به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه شرق، به نظر می‌آید گزینه آخر یعنی ساخت واکسن داخلی کرونا اصلی‌ترین و جدی‌ترین گزینه وزارت بهداشت و مسئولان سیاست‌گذار در حوزه سلامت جامعه است. هرچند هنوز هیچ واکسن ایرانی‌ای به موفقیت کامل برای واکسینه‌کردن جامعه دست پیدا نکرده و تمام گزینه‌ها در مراحل تست و آزمایش هستند که ممکن است نتیجه این آزمایش‌ها موفقیت‌آمیز باشد یا نباشد.
در کنار گزینه ساخت داخل، گزینه همکاری با دیگر کشورها مانند کوبا هم مطرح شده که البته چندان اخبار تازه‌ای درباره آن موجود نیست و تاکنون اقدامی عملی انجام نشده یا دست‌کم رسانه‌ای نشده است. در مرحله بعد هم پیش‌بینی می‌شود که نگاه تصمیم‌گیران به تولیدات چین و روسیه باشد که در ماه‌های گذشته از تولید موفقیت‌آمیز واکسن ویروس کرونا خبر دادند، اما هنوز تأییدیه سازمان جهانی بهداشت را دریافت نکردند. دست‌کم تا امروز قطعی‌ترین خبر دراین‌باره تصیم جدی و قطعی برای واردنکردن واکسن از آمریکا و انگلیس است که دیروز در سخنان رهبر انقلاب بر آن تأکید شد.
منتفی‌شدن ورود واکسن فایزر توسط هلال‌احمر
اولین واکنش به خبر ممنوعیت ورود واکسن کرونا از کشورهای آمریکا و انگلیس به ایران را جمعیت هلال‌احمر داشت. این جمعیت در هفته‌های گذشته از تلاش برای واردات واکسن‌های مورد تأیید بهداشت جهانی به کشور خبر داده بود اما دیروز سخنگوی این جمعیت بعد از بیانات رهبر انقلاب درباره ممنوعیت ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور، گفت: «ورود ۱۵۰ هزار دوز واکسن کرونای فایزر- بیونتک از آمریکا توسط هلال‌احمر منتفی شد».
«محمدحسن قوسیان‌مقدم» که با ایلنا سخن گفت، درباره منتفی‌شدن تأمین ۱۵۰ هزار واکسن فایزر- بیونتک از آمریکا و انگلیس اظهار کرد: «چندی پیش از سوی انجمن خیرین ایرانیان مقیم در آمریکا اعلام شده بود ۱۵۰ هزار واکسن کرونای فایزر-بیونتک را در اختیار جمعیت هلال‌احمر قرار دهند. ما هیچ هزینه‌ای برای ورود این واکسن پرداخت نکرده بودیم که براساس بیانات رهبر انقلاب ورود واکسن فایزر به کشور منتفی شد. ان‌شاءالله واکسن ایرانی در حال ساخت است و نیاز ما را تأمین خواهد کرد، اما برحسب ضرورت واکسن از کشورهای شرقی تهیه خواهد شد».
سخنگوی جمعیت هلال‌احمر با بیان اینکه ما تابع دستورات وزارت بهداشت هستیم، گفت: «براساس برنامه‌ریزی قرار است یک میلیون واکسن کرونا از یکی از کشورهای شرق (احتمالا روسیه، چین یا هند) در اختیار جمعیت هلال‌احمر قرار بگیرد و جمعیت هلال‌احمر براساس سیاست‌های وزارت بهداشت توزیع این واکسن‌ها را انجام خواهد داد». به عبارت دیگر اولین واکنش به ممنوعیت ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی، از تلاش برای واردکردن واکسن از کشورهای شرقی حکایت دارد.
ساخت واکسن ایرانی
وزارت بهداشت ایران پیش از این اعلام کرده بود که تنها از واکسن‌های مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی برای خرید و ورود به کشور استفاده خواهد کرد. می‌دانیم که تاکنون شرکت‌های آمریکایی و انگلیسی توانسته‌اند مجوز این سازمان را دریافت کنند یا در مرحله نهایی دریافت تأییدیه هستند.
با این توضیحات به نظر می‌آید حالا اصلی‌ترین گزینه پیش‌روی تصمیم‌گیران حوزه سلامت و بهداشت ایران، واکسن ساخت داخل است. دراین‌باره حدود دو هفته پیش یک شرکت زیرمجموعه بنیاد مستضعفان وارد فاز آزمایش انسانی واکسن خود شد و چندین شرکت هم به‌زودی وارد این مرحله خواهند شد.
خبرها از تلاش هشت شرکت ایرانی برای تولید واکسن حکایت دارد؛ از این هشت مورد یکی از پروژه‌ها در مرحله یک از سه مرحله بالینی بوده و قرار است تا دو ماه آینده علاوه‌بر سه نفر به ۵۳ نفر دیگر نیز تزریق صورت گیرد. براساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت، ۱۲ تیم روی تولید واکسن کرونا کار می‌کنند.
ستاد اجرائی فرمان امام خمینی (ره) و مؤسسه برکت، انستیتو پاستور ایران، مؤسسه واکسن و سرم‌سازی رازی، تعدادی دانشگاه علوم پزشکی، وزارت دفاع، شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان برخی از مجریان این پروژه در کشور ما هستند. اما درحال‌حاضر هشت پروژه به صورت فعال‌تر و پیشروتر کار می‌کنند. وضعیت پروژه‌های تولید واکسن کرونای ایرانی متفاوت است. برخی اطلاعات فاز بالینی خود را به سازمان غذا و دارو برای اخذ مجوز ارسال کردند و برخی دیگر در وضعیت فاز حیوانی هستند. شش پروژه تولید واکسن نیز با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و زیر نظر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی پیش می‌روند که در میان آنها واکسن‌های نزدیک به اخذ مجوز نیز دیده می‌شود.
