به گزارش ایرنا، آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد فرهنگی و انسان ساز نقش بسیار مهم و اساسی در سرنوشت و آینده کشور دارد و به طور مستقیم تربیت بخش بزرگی از جمعیت جوان و نوجوان جامعه را عهده دار است.
به گفته بسیاری از کارشناسان، برخی آسیبهای اجتماعی از قبیل تمایل به مصرف دخانیات و آسیبهای رفتاری نظیر پرخاشگری و تمایل به خودکشی بیشترین فراوانی را در بین جوانان و نوجوانان دارد.
این عده معتقدند، یکی از مهمترین آسیبهای نوجوانان اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت است که طی ۲ سال گذشته به علت شرایط خاص همه‌گیری کرونا استفاده از فضای مجازی توسط نوجوانان بسیار بیشتر شده است.
استان قزوین دارای ۲۵۳ هزار دانش آموز در مقاطع مختلف تحصیلی است که طبق غربالگری صورت گرفته پیش از کرونا، حدود ۲ درصد از دانش‌آموزان استان قزوین آسیبهای اجتماعی پرخطر را تجربه کرده اند.
به گفته مسوولان آموزش و پرورش استان قزوین، بر اساس پایش و تحقیقات صورت گرفته در ۶ سال اخیر، رفتارهای پر خطر بطور میانگین در هر سال یک و نیم برابر افزایش داشته است و همین موضوع بیانگر اهمیت کار مشاوران در جهت مراقبت دانش آموزان در برابر این آسیب‌ها است.
خبرنگار ایرنا استان قزوین به همین منظور با ناصر حقایق پور رییس اداره امور تربیتی و مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی آموزش و پرورش استان قزوین به بررسی ابعاد مختلف آسیب های اجتماعی که دانش آموزان را تهدید می کند پرداخته و برنامه های این اداره کل را برای کاهش این آسیب ها جویا شده است.
ایرنا. در مورد فعالیت خط ۱۵۷۰ در استان قزوین توضیح دهید؟
سامانه ملی نماد (نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان) با شماره ۱۵۷۰ با هدف پاسخگویی به فوریت‌های روانی و اجتماعی دانش‌آموزان فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرده است.
این سامانه با هدف توسعه دسترسی دانش‌آموزان، مربیان مدارس و والدین به خدمات راهنمایی، مشاوره و مددکاری اجتماعی و افزایش آمادگی برای واکنش سریع در برابر آسیب‌ها و فوریت‌های فردی و اجتماعی فعال شده است.
به منظور پیشگیری از آسیبهای اجتماعی در بین دانش‌آموزان، پیش از شیوع کرونا طرح نماد و یاریگران زندگی در مدارس در دستور کار قرار داشت و در شرایط فعلی این خط به‌منظور تسهیل در دسترسی سریع و به موقع دانش آموزان، کارکنان و والدین به خدمات راهنمایی و مشاوره، واکنش سریع و به موقع در فوریت‌های روانی و اجتماعی دانش‌آموزان و کیفیت بخشی به خدمات با بهره‌گیری از متخصصان و آموزش دیدگان راه‌اندازی شده است.
خدمات خط ملی نماد اکنون در ۲ بخش شیفت صبح از ساعت (۸ صبح تا ۱۴) و شیفت عصر از ساعت (۱۴ تا ۲۰) با حضور مشاوران و مددکار اجتماعی ارائه می‌شود.
ایرنا. عوامل مخاطره‌آمیز نوجوانان کدامند؟
معمولا رفتار های مخاطره آمیز را به عنوان رفتار هایی که با بعضی از نتایج نامطلوب همبسته هستند تعریف می کنند در بررسی و فهم علل آسیب ها بهتر است به ترکیبی از عوامل و روابط توجه نماییم تا در پیشگیری و درمان گامی موثرتری برداشته شود.
برای کاهش رفتار های مخاطره آمیز نوجوانان ضروری است کنترل و نظارت به همراه شیوه متقاعد سازی بر رفتار والدین حاکم باشد، یعنی والدین در هر زمانی از رفتار نوجوان آگاه باشند رفتار انحرافی آنها را تشخیص دهند و سپس با روش های متقاعد سازی از جمله گفت و گو، آگاه سازی، روابط گرم و توام با پذیرش با نوجوان برخورد شود.
کنترل و نظارت والدین و محدود کردن آزادی باید مکمل یکدیگر باشند، زیرا در تقویت خویشتن داری و کاهش رفتار های مخاطره آمیز سهم بسزایی دارد و عوامل خانوادگی، شکست تحصیلی یا عاطفی، سلامت روانی و جسمانی، محیط و اجتماع از عوامل تاثیر گذار است.
