به گزارش ایرنا، قزوین در تاریخ انقلاب اسلامی همواره سرافراز بوده است و نقش این استان در نهضت مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت، رخدادهای اوایل دهه ۴۰ و نقطه آغازین انقلاب اسلامی و همچنین در سال ۵۷ و خیزشی مردمی که منجر به فروپاشی نظام سلطنتی و پیروزی انقلاب اسلامی شد، همگی نشان از همسو بودن آن با آرمان های انقلاب اسلامی دارد.
خبرنگار ایرنا برای بررسی هرچه بیشتر این موضوع به سراغ محمد علی آشوری یکی از ایثارگران قزوینی در دفاع مقدس رفته و با او در باره نقش قزوین در پیروزی انقلاب اسلامی گفت و گو کرده است.
ایرنا. در خصوص نقش قزوین در رخدادهای اوایل دهه ۴۰ توضیح بفرمایید؟
استان قزوین یکی از استان های پر رنگ در پیروزی انقلاب اسلامی بوده، به طوری که در اولین جرقه های انقلابی نیز ادای دین کرده است.
یکی از مهمترین رخدادهای دهه ۴۰ انتخاب آیت الله روح الله خمینی (ره) به عنوان رهبر کبیر تشیع بود، زمانی که آیت الله سید حسین بروجردی (ره) ارتحال یافتند، بحث رهبری تشیع پیش آمد و از همان بازه زمانی آیت الله روح الله خمینی (ره) از اساتید بنام حوزه علمیه، یکی از گزینه های مطرح بودند که در انتخاب ایشان نیز برخی چهره های قزوینی نقش بسزایی داشتند.
تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی و اعتراض مردم از دیگر وقایع مهم این دهه بوده است، رژیم پهلوی لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی را در هیات وزیران وقت به تصویب رساند که با تصویب آن، روحانیون و شخص حضرت امام خمینی (ره) مخالفت کردند، در پی مخالفت امام، شهروندان قزوینی نیز مخالفت های خود را در قالب راهپیمایی های کوتاه مردمی نشان دادند.
ایرنا. در خصوص خیزش قومی و نقش علمای قزوین هم در همان سال ها توضیح بفرمایید؟
روحانیون و طلاب قزوینی از همان سال ها تا به امروز پای انقلاب و آرمان های امام خمینی ایستاده اند. خوشبختانه طلاب و روحانیت در قزوین جایگاه ویژه ای داشته و دارد و یکی از دلایل همسو شدن قزوینی ها با اهداف امام راحل، تاثیر گذاری روحانیون بر مردم بوده است که نتیجه آن را می توان در حادثه ۱۵ خرداد مشاهده کرد.
در آغاز مبارزات امام خمینی، رژیم پهلوی لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی را در هیات وزیران وقت به تصویب رساند که این مصوبه با فتوا و مخالفت امام منجر به پس گرفتن آن شد اما پروژه انقلاب سفید مطرح گردید و در پی آن لوایح شش گانه ای به منظور تغییرات در ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه به مجلس برده شد که یکی از مباحث اصلی آن اصلاحات عرضی بود که شبهات شرعی فراوانی به همراه داشت.
از همین رو امام خمینی مجددا اعتراض خود را اعلام کردند و در پی آن روحانیت و مردم نقشه های رژیم پهلوی را نقش بر آب کردند.
در همین راستا با رهبریت روحانیون مبارز قزوینی شاهد تجمعات مختلف و تعطیلی بازار و همچنین نمازهای جماعت بودیم، علمای بزرگ قزوینی از جمله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، آیت الله سید ابوتراب ابوترابی و آیت الله آقا میرزا نصرالله شهیدی نماز های جماعت خود را تعطیل کردند و با خیزش قومی تحت رهبری آیت الله گلپایگانی همراه شدند.
این همراهی مردم و روحانیت با امام خمینی (ره) نتیجه ای جز دستگیری رهبر انقلاب نداشت که پس از دستگیری ایشان، مردم با عصبانیت به خیابان ها ریختند و رژیم پهلوی را مجبور به آزادی امام کردند.
ایرنا. محل تجمعات قزوینی ها در اینگونه مراسم کجا بود؟
میدان آزادی، خیابان بازار و برخی مساجد پاتوق بچه های مبارز در آن زمان بود به عنوان مثال زمانی که امام خیمنی(ره) آزاد شدند، شاهد جشن شهروندان قزوینی در مدرسه التفاتیه "حوزه علمیه" در خیابان پهلوی آن زمان و امام خمینی امروزی بودیم.
ایرنا. چرا این اماکن به عنوان محلی برای مبارزان انقلابی انتخاب شد؟
مرحوم آقا سید علی اکبر آقا سید جمالی یکی از روحانیون شاخص قزوین در دوره پهلوی بودند که متولی مدرسه التفاتیه بودند و چون در ایام مذهبی در این مدرسه مراسم برگزار می کردند، این مدرسه به عنوان یک مکان مذهبی و سیاسی برای مبارزان شناخته شد.
افرادی که در این مدرسه و مراسم مذهبی آن شرکت می کردند، افراد خاص و پر قدرتی بودند به عنوان مثال شیخ جعفر شجونی به قزوین آمدند و در این مدرسه با صراحت سخنرانی و به صورت علنی به رضا شاه توهین کردند و گفتند کسی که کشف حجاب کرد و چادر از سر زن ها برداشت سرانجام با یکی از همین چادرها با خفت از ایران فرار کرد، همین دست موضوعات دلیلی بر اقبال و دلگرمی مبارزان به برخی امکان در قزوین بوده است.
