صنعت سیمان در ایران در سال‌های اخیر به یکی از صنایع پرچالش تبدیل شده است. کاهش مصرف داخلی ناشی از کاهش بودجه پروژه‌‌های عمرانی و شهرسازی و تداوم رکود در بخش ساختمان از یک‌‌سو و افزایش ظرفیت تولید داخلی به دلیل شروع بهره‌‌برداری از طرح‌های تولیدی بدون توجه به شرایط اقتصادی کشور منجر به برهم خوردن تعادل بین عرضه و تقاضا شده است. از سوی دیگر مساله قیمت کماکان در این صنعت حرف اول و آخر را می‌زند.
به گزارش دنیای معدن، سیمانی که تولید هر تن آن حداقل معادل ۲۲ دلار سوخت نیاز دارد و این تازه غیر از تمام هزینههای دیگر مانند حمل مواد اولیه، افزودنی‌ها، دستمزد و... است. در چنین شرایطی سیمان فله هر تن کمتر از ۱۵ دلار فروخته می‌شود و حتی در عرصه صادرات هم این روال برقرار است. حتی ورود سیمان به بورس کالا هم نتوانست باعث آزاد‌سازی قیمت شود؛ چرا که عرضه‌ها در بورس تقریبا ۲۰۰هزار تن فراتر از نیاز موجود است و همین امر قیمت‌ها را پایین نگه می‌دارد. به این مساله قطعی برق و گاز و جایگزینی سوخت مازوت با قیمت و هزینه حمل بالا را باید اضافه کرد.
معاون بازرگانی و فروش شرکت سیمان شرق مشهد میگوید: طی یک سال اخیر موضوع تامین انرژی و نرخگذاری سیمان اهمیت بیشتری پیدا کرده است. نرخ فروش سیمان در کشورهای منطقه همچون کشورهای آسیای میانه در کارخانه ۷۰ تا ۸۰ دلار و در کشورهای عربی ۵۵ دلار تا ۷۰ دلار است. وقتی این نرخ را با نرخ فروش سیمان در ایران که ۱۸ دلار است مقایسه می‌‌کنیم، متوجه می‌‌شویم که این نرخ موجب شده تا سرمایه‌گذاری در این صنعت رو به افول باشد و بازده این صنعت در حال کاهش است.
سید محمدرضا طباطبایی با بیان این مطلب، افزود: سال ۱۴۰۰ اولین سالی است که در دو مقطع زمانی مشکل تامین انرژی داشته‌‌ایم. در تیر سال‌جاری قطعی برق صورت گرفت که این مورد موجب شد تا بخش آخر فرآیند تولید و تحویل سیمان یعنی آسیاب سیمان و بسته‌‌بندی تحت‌تاثیر قرار گیرند درنتیجه این مساله موجب محدودیت در تولید شد.
وی با اشاره به اینکه تا آذرماه سال‌جاری صنایع سیمانی از گاز استفاده می‌کردند، میگوید: اما از آذرماه گاز صنایع پر‌مصرف مانند سیمان و فولاد قطع شده است و صنایع سوخت جایگزین یا همان مازوت باید استفاده کنند. صنایع برای دریافت مازوت نیازمند مجوز هستند. در ابتدا مازوت موردنیاز ما از مشهد خریداری می‌شد اما پس از مدتی شرکت پخش و پالایش استان اعلام کرد قادر به تامین مازوت نیست و به کارخانهها اعلام شد که مازوت باید از شهرهای دیگر تهیه شود.
طباطبایی با تاکید بر اینکه خرید مازوت از استان‌‌های دیگر موجب افزایش هزینه تولید شده است، ادامه می‌دهد: این فاصله موجب می‌شود که هزینههای حمل متفاوت باشد. هزینه حمل مازوت از تهران تا مشهد ۵ برابر متفاوت است. هر لیتر مازوت ۶۷۰ تومان هزینه حمل برای ما داشته است. ۳۰۰ تومان نیز هزینه خرید هر لیتر مازوت است که با هزینههای جانبی ۱۰۷۰ تومان هزینه هر لیتر مازوت برای ما تمام می‌شود، این در حالی که قیمت هر مترمکعب گاز ۶۷۰ تومان است. امروز حتی همین مازوت را نیز نمی‌توانیم تامین کنیم، زیرا به دلیل کمبود مازوت به ما سهمیه داده نشده است و تولید به مشکل خواهد خورد. از طرفی موضوع میزان مازوت و مجوزهای مربوط به خرید آن با مشکل مواجه است.
