گروه اجتماعی خبرگزاری فارس، هر لحظه امکان دارد زلزله در پایتخت رخ دهد. کلان شهر تهران در هنگام وقوع زلزله با دو چالش اساسی روبه‌رو است، اول اینکه امکان پیش‌بینی مفید درباره زمان زلزله وجود ندارد و همچنین با توجه به جنعیت این‌کلان شهر امداد رسانی به سختی صورت خواهد گرفت. دستگاه‌های هشدار دهنده زلزله در تهران نصب شده اما کافی نیست.
کارشناسان می گویند که بزرگی زلزله‌های رخ داده در تهران بین ۹/۶ تا ۱/۷ ریشتر بوده است و پیش‌بینی می‌شود زلزله‌ای که سال هاست در وقوع آن تاخیر شده و هر آن احتمال آمدنش وجود دارد و در حد ۷ ریشتر باشد.
اگر زلزله ای با ریشتر بالا رخ دهد بسیاری از ساختمانهای تهران تخریب می‌شوند و تعداد تلفات زیاد خواهد بود.
آخرین زلزله رخ داده در تهران سال ۱۸۳۰ میلادی بوده است
به گفته کارشناسان با توجه به اینکه تهران در فواصل زمانی ۱۵۰ ساله حدود ۴ الی ۵ زلزله بزرگ را تجربه کرده است، با درنظرگرفتن اینکه آخرین زلزله رخ داده در تهران سال ۱۸۳۰ میلادی بوده است بنابراین سال ها در زمان وقوع زلزله بزرگ تهران تاخیر شده است.
تهران باید برای وقوع زلزله اماده باشد/ممنوعیت ساخت و ساز بر روی گسل
تهران باید آماده وقوع یک زلزله بزرگ باشد، اما زمان دقیق وقوع آن را نمی‌توان پیش‌بینی کرد شاید همین فردا و یا چند سال دیگر باشد.
بیشتر گسل های تهران در دامنه رشته کوه البرز قرار دارد/وضعیت ساختمان های شهر دربرابر زلزله خوب نیست
وضعیت ساختمان های شهر دربرابر زلزله خوب نیست و البته ساخت‌وساز روی گسل هم ممنوع است اما بسیاری از ساخت و سازها روی گسل بود و با وقوع زلزله حوادث ناگواری رخ خواهد داد.هر نوع ساخت و ساز در حریم گسل های فعال تهران و حتی مقاوم سازی ساختمان ها هم نمی تواند جلوی فاجعه را بگیرد.متاسفانه در اغلب گسل های تهران، ساخت و ساز صورت گرفته. چراکه بیشتر گسل های تهران در دامنه رشته کوه البرز قرار دارد این ساخت و سازها در صورت وقوع بحران جان شهروندان را تهدید می کند.
با سید مجتبی حسینی معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران در خصوص وضعیت تهران در هنگام وقوع زلزلهبه گفت و گو نشستیم.
***زلزله در کمین تهرانی هاست و‌ممکن است هر لحظه در پایتخت زلزله ای با بزرگای بالا رخ دهد؟ با توجه به لرزه‌خیزی شهر و آسیب‌پذیری ساختمانهای تهران چه برنامه ای برای ساختمان ها دارید تا در مواقع بحران شهروندان کمترین آسیب را ببینید؟
تهدید جان شهروندان با وضعیت لرزه ای ساختمان ها/این همه‌ی ماجرا نیست
کلان‌شهر تهران همواره با چالشی عمده روبه‌رو بوده است. خطر زلزله در کنار عدم تامین ایمنی شهروندان به دلیل عملکرد لرزه‌ای ساختمان‌ها که مال و جان شهروندان را مورد تهدید قرار می‌دهد. اما این، همه‌ی ماجرا نیست.
سکونت تعداد زیادی از شهروندان در ساختمان های آسیب پذیر
تهران تعداد بالایی از جمعیت خود را در ساختمانهای آسیب‌پذیر جای داده است. این سازه‌ها در پهنه‌ای قرار گرفته‌اند که از حیث شرایط زمین‌ساختی و تکتونیکی خاص به شدت مستعد وقوع زمین لرزه‌هایی است با بزرگای بالا، که مثل تیغی برنده، بر فراز سر ساکنان پایتخت معلق است.
