به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ حذف دورهمی‌ها در دوره کرونا، شکل و شمایل همه مناسک و مرسومات ما را تغییر داده؛ در این مدت عده زیادی دست از شادی دسته جمعی شسته‌اند و مراسم شادی مانند جشن عروسی، تولد و... را به‌طور کامل حذف کرده‌اند. اما مراسم ترحیم و یادبود با غلیان احساسات همراه است.
اگر در فضای مجازی و اینترنت جست‌وجو کنید متوجه خواهید شد که اینگونه مراسم به کلی حذف نشده‌اند و به نوعی شکل و شمایل آن تغییر پیدا کرده است.
برگزاری «مراسم ترحیم آنلاین» پدیده تازه‌ای است که این روزها با آن مواجهیم؛ شست‌وشوی قبر و نثارگل و ارتباط تصویری آنلاین با قبور از اقداماتی است که با همه‌گیری کرونا در مراسم ترحیم باب شده است. البته با دید دیگری نیز می‌توان به این مسئله نگاه کرد آن هم اینکه شیوع کرونا موجب به‌وجود آمدن مشاغل جدیدی شده است.
مهم‌ترین خدمتی که این شرکت‌های خدماتی در شرایط کرونایی کشور انجام می‌دهند برگزاری مراسم مجازی است، اما اغلب امکان سفارش و ارسال بنر و استند تسلیت، تاج گل، پیامک اطلاع‌رسانی به میهمانان، کمک به خیریه و انتخاب مداح و قاری قرآن نیز وجود دارد. همچنین برخی مجموعه‌ها پس از مراسم، گزارش کاملی از لیست مهمانان، بنرهای نمایش داده شده، متن‌های تسلیت و... نیز به صاحب عزا ارائه می‌دهند.
برگزارکنندگان مراسم ترحیم مجازی به‌صورت تلفنی نحوه برگزاری و میزان هزینه‌ها را توضیح می‌دهند. حضور در مراسم ختم مجازی با تلفن همراه و رایانه شخصی ممکن است. آدرس مراسم مجازی هم از طریق پیامک به میهمانان ارسال می‌شود که با کلیک روی آن وارد مراسم می‌شوند. امکان برگزاری مراسم خصوصی هم وجود دارد که میهمانان باید نام کاربری و رمز عبور را از میزبان دریافت کنند. امکان ارتباط دو طرفه میان میهمان و میزبان نیز منوط به اجازه گرداننده مجلس است که پیام صوتی میزبان و میهمانان نیز از این قبیل امکانات است.
با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت با شرکت‌های خدماتی مواجه می‌شویم که به برگزاری مراسم ترحیم آنلاین می‌پردازند. هزینه‌های این اقدامات بسته به درخواست خانواده داغدار متفاوت است. خدماتی که در این مراسم آنلاین ارائه می‌شود تفاوت چندانی با مراسم حضوری ندارد، اما با افزایش خدمات این شرکت‌ها، هزینه‌ها نیز بالاتر می‌روند و گاهی به نوعی می توان آن را سوءاستفاده این شرکت ها تعبیر کرد. ساده‌ترین کار هماهنگی با سخنران، مداح و قاری است و رفته رفته با ساخت کلیپ، پخش مراسم آنلاین از سر مزار مرحوم و غیره متفاوت‌تر می‌شود.
بسیاری از این شرکت‌های خدماتی چند بسته مختلف ارائه می‌دهند که میزبان براساس امکانات یکی از آنها را انتخاب می‌کند. ابتدایی‌ترین بسته برگزارکننده مراسم ترحیم مجازی، مداحی، سخنرانی و قرائت قرآن است که همه خدمات‌دهندگان آن را ارائه می دهند. برخی برگزارکنندگان پکیج ویژه‌‌تری دارند؛ آنها به سناریونویسی و چند روز فیلمبرداری از مزار، مصاحبه با بازماندگان و غیره می‌پردازند و برای مراسم متوفی مستندسازی و آن را در مراسم ترحیم آنلاین پخش می‌کنند. پکیج وی‌آی‌پی (ویژه) این مجموعه برگزارکننده مراسم که شعار آنها برگزاری مراسم آبرومند و شرافتمندانه است، در ساده‌ترین حالت و براساس یک روز فیلمبرداری از مزار و به همراه مابقی مراسم معمول، حدودا 10 میلیون تومان است. اگر پخش کلیپ 5 الی 10دقیقه‌ای را به مداحی، سخنرانی و قرائت قرآن در همین مجموعه اضافه کنید، 6میلیون تومان هزینه دارد و بدون پخش کلیپ 5میلیون‌و500هزار تومان.
