به گزارش ایرنا ، میراث فرهنگی ناملموس به تولیدات و فرآیندهای فرهنگی گفته می‌شود که با گذشت زمان و از نسل‌های پیشین باقی مانده‌اند ، ترانه، موسیقی ،رقص، درام، آشپزی و هنر صنایع دستی از جمله این آثار هستند که قابل ضبط می باشند ولی ملموس نبوده و قابلیت ذخیره در محل فیزیکی مانند موزه را ندارند.
میراث فرهنگی ناملموس از طریق ابزارها و وسایلی که در آنان به‌کار رفته‌اند قابل تجربه هستند این وسایل فرهنگی از سوی سازمان ملل متحد گنجینه‌های بشری نامیده شده است.
تاکنون ۷۳ مورد از میراث فرهنگی ناملموس مردم کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی ثبت شده که نشان دهنده غنای فرهنگی اهالی این مرز و بوم است.
خوراکی ها و غذاهایی مانند گندم برشته، چنگال، کلگ بلوط، نان شیرین، نان شلشلی ، آش کنگری ، آش ماست زردکی پیاز داغی، لبنی و خوراک محلی حبوبات به نام دنگو از جمله میراث فرهنگی ناملموس مهم کهگیلویه و بویراحمد است.
تخته یا گهواره، عروسک سنتی لیلی دستی، کیفار نوعی تیرکمان و ابزار کشاورزی به نام اوسه از دیگر میراث فرهنگی ناملموس مردم این استان محسوب می شود.
میراث فرهنگی ناملموس از دیدگاه کارشناسان
یک بانوی باشتی که با همکاری میراث فرهنگی پژوهش پیرامون ۱۵ اثر میراث فرهنگی ناملموس کهگیلویه و بویراحمد برای ثبت در فهرست آثار ملی را به عهده داشته معتقد است که میراث فرهنگی ناملموس رسوم، زبان، موسیقی،دانش و مهارت هایی است که موجودیت هر منطقه ای را رنگ و جلوه ای خاص می‌بخشد.
عشرت عسکری اظهار داشت: میراث ناملموس برآیندی از باورها، هنجارها، ارزش‌ها، دانش‌ها و هنرهای یک جامعه است که فضای فرهنگی ملت ها را نشان می دهد.
این بانوی خوش ذوق با بیان اینکه میراث فرهنگ ملموس و ناملموس سرمایه هر جامعه است که در خود اصالت و هویت یک قوم را به همراه دارد تاکید کرد: حراست از این داشته ها و تحویل آن به نسل آینده ضروری است.
عسکری عنوان کرد: دولت ها با ثبت شماری زیادی از میراث فرهنگی ناملموس کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی گام بلندی برای حفظ این سرمایه های مردم شناسی برداشته اما هر ملتی به عنوان حاملان اصلی این سرمایه های معنوی نقش اثرگذاری در صیانت از این گنجینه ها دارند.
وی با اشاره به اینکه غذاها و خوراکی بخش قابل توجهی از میراث ناملموس استان را تشکیل می دهد افزود: هر مادر فرهنگ دوستی با آموزش پخت غذاهای محلی به دختران خود سهم قابل توجهی در حفظ این میراث گرانبها و انتقال آن به نسل آینده دارد.
عشرت عسکری که ازسال ۱۳۹۵ تاکنون در زمینه غذاهای محلی در کهگیلویه و بویراحمد پژوهش می کند معتقد است: غذاهای سنتی به عنوان یکی از میراث فرهنگی ناملموس زنده در بردارنده پیشینه فرهنگی مردمانی است که دسترنج مزرعه را با هنر کدبانوی خانه در هم می آمیزند تا سفره های ساده اما سرشار از سلامتی را نثار مهمانان خود کنند.
وی تاکید می کند که غذاها و خوراکی های محلی در این استان به دلیل استفاده از مواد اولیه محلی ظرفیت های زیادی برای ثروت آفرینی دارد.
عسکری با یادآوری اینکه عروسک افسانه ای لیلی که زمانی تنها اسباب بازی دختران کهگیلویه و بویراحمد بود و در سال های گذشته با ورود عروسک های خارجی به درون گنجه مادربزرگ ها رفته تاکید کرد: استفاده از این عروسک به عنوان اسباب بازی کودکان افزون بر پیامدهای مثبت فرهنگی به تولید و اشتغال استان هم کمک می کند.
"لیلی که با چوب و پارچه درست می شود قابلیت حرکات موزون دارد و موهایش طبیعی است."
عروسک لیلی که با پوشش لباس محلی و رنگ‌های شاد نماد زن ایلی در کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود در گذشته از سوی مادران برای کودکان در قالب شخصیت‌های نوجوان، جوان و میانسال ساخته می شد تا فرزندی که مادرش به علت انجام کارهای تولید صنایع دستی و دامپروری مدتی دور از فرزند بود با در آغوش گرفتن آن وجود مادر را احساس کند.
وی تاکید کرد: حفظ میراث فرهنگی ناملموس به عنوان سرمایه های ملی برای نسل امروز و آینده نشان می دهد که نیاکان ما در زمان های گذشته چگونه زیسته اند.
ثبت ملی ۷۴ اثر میراث فرهنگی ناملموس
معاون میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اهمیت میراث فرهنگی ناملموس به عنوان بخشی از هویت هر جامعه گفت: تاکنون ۷۴ اثر میراث معنوی استان در فهرست آثار معنوی ملی ثبت شده است.
رحیم دادی نژاد تاکید کرد: ابرازآلات کشاورزی، مهارت های زندگی سنتی عشایری و آداب و رسوم محلی از جمله میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی است.
وی اظهار داشت: ۹ اثر میراث فرهنگی ناملموس مذکور در کهگیلویه و بویراحمد به تازگی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
معاون میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: این آثار شامل ابزار کشاورزی مانند اوسه، آهنگری سنتی، مهارت های زندگی سنتی عشایری مثل پرده دوزی سنتی، پرده گلیمی، چهل گره و قلم‌زنی سنتی،غذای محلی دمپخت و ابراز خنچک پخت نان محلی است.
وی عنوان کرد: کهگیلویه و بویراحمد۲هزار اثر میراث فرهنگی دارد که ۷۸۰ مورد آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
دادی نژاد ابراز داشت: نقش برجسته‌های تنگ سولک در سال ۱۳۱۶ نخستین اثر ملی ثبت ملی شده در کهگیلویه و بویراحمد است.
وی تصریح کرد: آسیاب ها، خانه های تاریخی، قلعه ها، آب انبارها، بقاع متبرکه، گورستان های تاریخی، پل ها، مساجد و کاروانسراها از مهمترین بناهای تاریخی ثبت شده این استان در فهرست آثار ملی هستند.
دادی نژاد تاکید کرد: نقوش برجسته تنگ سولک در بهمئی، آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه و دو گور دو پا در باشت از جمله بناهای تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.
استان کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن سردار نامی ایران در دوره هخامنشی می‌شناسند.
این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آرایی‌ها جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.
کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته شده است.
این استان با ۷۲۶هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد و این استان بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.