***برای رفع این مشکل چه برنامه ای دارید؟ با توجه به اینکه بسیاری از این ساختمان ها در نقاط زلزله خیز ساخته شده است؟
نظارت کافی و دقیق، شرط اجرای صحیح و به هنگام برنامه ها باشد
بی‌تردید رفع این چالش، هنگامی ممکن است که برای مقابله با وقوع زلزله‌ای احتمالی، «حفظ جان شهروندان» به عنوان هدفی محوری، سرلوحه‌ی برنامه‌ریزی و تهیه‌ی طرح‌های عملیاتی کارآمد، اجرایی، و اثر بخش تعریف شود و نظارت کافی و دقیق، شرط اجرای صحیح و به هنگام برنامه ها باشد.
***راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در برابر زلزله چیست؟
موثرترین و مطمئن‌ترین راهکارکاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله، ارتقاء کیفیت ساخت و ساز است
بدیهی است که موثرترین و مطمئن‌ترین راهکارکاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله، ارتقاء کیفیت ساخت و ساز است و در صورت تحقق این مهم، می‌توان در طولانی‌مدت شاهد کاهش قابل توجه آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله بود البته در مواجهه با ساختمانهای آسیب‌پذیر موجود، گریزی از برنامه‌ریزی و اقدامات کوتاه‌مدت نیست.
***در خصوص بخث نوسازی بافت فرسوده و بهسازی لرزه ای در پایتخت توضیح دهید. با توجه به اینکه در سال های اخیر در زمینه نوسازی اقدامات گسترده ای صورت نگرفته و گفته می شود حدود ۱۵ درصد جمعیت تهران در بافت فرسوده سکونت می کند در صورت وقوع زلزله خطرات زیادی ساکنان این محدوده ها را تهدید می کند.
تخریب ساختمانهای فرسوده و احداث ساختمان جدید با کمک‌دولت و شهرداری
برای مقابله با زلزله دو راهکار کلی وجود دارد. نوسازی و‌بهسازی لرزه‌ای راهکار اول بر جلب مشارکت مالکین ساختمانهای فرسوده تکیه دارد به این معنی که در صورت نبود محدودیت‌هایی از قبیل مالکیت و اسناد ملکی، مالکین ساختمانهای آسیب‌پذیر با هدف تامین ایمنی و آسایش لازم و با حمایت دولت و مدیریت شهری، نسبت به تخریب کلی ساختمانهای فرسوده و احداث ساختمان جدید اقدام می‌کنند. واضح است که این راهکار می‌تواند به عنوان شیوه‌ای منطقی و مطمئن برای تامین ایمنی ساختمان‌ها مد نظر قرار گیرد.
لرزه‌خیزی بالای شهر تهران امری غیر قابل انکار است/زلزله مرگبار
هر لحظه ممکن است که گسل‌های موجود و شناخته شده‌ی شهر تهران بجنبند و موجب زلزله‌ای مرگبار می شود. با این همه، لرزه‌خیزی بالای شهر تهران امری غیر قابل انکار است و می‌دانیم که هر لحظه ممکن است که گسل‌های موجود و شناخته شده‌ی شهر تهران بجنبند و موجب زلزله‌ای مرگبار شوند بنابراین، ضروری است که با هدف «حفظ جان شهروندان، درکنار نوسازی بافت‌های فرسوده، راهکارهایی عملیاتی و زودبازده شامل اقدامات فوری و حیاتی طراحی شود تا بر ارتقاء عملکرد لرزه‌ای سازه‌هایی که بیش از چند صد هزار پلاک ساختمانی را در بر می‌گیرد هر چه بیشتر تاکید شود.
***در خصوص بهسازی لرزه ای توضیح دهید؟با توجه به اینکه در سال ۸۵ نیز اولین ویرایش «دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای ساختمانهای موجود» توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در قالب استانداردهای فنی لازم‌الاجرا ابلاغ شد.
بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌ها در دنیا مطرح است/در سال ۸۵ نیز اولین ویرایش «دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای ساختمانهای موجود» انجام شد
راهکاری مبتنی بر «بهسازی لرزه‌ای» داریم. چند سالی است که بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌ها در دنیا مطرح شده و در این مورد، آئین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و راهنماهایی بین‌المللی ارائه شده است. در سال ۸۵ نیز اولین ویرایش «دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای ساختمانهای موجود» توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در نشریه‌ی ۳۶۰ و در قالب استانداردهای فنی لازم‌الاجرا (نوع اول) ابلاغ شد. در سال ۹۲ ویرایش تازه‌ای از این نشریه منتشر شد که اصلاحاتی در آن به عمل آمده بود و در حال حاضر ملاک عمل است.
جمع‌آوری اطلاعات لازم و انجام مطالعات ارزیابی آسیب‌پذیری کیفی و کمی
مبتنی بر آنچه در نشریه‌ی 360 آمده، بهسازی لرزه‌ای مستلزم گذراندن مراحلی مانند انتخاب مشاور ذیصلاح در این زمینه توسط مالک، جمع‌آوری اطلاعات لازم و انجام مطالعات ارزیابی آسیب‌پذیری کیفی و کمی، انتخاب هدف بهسازی، معرفی گزینه‌های بهسازی پیشنهادی توسط مشاور، انتخاب طرح بهسازی متناسب با عملکرد مورد انتظار و اعتبار در نظر گرفته شده، ارائه طرح بهسازی اجرایی، انجام تست‌ها و سونداژهای مورد نیاز، اجرای عملیات بهسازی و ... می باشد که همه این مراحل تحت نظارت و مسئولیت مشاور ذیصلاح صورت می‌گیرد.
***اجرای این کار چه میزان هزینه نیاز دارد؟
اجرای کار به زمانی طولانی و هزینه‌ای گزاف احتیاج دارد/هنگام بهسازی ملک، نسبت به تخلیه‌ی بنا اقدام شود
آشکار است که این روش اگر چه سیستماتیک و نظام‌مند است اما اجرای آن، هم به زمانی طولانی نیازمند است و هم به هزینه‌ای گزاف احتیاج دارد و ضمنا لازم است که هنگام بهسازی ملک، نسبت به تخلیه‌ی بنا اقدام شود. باید افزود که برای بهسازی لرزه‌ای تعدادی از ساختمان‌ها عملا جز طی همین مسیر، گریزی نیست.
***کارنامه بهسازی لرزه ای قابل قبول است؟
کارنامه‌ی بهسازی لرزه‌ای شهر تهران، متاسفانه قابل دفاع نیست
علی‌رغم لرزه‌خیزی بالا و وجود انبوهی ساختمانهای آسیب‌پذیر به ویژه در بخش مسکونی، کارنامه‌ی بهسازی لرزه‌ای شهر تهران، متاسفانه قابل دفاع نیست. اگر چه زمان‌بر بودن روش بهسازی معمول و هزینه‌های بالای آن در عدم استقبال از بهسازی لرزه‌ای نقشی تعیین کننده داشته اما باید پذیرفت که ضعف مفرط برنامه‌های ترویجی و تبلیغی و ناچیز بودن اقدامات اقناعی در آگاه‌سازی شهروندان در این خصوص نیز در عدم استقبال شهروندان و مدیریت شهری موثر بوده است.
***بیش از ۱۰ سال است ایده بهسازی لرزه ای نسبی ساختمان ها مطرح شده است اما خروجی کار قابل قبول نیست؟
پیشگیری از انهدام و فروریختن اساسی ساختمان‌ها/حداقل هزینه و حد اکثر کارآیی به عنوان هدف این طرح
با در نظر داشتن آنچه ذکر شد، شهرداری تهران طی سال‌های 87-88 ایده‌ی ابتکاری«بهسازی لرزه‌ای نسبی ساختمانهای متداول شهر تهران» را مطرح کرد و انجام بهسازی لرزه‌ای ساختمانهای شهر تهران را با حداقل هزینه و حد اکثر کارآیی به عنوان هدف این طرح برگزید. طرحی که با پیشگیری از انهدام و فروریختن اساسی ساختمانهای متدوال آسیب‌پذیر به افزایش قابل توجه امکان حفظ جان شهروندان تهرانی منجر می‌شود.
