بودجه برجامی/ عباس عبدی

عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: ظاهراً آن قدر مسایل در کشور هست که کمتر کسی به موضوع بودجه می‌پردازد. انصاف این است که بودجه هر کشور را از حیث دقت، شفافیت و اعتبار، می‌توان آیینه تمام‌نمای کشورداری دانست. جزییات فنی بودجه پیچیده است و کارشناسان امر بودجه باید نظر دهند، ولی تا آنجا که با برخی از کارشناسان خبره بودجه صحبت کرده‌ام برخی از نکات مهم و نسبتاً روشن آن را تقدیم می‌کنم. 

 

۱ـ مهم‌ترین مسأله این بودجه خلاف آن چیزی است که مسئولین مربوط می‌گویند. یعنی مدعی هستند که آینده کشور را مستقل از برجام ترسیم کرده‌اند. این حرف اگر پذیرفته شود، باید توضیح دهند که مستقل از برجام با چه وضعی مواجه می‌شویم و اگر حل شود چه خواهد شد؟ واقعیت این است که عملکرد و نتایج بودجه، در حدی که در لایحه آمده است، بدون برجام و یا با برجام به کلی متفاوت خواهد بود. مهم‌ترین اثر آن در وضعیت کسر بودجه و تأثیر مستقیم آن بر تورم است.  

 

تورمی که ممکن است به بالای ۴۵ درصد هم برسد. ارقام بودجه با بود یا نبود برجام معنای متفاوتی پیدا خواهند کرد. اگر برجام به نتیجه نرسد به احتمال قوی نسبت رقم کسری بودجه از سال ۱۳۶۷ نیز که حدود نیمی از کل بودجه بود بیش‌تر خواهد شد، و چه بسا وارد جریان رشد فزاینده و غیر قابل کنترل تورمی شویم. 

 

البته این رقم تورمی بر اساس ارقام لایحه بودجه پیشنهادی دولت است، در حالی که به طور معمول مجلس این لایحه را چاق و چله‌تر می‌کند، و البته با باد کردن آن؛ یعنی از طریق تخصیص درآمدهای موهوم و افزایش هزینه‌های واقعی. 

 

۲ـ نکته دوم پیش‌بینی رشد اقتصادی ۸ درصد است. این رقم هشت درصد هم گویی مقدس شده است، و از سال ۱۳۶۸ تا کنون در همه برنامه‌های توسعه رقم ۸ درصد را به عنوان رشد سالانه در نظر گرفته‌اند. اگر می‌نوشتند، ۷ یا ۹ درصد شاید بهتر بود! در هر حال مسأله مهم این است که ۳٫۵ درصد از این ۸ درصد را ناشی از افزایش بهره‌وری دانسته‌اند!

 

اگر افزایش بهره‌وری نیروی انسانی منظور باشد که بعید است محقق شود، حتی بعید است که افزایش پیدا کند، ولی اگر منظور استفاده بیش‌تر از ظرفیت‌های خالی است، در این صورت تحقق آن مستلزم حل مشکل برجام است. ۴٫۵ درصد بقیه را ناشی از افزایش سرمایه‌گذاری دانسته‌اند، که هیچ چشم‌انداز مثبتی برای تأمین چنین سرمایه‌ای دیده نمی‌شود، بدون برجام که قطعاً رخ نخواهد داد. پس این مهم‌ترین ویژگی بودجه نیز به کلی وابسته به سرنوشت برجام است.