گلستان مملو از رودخانه های کوچک و بزرگ و آبشارهای متعدد است که از دل جنگل هیرکانی خارج شده و با برخورداری از شهرت جهانی، این منطقه را به عنوان سرزمینی پرآب معرفی کرده است.
شاید در نگاه اول، توصیف پرآبی گلستان با وجود این رودخانه ها و همچنین دریای خزر چندان هم بی‌ربط نباشد اما استفاده نادرست از منابع موجود، خشکسالی و کاهش بارندگی در کنار برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، نام این استان شمالی را در فهرست مناطق کم برخوردار آبی قرار داد و ضرورت توجه بیشتر مسوولان به حل این مشکل را بیشتر کرد.
گلستان با داشتن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا یکی از مناطق مستعد بارندگی به شمار می رود اما در سال‌های اخیر سیطره خشکسالی و کاهش منابع آبی، زنگ بحران تامین آب را برای این استان به صدا در آورده است.
در این استان شمالی مطابق داده های آماری شرکت آب منطقه ای گلستان، در شرایط نرمال سالانه ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب زیرزمینی و سطحی تولید می شود که این رقم در سال آبی جاری به دلیل شدت خشکسالی و کم‌آبی به حدود نصف یعنی کمترین رقم کاهش یافته است.
در حال حاضر آب آشامیدنی استان یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفری گلستان از طریق ۷۰۰ حلقه چاه تامین می شود که این چاه ها به دلیل مجاورت با زمین های کشاورزی و بروز خشکسالی، دچار افت شدید شده و دیگر جوابگوی نیاز آشامیدنی ساکنان منطقه نیست .
تسریع در عملیاتی شدن طرح شیرین سازی آب از سواحل خزر گلستان که از سال ۹۷ پیگیری برای دریافت مجوز آن آغاز شد به اعتقاد کارشناسان حوزه آب، راهکار منطقی و مقرون به صرفه و ضروری حل این مشکل به شمار می رود.
شیرین سازی آب خزر دارای صرفه اقتصادی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان گفت: اجرای طرح شیرین سازی آب دریای خزر در گلستان صرفه اقتصادی دارد.
علی محمد چوپانی افزود : تجدیدناپذیری منابع آب زیرزمینی گلستان به دلیل توسعه خشکسالی و وابستگی تامین آب آشامیدنی به این منابع ، استان را در سال‌های آینده با مشکل بیشتری مواجه خواهد کرد .
وی گفت: گلستان به ۱۲۰ کیلومتر از سواحل خزر دسترسی دارد و این ظرفیت می تواند مشکل تامین آب مصرفی استان را در حوزه های مختلف به ویژه شرب با اجرای طرح شیرین سازی حل کند.
چوپانی اضافه کرد: اگر یک میلی‌متر از آب سطح دریای خزر شیرین شود معادل ۴۳۰ میلیون متر مکعب آب تولید خواهد شد و این مقدار پاسخگوی نیاز هر سه استان شمالی است و می تواند همه جمعیت ۹.۵ میلیون نفری گلستان، مازندران و گیلان را به طول کامل از خطر کم‌آبی نجات دهد.
چوپانی ادامه داد : طبق بررسی‌ها، اجرای طرح شیرین سازی آب دریای خزر در گلستان سالانه هزار میلیارد ریال برای دولت درآمد خواهد داشت و می‌تواند زمینه ایجاد هفت هزار فرصت شغلی را فراهم کند.
وی با تاکید بر عملیاتی شدن این طرح در راستای توسعه گلستان گفت: بخش خصوصی آماده سرمایه گذاری برای شیرین سازی آب دریای خزر است و فقط باید مجوز و موافقت دستگاه‌های دولتی دریافت شود.
رییس اتاق بازرگانی گلستان ادامه داد: لازمه تسریع در اجرای این طرح ، حمایت دولت برای خرید تضمینی آب تولیدی از بخش خصوصی و ایجاد خط انتقال است.
وی افزود: اگر دولت پنج متر مکعب آب شیرین شده را ۱۵۰ ریال خریداری کند، سالانه ۱۰۰ میلیارد تومان ارزش افزوده نصیب دولت خواهد شد.
در حال حاضر یک واحد آب شیرین‌کن ۱۰ هزار متر مکعبی توسط بخش خصوصی در روستای نیازآباد شهرستان ترکمن راه اندازی شده و آب شرب نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر از مردم گلستان را تامین می کند.