کاهش هزینه کلی بهسازی ساختمان و حذف هزینه‌های جانبی
کاهش هزینه کلی بهسازی ساختمان و حذف هزینه‌های جانبی آن تا حد امکان به منظور پوشش سطح وسیع‌تری از ساختمانهای محدوده‌ی هدف از جمله ویژگی‌های این طرح به شمار می‌رود.
لزوم توجه به ارتقاء فرهنگی مردم/دستورالعمل فنی ساده‌سازی شده است
ویژگی بعدی طرح، لزوم توجه به ارتقاء فرهنگی مردم است و انجام اقدامات ترویجی جهت بهره‌مندی حد اکثری از مشارکت شهروندان ذی‌نفع در پروژه.پیرو این تصمیم، سازمان بر آن شد که دستورالعمل فنی ساده‌سازی شده را با استفاده از آئین‌نامه‌ها و دستورالعملهای ملی و بین‌المللی تدوین کند.
طرح بهسازی لرزه‌ای نسبی مبتنی است بر استفاده از دستورالعملهای ساده‌ی مهندسی و پرهیز از محاسبات پیچیده. بر این اساس، کار باید آن‌چنان ساده و راحت باشد که مهندسان و تکنسین‌های فنی بتوانند پس از گذراندن دوره‌های آموزشی کوتاه، این نقشه‌های تیپ آماده را به صورت عملی بیاموزند و اجرا کنند.
***دستورالعمل فنی بهسازی لرزه‌ای نسبی ساختمانهای متداول شهر تهران در سال ۸۸ تهیه شد در این ۱۱ سال چه اقداماتی صورت گرفته است.
تدوین در 11 سال پیش/مشارکت دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و گروهی از اساتید مجرب
در سال ۸۸ دستورالعمل فنی بهسازی لرزه‌ای نسبی ساختمانهای متداول شهر تهران توسط سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران تهیه شد. در تدوین این طرح، چند شرکت مهندسین مشاور، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و گروهی از اساتید مجرب دانشگاه مشارکت داشتند.
انجام تست‌های لرزه‌ای ویژه روی مدل‌های واقعی ساختمان/ اجزاء سازه‌ای اصلی عهده دار باربری جانبی
برای تهیه‌ی این طرح، مطالعات و بررسی‌های تخصصی متعددی صورت گرفت و انجام تست‌های لرزه‌ای ویژه روی مدل‌های واقعی ساختمان و اجزاء سازه‌ای اصلی عهده دار باربری جانبی در ساختمانهای متداول شهر تهران پشتوانه‌ی نگارش طرح بود.
جلوگیری از انهدام و فروریزش سقف در اثر زلزله
ویژگی‌های اجرایی طرح بهسازی لرزه‌ای نسبی استفاده از نقشه‌های تیپ آماده و محاسبات مهندسی ساده،استحکام‌بخشی سقف‌های طاق ضربی با روش‌های اجرایی ساده و کارآمد به منظور جلوگیری از انهدام و فروریزش سقف در اثر زلزله،انسجام‌بخشی بین اجزای مشارکت‌کننده در باربری جانبی با ایجاد و تقویت اتصال بین سقف و دیوارهای باربر جانبی ارتقاء ظرفیت باربری دیوارهای سازه‌ای با افزودن اجزای تقویتی ساده به عنوان بادبند در وجه داخلی دیوار است.
دستور العمل های نهایی در قالب سه مجلد آماده انتشار است/ هماهنگی تمامی دستگاه های ذیربط در مدیریت شهری تهران
بازنگری و بروز آوری دستورالعمل فنی و اخذ تاییدیه آن از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عنوان مرجع ذی صلاح در این زمینه با پیگری های به عمل آمده ، دستور العمل های نهایی در قالب سه مجلد در شرف انتشار است.
دستور العمل ساز و کار اجرایی و نحوه صدور مجوز (پروانه) بهسازی لرزه ای نسبی ساختمان ها در شهر تهران با هماهنگی تمامی دستگاه های ذیربط در مدیریت شهری تهران و با همکاری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در شهرداری تهران برای اولین بار تدوین می شود.
انتهای پیام/
