گلایه‌های کاربران از کیفیت اینترنت پایانی ندارد. اگرچه متولیان این حوزه توضیحاتی در مورد افت کیفیت و سرعت اینترنت ارائه می‌دهند، اما شبکه‌های اجتماعی مملو از اعتراض به وضعیت اینترنت کشور است؛ به‌طوری که به‌تازگی رئیس کارگروه یادگیری الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در واکنش به تأثیر کندی اینترنت در آموزش مجازی گفت: اختلالات در کیفیت و سرعت اینترنت در چند ماه گذشته افزایش یافته و موجب آزار و اذیت در برگزاری کلاس‌ها و امتحانات شده است.
به گزارش همشهری، هرچند مقام‌های وزارت ارتباطات طی روز‌های گذشته بر مسئله خوب بودن سرعت اینترنت موبایل تأکید داشته‌اند، اما به‌نظر می‌رسد علاوه بر سرعت این اختلال در کیفیت اینترنت است که باعث اعتراض مردم و حتی بدنه دولت شده است.
بعضی از کاربران این کندی را به موضوعات مختلف مرتبط می‌دانند، در این مطلب نعیم فرهادیان، کارشناس شبکه تلاش کرده که دلایل فنی افت کیفیت را بررسی کند.
نعیم فرهادیان نخستین عامل را که می‌تواند روی کیفیت اینترنت تأثیرگذار باشد، DNS می‌داند. او با اشاره به اینکه مهم است که DNS Server از چه نوع باشد، ادامه می‌دهد: «این موضوع از یک ISP به ISP دیگر می‌تواند متفاوت باشد؛ یعنی یک ISP ممکن است DNS خود را استفاده کند، یک ISP ممکن است DNS مخابرات یا یکی دیگر DNS زیرساخت را استفاده کند.» به‌گفته فرهادیان «اگر یک ISP از یک DNS Server خوب برای کاربرانش استفاده کند، زمان DNS Query کاهش می‌یابد و کاربر بین نیم تا یک ثانیه برای باز کردن هر وب‌سایت جلو می‌افتد.» فرهادیان با اشاره به اینکه DNS مهم‌ترین عاملی است که وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها برای بالا آمدن به آن نیاز دارند، می‌گوید: «اختلال (عمدی یا غیرعمدی) روی DNS دسترسی به سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.»
با این حال، او معتقد است که اختلالات اخیر با DNS مرتبط نیست و معتقد است که «کندی فعلی خیلی بیشتر از آن چیزی است که DNS بتواند تأثیرگذار باشد.»
به‌طور کلی اینترنت شامل بسته‌هایی است که در حال رفت و برگشت هستند. اگر این بسته‌ها در مسیر گم شوند، باعث می‌شود که کاربر احساس کند که اینترنت کند شده است. فرهادیان معتقد است این موضوع هم می‌تواند، عمدی یا غیرعمدی باشد.
به‌گفته او «به‌عنوان مثال در مورد اینستاگرام، لینک ما با ارمنستان ۴۰۰ گیگابیت است. درصورتی که این لینک پر شده باشد، اگر یک کاربر روی این لینک یک بسته (packet) بفرستد، قاعدتا این بسته در راه «دراپ» می‌شود.» این کارشناس به توییت چند روز پیش خود درباره عمدی بودن پکت‌لاست در گیت‌هاب اشاره می‌کند، اما معتقد است که در مورد اینستاگرام پکت‌لاست، عمدی نیست و به‌نظر می‌رسد که، چون لینک آن پر شده با اختلال مواجهیم.
این کارشناس در توضیح عامل «انتخاب مسیر» با فرض اینکه زیرساخت، ۲ لینک به ارمنستان دارد که یکی یک ترابیت و لینک دیگر ۲ ترابیت است، می‌گوید: «قاعدتا ترافیک باید پخش شود؛ زیرا همه ترافیک را نمی‌توان از لینک یک ترابیتی یا ۲ ترابیتی فرستاد.» فرهادیان با اشاره به اینکه مثلا مسیر یک ترابیتی ممکن است ۱۰ میلی ثانیه و مسیر ۲ ترابیتی ممکن است ۱۰۰ میلی ثانیه باشد، تفاوت تأخیر (latency) این دو مسیر را مورد توجه قرار می‌دهد. به‌گفته او «زیرساخت انتخاب مسیر را به‌صورت دستی انجام می‌دهد؛ به‌عنوان مثال وقتی یک لینک پر می‌شود، فرضا تعدادی از کاربران همراه اول را از یک لینک به لینک دیگر منتقل می‌کند. اما مسئله این است که طی همین جابه‌جایی کیفیت اینترنت کابران تغییر می‌کند.»
کارشناس شبکه با اشاره به اینکه مواردی که برشمردم با این فرض بود که ما وسط دیتاسنتر قرار داریم و به‌طور مستقیم به زیرساخت وصل هستیم، می‌گوید: «اما واقعیت این است که ما مستقیم به زیرساخت وصل نیستیم؛ به‌عنوان مثال، کاربر از دیتای موبایل استفاده می‌کند و بسته به اینکه موبایل کاربر چند خط اینترنت داشته باشد، کیفیت اینترنت (پهنای باند، پکت‌لاست و جیتر) تغییر می‌کند.» فرهادیان با یادآوری کیفیت مناسب اینترنت همراه در ابتدای راه‌اندازی، به افزایش کاربران اینترنت موبایل و آغاز مشکلات اشاره می‌کند. به‌گفته او «مردم به حدی از دیتای موبایل استفاده کردند که اکنون تعداد کاربران موبایل با جمعیت کشور تقریبا برابری می‌کند.» فرهادیان نتیجه می‌گیرد که «دکل‌های بی‌تی‌اس اشباع شده‌اند و دیگر نمی‌توانند پاسخگوی این حجم از کاربران باشند.»
بررسی رتبه‌بندی سرعت اینترنت کشور در سایت اسپیدتست، در زمان تهیه این گزارش حاکی از آن است که سرعت اینترنت همراه در ایران بدون تغییر نسبت به چند روز گذشته در رتبه ۷۷ قرار دارد که میانه جدول سرعت اینترنت موبایل در جهان به‌حساب می‌آید. با این حال، رتبه اینترنت ثابت کشور در مقایسه با روز‌های پیش نشانگر آن است که با ۲ پله صعود، به رتبه ۱۴۱ رسیده است که تقریبا اواخر جدول رتبه‌بندی کشور‌ها قرار دارد.