علاوه‌براین ستاد اجرائی فرمان امام خمینی (ره) و مؤسسه دانش‌بنیان برکت از جمله بخش‌هایی هستند که به صورت جدی تولید واکسن را شروع کردند که تست انسانی یکی از پروژه‌های تولید واکسن این ستاد، از نهم دی هم آغاز شد و قرار است دوماهه این مرحله به پایان برسد. همین پروژه و واکسن جدی‌تر پروژه ساخت داخل است که امیدهای زیادی از سوی مسئولان به آن بسته شده اما مانند هر پروژه دارویی دیگر ممکن است نتیجه آزمایش‌ها موفق نباشد.
همکاری ایران با کوبا برای ساخت واکسن
در کنار امید به ساخت واکسن در داخل کشور، بخشی از نگاه‌ها و تلاش‌ها هم به سمت کشور کوبا است؛ کشوری که در زمینه مقابله با ویروس کرونا کارنامه موفقی از خود به جای گذاشته و در تولید واکسن هم تاریخچه روشنی دارد. دراین‌باره روز ۱۲ دی سخنگوی سازمان غذا و دارو، تولید مشترک واکسن با کوبا را بعد از خرید خارجی و کوواکس در اولویت ایران اعلام کرد.
کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو دراین‌باره گفت: «احتمالا اولین واکسن‌های کرونا که به ایران می‌رسد از مسیر خرید مستقیم از یک کشور خارجی است، بعد از آن سهمیه ایران از سبد کوواکس می‌رسد، سپس تولید مشترک انستیتو پاستور ایران با یک شرکت کوبایی است و پس از آن واکسن ایرانی تأمین می‌شود».
او توضیح داد: «همان‌طور که وزیر بهداشت قبلا اعلام و رئیس‌جمهوری هم بر آن تأکید کرده است، برای تأمین واکسن کرونا چهار مسیر مختلف دنبال می‌شود که شامل خرید مستقیم از یک کشور خارجی تولیدکننده واکسن تأییدشده، خرید از سبد کوواکس سازمان بهداشت جهانی، تولید مشترک با یک شرکت خارجی و تولید واکسن کرونا در داخل است.
در این زمینه برای خرید مستقیم واکسن کرونا از یک کشور خارجی اقداماتی انجام شده و زمانی که نتیجه آن قطعی شود به مردم اعلام می‌شود، برای خرید واکسن کرونا از سبد کوواکس نیز اقدامات لازم انجام شده است. البته مشکلاتی برای انتقال پول وجود داشت که برطرف شد و از مسیر سازمان بهداشت جهانی در زمان مقرر و پس از شروع توزیع آن، واکسن کرونا وارد کشور می‌شود».
او گفت: «برای تولید مشترک واکسن کرونا با یک کشور خارجی اقداماتی از قبل انجام شده بود. شرط ایران برای انجام کارآزمایی بالینی انسانی واکسن کرونا در داخل کشور، تولید مشترک واکسن و انتقال فناوری تولید واکسن به ایران بود، به‌هرحال برخی شرکت‌های خارجی در این زمینه مذاکراتی با ایران داشتند ولی در زمان حاضر فقط یکی از مؤسسات قدیمی و شناخته‌شده کوبا در حوزه واکسن‌سازی که از سال‌های قبل با انستیتو پاستور ایران در زمینه تولید واکسن همکاری داشته است و بر اساس همان پلتفرم و زمینه همکاری و با همان فناوری موضوع تولید واکسن کرونا را هم هر دو مؤسسه دنبال کرده‌اند».
حالا با قطعی‌شدن ممنوعیت ورود واکسن از آمریکا و انگلیس به ایران، به نظر می‌آید امید مسئولان به این گزینه و همکاری با کوبا بیشتر شده باشد.
واردات از چین یا روسیه؟
در کنار دو مورد بالا، یعنی ساخت داخلی واکسن یا همکاری با کوبا، یکی دیگر از برنامه‌های مسئولان همکاری و خرید واکسن از شرکت‌های چینی و روسی است. این دو کشور اگرچه تاکنون نتوانسته‌اند تأییدیه سازمان جهانی بهداشت را دریافت کنند، اما دست‌کم در بین مسئولان ایرانی نگاه مثبتی نسبت به خود دارند و همین نگاه مثبت می‌تواند زمینه‌ساز خرید و واردات واکسن از این کشورها باشد.
البته پیش از این مسئولان وزارت بهداشت بارها اعلام کردند که فقط حاضر به واردکردن واکسن از شرکت‌های دارای تأییدیه سازمان جهانی بهداشت هستند. در همین باره ۲۴ آذر سخنگوی وزارت بهداشت از رایزنی با چین، روسیه و هند برای خرید واکسن کرونا گفته بود. این رایزنی‌ها به نظر همچنان ادامه دارد و هم در مرحله ساخت واکسن و هم تست انسانی و در نهایت هم مرحله خرید تلاش و نیت بر همکاری با دو کشور چین و روسیه است.
جمع‌بندی این اخبار نشان می‌دهد که دست‌کم تا سه، چهار ماه آینده واکسیناسیون عمومی برای مقابله با ویروس کرونا در کشور انجام نخواهد شد.