ایرنا. برخورد نیروهای ساواک با مردم و مبارزان چطور بود؟
در آن زمان ساواک هم می دانست که حق با مردم و مبارزان است اما به دلیل وظایفی که بر دوش داشت مجبور به تقابل با مردم بود. در آن زمان سرهنگ یاوری یکی از چهره های ساواکی قزوین بود که به هنگام عملیات های مهم خودش پای کار می آمد.
یادم می آید در جشن آزادی امام خمینی (ره) در مدرسه التفاتیه، نیروهای ساواک با حمله به مراسم، آیت الله حاج میرزا نصرالله شهیدی، آیت الله سید جواد علوی و شمار دیگری از طلاب را دستگیر کردند و به شهربانی بردند که این دستگیری بازتاب گسترده ای در شهر داشت.
ساواک و شهربانی در مقابل این واکنش و اعتراض شدید مردم ناچار به آزادی این روحانیون شدند.
ایرنا. آیا شورش های مردمی در قزوین مصادف با وقایع و اتفاقات تهران بود؟ علت همراهی مردم چه بود؟
قزوین از ابتدا یک شهر سیاسی بوده و هست. در آن مقطع نیز قزوین به عنوان هسته های اولیه تشکل های سیاسی در مخالفت با رژیم فعالیت می کرد. بارها شاهد آرامی تهران و شلوغی قزوین بودیم.
مبارزان قزوینی همواره در حال فعالیت، سخنرانی و جذب مبارز بودند، نکته قابل توجه مبارزان قزوینی این بود که بیشتر مبارزان، جوانان بودند و آرمان های امام را پرچمداری می کردند.
با استقبال جوانان قزوینی هیات ها و کانون های مذهبی نیز روی کار آمدند و تاثیر به سزایی در کادر سازی و جذب نیرو برای همراهی با انقلاب داشتند. از جمله این هیات ها می توان به هیات متوسلین به طفلان حضرت مسلم(ع) اشاره کرد که توسط حاج رضا یزدان پناه مفسر و معلم قرآن قزوینی ایجاد شده بود.
رفتار های غلط ساواک و شهربانی با مردم، نظام رعیت و اربابی، افزایش توهین ها به مردم و معیشت سخت خانواده ها سبب همراهی مردم با مبارزان انقلاب شده بود.
ایجاد صندوق های قرض الحسنه توسط مبارزان با هدف کمک به اقشار ضعیف و کم درآمد جامعه و کمک به خانواده های اسرا سبب شده بود تا مردم بدون هیچ ترسی اقدام به مبارزه کنند.
ایرنا. کمی هم در خصوص رخدادهایی که منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی شد، توضیح بفرمایید؟
فوت شهادت گونه مصطفی خمینی بازتاب عجیبی در سراسر ایران و به خصوص در قزوین داشت. هفتم آبان ماه ۱۳۵۶ امام خمینی(ره) در مجلس یادبود پسرش بر منبر رفتند و مخالفت علنی خود را با صراحت اعلام کردند، بیانیه های امام در تمام شهرها از جمله قزوین دست به دست شد.
بعد از این ما با رخدادهایی در کشور مواجه شدیم که از جمله آن انتشار مقاله ای علیه امام در روزنامه اطلاعات و اعتراضات مردم قم و به دنبال آن خیزش مردم تبریز در پی چهلمین روز از کشتار مردم قم بود البته این چهلم ها همین طور ادامه پیدا کرد و ما در قزوین از اوایل تابستان ۱۳۵۷ شاهد شدت حرکت های عمومی و اعتراض هایی علیه رژیم بودیم.
ایرنا. معمولا اعتراضات مردمی به چه صورت بود؟
حرکت ها و اعتراضات مردمی در ابعاد و اشکال مختلف بود از گروه های کوچک ۲۰ تا ۳۰ نفره در خیابان پهلوی گرفته تا شورش های ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفره.
در قزوین حرکت های مردمی و اعتراضات عمومی با حادثه ۱۷ شهریور به اوج خود رسید چراکه بحث حکومت نظامی در استان اعلام شده بود و مردم با تظاهرات ۱۰۰ هزار نفره در خیابان اصلی، اقتدار خود را به نمایش گذاشتند.
فرمانداری حکومت نظامی اعلام کرده بود و گردانندگان رژیم برای اینکه بتوانند این خیزش مردمی و حضور پررنگ مردم را در عرصه مخالفت با رژیم کم رنگ جلوه بدهند دست به اقداماتی زدند که یکی از آنها تیراندازی و شهادت برادران محمودیان در یکی از اعتراضات خیابان دارایی بود.
در هفتم دی شاهد تظاهرات مردمی در هنگام تشییع پیکر شهدای قزوین بودیم که این تظاهرات نیز بازتاب گسترده ای به همراه داشت به طوری که از تهران دستور آمده بود قزوین را ساکت کنند.
به همین خاطر رژیم با ایجاد رعب و وحشت در مردم به خصوص زنان سعی در آرام کردن فضای قزوین داشت، عصر روز ۱۱ دی ۱۳۵۷ ماموران نظامی رژیم پهلوی از پادگان لشگر ۱۶ زرهی وارد شهر شدند و در خیابان این شهر وارد صف نفت شده و چند زن و کودک را به شهادت رساندند.
این حرکت های وحشیانه تا آتش کشیدن مغازه ها و خودروها ادامه دار بود تا جایی که قزوین به یک شهر جنگ زده تبدیل شد اما تمام این زهر چشم ها تاثیری در عقب اندازی انقلاب نداشت بلکه باعث تسریع آن نیز شد.