ایرنا. چرا کودکان و نوجوانان دچار رفتار پرخطر می شوند؟
عملکرد و ساخت خانواده، تعارض والدین و فرزندان، خویشتن داری پایین، تجارب اولیه دلبستگی نا امنی کودک با مراقبهایش، تفاوت در جنسیت (به طوری که پژوهش ها نشان داده اند این رفتار ها در مردان بیش تر است) می تواند کودک و نوجوان را دچار رفتار پرخطر کند.
ایرنا. چه کودکان و نوجوانانی، بیشتر در معرض خطر هستند و چه عواملی موجب محافظت از آنان می شود؟
کودکان و نوجوانانی که سابقه شکست تحصیلی، مشکلات رفتاری و روانی دارند و در خانواده های پر خطر زندگی می کنند و در محیط های مخاطره آمیز سکونت و یا رفت و آمد دارند و دوستانی دارند که سابقه رفتارهای پر خطر داشته بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر گرفتار شدن در دام آسیب های اجتماعی هستند.
جامعه پذیر بودن، مثبت اندیشی و برخورداری از روحیه امیدوار، توانایی برخورد با مشکلات و مسائل، اعتماد به نفس بالا و مهارت های اجتماعی مناسب، احساس پیوند با مدرسه و خانواده، نگاه منفی نسبت به مصرف مواد، تعلق به خانواده ای که الگوی مسوولیت پذیری در مورد فرزند پروری داشته و نگاه منفی نسبت به مصرف مواد دارند.
ایرنا، چگونه پیشگیری را در مدرسه به کار بگیریم؟
به تناسب درس و برنامه درسی، پیشگیری و خود مراقبتی در برابر رفتارهای پرخطر باید آموزش داده شود و از فعالیتهای دانش آموزان در زمینه ترویج پیشگیری از رفتارهای پرخطر حمایت کنیم.
کلیه کارکنان مدرسه باید در ترویج آموزشهای پیشگیرانه در مدرسه، مشارکت داشته باشند و از مشارکت والدین و ذینفعان محلی در مدرسه استفاده کنیم.
همچنین برنامه مدرسه برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی دانش آموزان را تدوین و اجرا کنیم و فعالیت های یاریگران زندگی در مدارس نیز باید تداوم داشته باشد.
ایرنا. عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان در مدرسه چیست؟
رابطه ضعیف مدرسه با دانش آموزان و جو روانی نامناسب در مدرسه، وجود فضاهای مخاطره آمیز در مدرسه و پیرامون آن ، رفت و آمد افراد بزهکار و پرخطر در اطراف مدرسه، زمینه های شکست تحصیلی در بین دانش آموزان ، اضطراب در بین دانش آموزان،فعالیت گروه های پرخطر دانش‌آموزان در مدرسه، کم‌توجهی به آموزشهای خود مراقبتی را از جمله مهمترین عوامل می توان برشمرد.
ایرنا. مدرسه چگونه می تواند به دانش‌آموزان کمک کند؟
پیوند عاطفی و روانی مدرسه و دانش‌آموزان را تقویت و محکم کنیم، عوامل و فضاهای مخاطره‌آمیز دانش‌آموزان در مدرسه و پیرامون را بشناسیم.
دانش‌آموزانی که در معرض خطر را شناسایی و آنها را توانمند کنیم و زمینه نشاط و شادابی در مدرسه را برای دانش‌آموزان فراهم کرده و همچنین زمینه‌هایی مخاطره‌آمیز در زمینه پیشرفت تحصیلی را کنترل کنیم و آگاهی و نگرش دانش‌آموزان در مورد رفتارهای پرخطر را افزایش دهیم.
ایرنا. با ارائه آموزش ها، در آینده چه افقی را خواهیم دید؟
هدف ما آموزش، تغییر نگرش ها و تغییر رفتارهای فردی و در نهایت نیز کسب مهارت های مدیریتی است و همچنین آموزش خواهیم داد که دانش آموزان مهارت نه گفتن را یاد بگیرند.
کلام اخر:
مشاوران از ارکان اصلی مدارس هستند و در بحران‌هایی مانند کرونا ضرورت حضور و فعالیت آنان بیشتر احساس می‌شود.
برای کاهش آسیب های احتمالی دانش آموزان در فضای مجازی، راهی جز ارتقای سواد رسانه ای آن ها نداریم و مشاوران مدارس، برنامه هایی برای دانش آموزان در شبکه شاد در راستای کاهش آسیب ها و خطرات تهدیدکننده آن ها، حین حضورشان در فضای مجازی دارند.
