها صحبت کنیم، حتماً خودمان را معرفی می‌کنیم و سمت‌مان را می‌گوییم. در این مراجعات، باید بگوییم هدف آن مصاحبه، آن آموزشی که می‌خواهیم بدهیم یا کاری که می‌خواهیم انجام بدهیم، چیست. همه اینها را باید برای مادر یا اگر کودک بیمار کمی بزرگتر باشد، باید برای خودش هم توضیح دهیم.
اگر هم بخواهیم درباره پرونده بیمار از بعد آموزشی برای دانشجویان صحبت کنیم، نکاتی که حساس است را هیچ‌وقت به صورت علنی مطرح نمی‌کنیم. چون شاید بیمار دوست نداشته باشد آن مسائلش را دیگران متوجه شوند. به طور کلی ما برای آموزش هم باید از بیمار اجازه بگیریم. بیماران به‌عنوان کسانی که منبع آموزش هستند برای دانشجویان ما، باید از این روند راضی باشند. این حق بیمار است.
عکس، تزیینی است
*فکر می‌کنم اینکه شما حتی از یک کودک بیمار اجازه می‌گیرید که وارد اتاقش شوید و درباره بیماری‌اش صحبت کنید، بهترین آموزش است برای دانشجویانی که قرار است در آینده پزشکان و پرستاران بیمارستان‌های ما باشند. بعد از این پایان‌بندی زیبا، اگر نکته‌ای درخصوص حریم بیمار باقی مانده، بفرمایید.
- من این تأکید را همیشه دارم که شاید بعضی مسائل برای ما به‌عنوان کادر درمان، عادی شده باشد. یعنی ازآنجاکه اولویت ما، درمان بیمار است، ممکن است به بعضی نکات توجه نداشته باشیم. اما باید یادمان باشد همان نکاتی که ممکن است برای ما ساده باشد و به چشم نیاید، می‌تواند برای بیمار خیلی مهم باشد. ما باید آن مسائل را از دید بیمار ببینیم. خودمان را جای آنها بگذاریم یا احساس کنیم آنها اعضای خانواده ما هستند. ببینیم دوست داریم با ما و عزیزانمان چطور رفتار شود. اگر اینطور به مسائل نگاه کنیم، مطمئناً حقوق بیمار و اصول اخلاقی را رعایت خواهیم کرد.
انتهای پیام/
