به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی گروه علمی و فرهنگی و هنری خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، آقای سید عبدالمجید شریف زاده رییس گروه هنر‌های سنتی پژوهشگاه امروز «شنبه» با اعلام این خبر گفت: این پروژه توسط مهرداد احمد امیرآقایی، سعید سالکی و رعنا بهرامیفر کارشناس پژوهشی و هنرمندان رشتۀ سفال و سرامیک به انجام رسیده است.
او با بیان اینکه هنر‌های سنتی ایران همواره از ویژگی‌هایی برخوردار بوده که علاوه بر زیبایی و ایجاد انبساط خاطر نشانگر بهره گیری از فناوری‌هایی نوین در زمان خود است، از جملۀ این هنر‌ها را هنر سفالگری ایران دانست و تصریح کرد: ظرفی که در این پژوهش مد نظر قرار گرفته، سفالینهای است متعلق به هزارۀ اول پیش از میلاد که یک نمونۀ آن در روستایی به نام کلورز از توابع رودبار در استان گیلان کشف شده است.
آقای شریف زاده با اشاره به این نکته که این نوع سفالینه در منطقۀ جیرفت از توابع کرمان نیز دیده شده گفت: این ظرف سفالی که شکلی قوری مانند دارد بر خلاف انواع دیگر ظروف سفالی که محل نگهداری مایعاتی مانند آب بوده و از بالا پرمیشده، از قسمت تحتانی پر می‌شده و دهانۀ بالایی آن مسدود است.
او از کاربرد‌های دیگر این سفالینه را ظرف تقطیر (تبدیل بخار به مایع) در صنعت تهیه عرقیات سنتی و تغلیظ (جداسازی مواد) در علم شیمی کهن اعلام کرد و خاطرنشان کرد: از این سفالینه به عنوان ظرف کیمیاگری نیز یاد شده است.
رییس گروه هنر‌های سنتی افزود: به منظور بازسازی این سفالینه پس از بررسیهای به عمل آمده در خصوص فنآوری مورد استفاده توسط گذشتگان این ویژگی حاصل شد که در قسمت زیرین این کوزه، لولهای دوکی شکل به سوی بالا ساخته شده که تا نزدیکی بالای ظرف امتداد یافته و زمانی که مایع داخل آن پر شود و ظرف به حالت وارونه بازگردد، مایع در جدارۀ اطراف آن جای گرفته و در نتیجه از قسمت تحتانی آن خارج نمیشود.
آقای شریف زاده گفت: با توجه به درک و فهم ساخت این ظرف سفالی، کارگاه سفال گروه پژوهشی هنر‌های سنتی به ساخت و احیاء نمونههایی از این کوزه پرداخته است که علاوه بر حفظ شکل و شمایل سنتی و فنآوری نهفته در ساخت آن، از اشکال متنوع و لعاب، نقوش افزوده به صورت مهر، حکاکی و شکل‌های سادۀ هندسی بر روی آن استفاده شده است.
او افزود: برای ساخت این کوزه ابتدا استوانه یا ظرف بیرونی و بعد از آن استوانه یا لولۀ داخلی ساخته میشود، سپس هر دو ظرف را به هم اتصال داده و بعد از آن لوله و دسته ظف را به آن اضافه میکنند.
وی با بیان اینکه نکتۀ مهم و اصلی این نوع ظروف شیوۀ اتصال معکوس آن‌ها است خاطرنشان کرد: سفالینههای نمونه با گل رس نخودی رنگ ساخته و در دمای تقریبی ۹۸۰ درجه سانتیگراد پخته شده اند و لعاب بکار رفته در آن‌ها نیز ترکیبی از عناصر مختلف معدنی و غیرمعدنی بوده که به طور همزمان به منظور دریافت تأثیرات رنگی خاص و حتی از فرم خارج شدن طرح و بدوی به نظر آمدن برخی نقاط با پوششی از لعاب شفاف بصورت پراکنده پوشانیده شده است.