پیگیری اجرای طرح شیرین سازی آب دریای خزر
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان هم گفت : طرح شیرین سازی آب دریای خزر در استان با ظرفیت ۳۲ میلیون متر مکعب اوایل اسفندماه امسال با اعلام فراخوان برای جذب سرمایه گذار وارد مرحله جدید می شود.
سیدمحسن حسینی افزود: این طرح از سه سال قبل برای تامین آب شرب گلستان با ظرفیت تخصیص برداشت ۱۰۰ میلیون متر مکعب از دریای خزر و شیرین سازی ۵۰ میلیون متر مکعب تهیه شد که به طور عمده در غرب استان از جمله بندرترکمن، گمیشان، کردکوی، بندرگز ، آق قلا و گرگان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
به گفته وی در برنامه‌های میان مدت، بخشی از آب شرب گلستان در افق ۱۴۲۵ از طریق شیرین سازی آب دریا تامین خواهد شد.
لزوم استفاده از تجربه بخش خصوصی در تامین آب گلستان
حیدر آسیابی رییس کل دادگستری گلستان نیز گفت: تشنگی مردم این استان با وجود همجواری با دریای خزر، قابل قبول نیست و باید برای حل این معضل از تجربه بخش خصوصی در تامین آب استفاده شود .
استاندار گلستان در نشست چندی قبل شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی استان، ضرب العجل چند روزه برای اجرای طرح شیرین سازی آب دریای خزر در گلستان تعیین کرد و گفت: مدیران مرتبط با حوزه آب باید تا ۱۵ اسفند، سرمایه گذار طرح شیرین سازی آب دریا را تعیین کرده و نسبت به اجرای مرحله به مرحله آن اقدام کنند.
علی‌محمد زنگانه افزود: شیرین‌سازی آب دریای خزر برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعت موضوعی نیست که به راحتی بتوان از کنار آن گذشت و باید به صورت جدی و عملیاتی برای آن برنامه لازم اتخاذ شود.
بهره‌مندی از ۱۰۰ کیلومتر ساحل، دسترسی راحت به دریای خزر و خلیج گرگان، وجود ۲ هزار و ۷۰۰ کیلومتر رودخانه اترک سفلی، گرگانرود، قره سو، نکا رود علیا و حوزه خلیج گرگان (شامل ۴۴ سرشاخه اصلی در پنج حوضه آبریز) و از همه مهم‌تر دسترسی به آب های لب‌شور در عمق های کم مناطق ساحلی و جلگه ای مانند بندرترکمن، گمیشان، بندرگز، کردکوی، آق قلا و حتی علی آباد و گرگان سبب شده تا ایجاد واحدهای آب شیرین کن در گلستان امری منطقی و اقتصادی تلقی شود .
در استان‌های جنوبی آب خام اولیه از طریق خطوط انتقال به واحدهای آب شیرین کن منتقل می شود و بخشی زیادی از هزینه برای انتقال صرف می شود اما شرایط توپوگرافی گلستان به نحوی است که نیازی به صرف هزینه گزاف انتقال آب ندارد و این موضوع سرمایه گذاری در بخش آب شیرین کن را به مراتب اقتصادی تر از مناطق مرکزی و جنوبی کشور می کند.
بر اساس اعلام کارشناسان، میزان آب تجدیدپذیر در استان گلستان طبق آمار موجود ۵.۲ میلیارد متر مکعب بوده که با توجه به جمعیت ۲ میلیون نفری این استان سرانه آب برای هر سالانه هزار و ۲۵۰ مترمکعب است.
این در حالی است که سرانه آب گلستان نسبت به سرانه آب کشور کمتر بوده و حتی از استان سمنان هم پایین تر است که راهبرد شیرین سازی آب خزر به تاکید کارشناسان بهترین راهکار رفع تامین این نیاز اساسی منطقه خواهد بود.
طبق آمار اداره کل هواشناسی در ۴۷ سال گذشته در گلستان، یک سوم سال ها بارندگی نرمال بوده، یک سوم خشکسالی و یک سوم سال ها هم ترسالی بوده است.
سرانه آب مصرفی روستاییان گلستان، ماهانه حدود سه هزار لیتر بیشتر از میانگین کشوری است و از ۹۳۴ روستای واجد شرایط اجرای طرح آبرسانی، ۸۰۷ روستا تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب روستایی قرار دارد.