وی با اشاره به میزان کلینکر کارخانه سیمان شرق تصریح می‌کند: ذخیره کلینکر کارخانه ۳۵۰هزار تن است. هم اکنون کارخانه سیمان شرق به دلیل کمبود مازوت با ۵۰درصد ظرفیت تولید فعالیت می‌کند. همین کمبود سوخت، باعث تعطیلی یکی از کوره های سیمان شده و اگر تا چند روز دیگر این مشکل حل نشود، شاید مجبور به تعطیلی کوره دوم کارخانه شویم که این به معنی کاهش درآمدهای پیش بینی شده برای پوشش هزینه ها و عمل به تعهدات مالی شرکت است.
وی میگوید: پیش‌بینی می‌شود اگر مشکل قطع برق و مشکل سوخت همچنان ادامه‌‌دار باشد، دپوی استراتژیک کارخانهها در مورد کلینکر کاهش یابد و زمانی که به پیک مصرف می‌‌رسیم در اسفند و اواخر فروردین ممکن است که با این شرایط تحویل کارخانه کاهش یابد.
معاون بازرگانی و فروش شرکت سیمان شرق مشهد ادامه می‌دهد: طبق نرخ‌هایی که وزارت نفت اعلام کرده است قیمت هر مترمکعب گاز ۲۱۰۸ ریال است و این نرخ در آذر ماه سال‌جاری ۶۷۶۴ ریال شده است که نشان از افزایش ۴۰۰درصدی قیمت سوخت مصرفی دارد.
معاون بازرگانی و فروش شرکت سیمان شرق مشهد بیان می‌کند: نرخ سیمان از سال گذشته تاکنون تنها ۳۵درصد افزایش داشته است. این درحالی است که هزینه تولید ۵۵درصد افزایش یافته است. در مجموع هزینه تولید، محاسبه هزینه استهلاک با فرض سنوات قبل در نظر گرفته شده است. هزینه استهلاک بر اساس دلار زمان خریداری ماشینآلات بوده است نه دلار ۲۸هزار تومانی امروز. در صورتی که هزینه استهلاک باید بر مبنای هزینه جاری محاسبه شود.
طباطبایی در ادامه به موضوع نرخگذاری اشاره کرده و بیان می‌کند: نکته مهم این است که سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده تنها بر اساس صورت‌های مالی تاریخی که در این صورت‌ها ماشینآلات مربوط به ۲۰ سال قبل است و مستهلک شده نرخ‌های نادرستی را دریافت می‌کنند. در صنعت سیمان نرخ بازدهی مناسبی وجود ندارد.
وی خاطرنشان می‌کند: از اواخر خرداد ماه سال‌جاری و بر اساس تلاش صنعت و توجیه وزارت صمت و به دلیل افزایش شفافیت در عرضه، سیمان وارد بورس کالا شد. این موضوع به خودی خود مثبت است اما باز هم مشکلاتی وجود دارد. مورد اول اینکه نرخ پایه سیمان مجدد توسط وزارت صمت مشخص می‌شود و مشکل بعدی اینکه حداقل عرضه یا کف عرضه نیز به تولیدکنندگان اعمال نظر می‌شود. درنتیجه کارخانهها در خصوص افزایش نرخ بهره‌‌مندی نداشته‌‌اند. همچنین بهترین حالت این است که تمام انواع سیمان در بستر بورس عرضه شود. در حال حاضر سیمان سفید، سیمان‌‌های حفاری و. .. می‌توانند خارج از بورس عرضه شوند. این قاعده استثنا‌گذاری موجب می‌شود تا شاکله و قوام کار از بین برود.
از سوی دیگر یک منبع آگاه با انتقاد از فشار وزارت صمت برای عرضه در بورس کالا میگوید: متاسفانه کماکان فشار وزارت صمت برای دستوری کردن قیمت‌ها ادامه دارد. در حالی که نیاز داخلی در هر بار عرضه سیمان ۹۰۰هزار تن است، وزارت صمت از شرکت‌ها می‌خواهد یک میلیون و ۱۰۰هزار تن در این بازار عرضه کنند. طبیعی است که این فاصله زیاد باعث افت قیمت‌ها می‌شود.
وی با انتقاد از قیمت مازوت تصریح می‌کند: تا اواسط سال ۹۹ قیمت هر مترمکعب گاز ۱۰۰ تومان بود که به طور طبیعی باید مازوت هم با همین قیمت در فصول سرد سال در اختیار کارخانهها قرار می‌گرفت اما همان سال قیمت مازوت را برای کارخانه‌های سیمان ۳۰۰ تومان اعلام کردند و جالب اینکه به جای کاهش قیمت مازوت، قیمت گاز را به ۵ برابر رسانده‌اند تا عملا این اعتراض که نرخ مازوت باید مساوی با گاز باشد، از طرف شرکت‌ها مطرح نشود.