مجموعه خدمات دیگر، 90دقیقه برنامه برخط با حضور مجری و قاری قرآن را به همراه پوستر و اعلامیه تسلیت، جزو برنامه عادی خود اعلام می‌کند که حدودا 2میلیون تومان هزینه دارد. در میان این خدمات امکان ارتباط تصویری صاحبان عزا با مدعوین نیز وجود دارد. در لیست خدمات این مجموعه، ساخت و پخش کلیپ از متوفی، امکان تسلیت تصویری حاضرین، ارائه فایل و ویدئوی کامل از مراسم از اقدامات ویژه محسوب می‌شود. این امکانات ویژه با پخش زنده و قرائت فاتحه و امکان زیارت نیابی از طرف متوفی در حرم مطهر رضوی تکمیل می‌شود که بنا بر اعلام این مجموعه به‌دلیل نبودن نماینده در مشهد فعلا امکان‌پذیر نیست. در پاسخ به هزینه هنگفت این اقدام، آنها مدعی شدند که هزینه حدود 5میلیون تومان را تولیت حرم رضوی برای پخش زنده و ارائه فاتحه دریافت می‌کند که با پیگیری‌های انجام شده این موضوع از سمت تولیت حرم مطهر رضوی تکذیب شد.
«اقتصادی»، «ویژه مذهبی» و «ویژه عرفانی» نام‌های 3 بسته ارائه خدمات در یکی از مجموعه‌های برگزارکننده مراسم ترحیم آنلاین دیگر است. در بسته اقتصادی این مجموعه، مراسم در بستر وب‌سایت و در 2 بسته دیگر در آپارات و صفحه اینستاگرام نیز پخش می‌شود. امکان برگزاری مراسم در منزل متوفی نیز وجود دارد که در بسته اقتصادی ترحیم به‌صورت مداحی یا مراسم عرفانی امکان‌پذیر نیست. تعداد میهمانان در بسته اقتصادی محدودیت دارد. وب‌سایت این مجموعه صفحه‌ای به نام فروشگاه دارد که مشتریان می‌توانند خدمات مورد نظر را در آنجا سفارش دهند. کم هزینه‌ترین سفارشی که در میان خدمات این مجموعه به چشم می‌خورد 200هزار تومان است و به شست‌وشوی مزار، سه شاخه گل و تماس تصویری با مزار، اختصاص دارد که بیشتر به درد کسانی می‌خورد که خارج از ایران هستند و برای دیدار مزار اهل قبور با مشکل مواجهند. اما بازه قیمتی که خدمات این مجموعه را شامل می‌شود، برای یک‌ساعت ختم بر سر مزار به همراه باند، مداحی و فیلمبرداری از مراسم، حدود 2میلیون تومان است.
چند سالی است که برگزاری مراسم عرفانی با دف، تار و نی به همراه خواننده نیز رواج پیدا کرده است. عموما گروه‌هایی حضور دارند که در این زمینه پیش از شیوع کرونا نیز فعال بوده‌اند، حالا این گروه‌های موسیقی با مجموعه‌های برگزارکننده ترحیم مجازی نیز همکاری می‌کنند. در جریان هماهنگی با این مجموعه‌ها، یکی از برگزارکنندگان پیشنهاد مراسم با ساز و نی را داد و تفاوت قیمت آن را با مراسم رسمی 2میلیون تومان دانست. مراسم به این شیوه 6 میلیون تومان هزینه دارد.
طرف دیگر این خدمات کسانی هستند که عزیزی را از دست داده‌اند. محمد قدس یکی از کسانی است که چندی پیش پدر خود را از دست داده و مراسم ترحیم آنها نیز به‌صورت آنلاین برگزار شده بود. او درباره مراسم شان می‌گوید: در مرداد‌ماه که پدر در شهرستان فوت کرد، این مراسم مجازی خیلی مرسوم نبود و ما اطلاع چندانی از آنها نداشتیم. از آن جایی که تجربه کاری زیادی در برگزاری نشست مجازی دارم، به پیشنهاد آنها و در صفحه اینستاگرام‌مان مراسمی برای پدر برگزار کردیم. به همین دلیل برگزاری مراسم برای ما هزینه‌ای نداشت. او درباره نحوه برگزاری مراسم می‌گوید: مراسم پدر مجری، سخنرانی و پخش قرآن و کلیپ داشت که سخنرانی آن از پیش ضبط شده بود اما در مراسم به‌صورت آنلاین پخش کردند. کلیپی که از پدر پخش شد نیز خودمان تهیه کرده بودیم. برای مراسم هیچ تدارکاتی لازم نبود و زحمتی برای ما نداشت به جز اینکه پوستر برنامه را در صفحات مختلف به اشتراک گذاشتیم. حس همدردی حضوری در آن مراسم برای ما نبود، اما حداقل حضور برای همه راحت بود و بهتر از هیچی بود.
