عصر ایران - بنفشه، بنفشه معطر (Viola odorata) و یا ویولتا گیاهی علفی با جوانه های ریشه دار و بلند است که گلهایی به رنگ بنفش، ترکیب زرد و بنفش و یا رنگهای زیبای دیگر دارد. از دیرباز ریشه و قسمت هایی از گیاه که بالای زمین رشد می کنند برای تهیه دارو کاربرد داشته اند.
بنفشه شیرین یا معطر برای کمک به تسکین فشار عصبی، خستگی جسمی و روانی، علائم یائسگی (به خصوص گرگرفتگی)، افسردگی و تحریک پذیری استفاده می شود و تاکنون نیز اثرات مطلوبی را از خود نشان داده است.
این گیاه همچنین برای ناراحتی های دستگاه گوارش مانند درد شکم، تورم (التهاب) معده و روده و بافت های پوشاننده آنها، مشکلات گوارشی ناشی از رژیم غذایی نامناسب، گاز معده، سوزش سر دل، اختلالات کیسه صفرا و کاهش اشتها هم استفاده می شود.
برخی افراد بنفشه شیرین را برای بیماری های مجاری تنفسی، به ویژه خشکی یا گلودرد، گرفتگی بینی، سرفه، گرفتگی صدا و برونشیت مورد مصرف قرار می دهند.
از دیگر کاربردها می توان به درمان درد مفاصل کوچک، تب، بیماری های پوستی، سردرد، مشکلات خواب و سل اشاره کرد. بنفشه شیرین گاها به منظور رفع ناراحتی های پوستی و به عنوان پاک کننده پوست مستقیماً روی موضع مالیده می شود.
میان ترکیبات گیاهی، بنفشه برای مشکلات تنفسی از جمله برونشیت حاد و مزمن، آسم، ریه‌های آسیب دیده از گرد و غبار، التهاب دستگاه تنفسی، علائم سرماخوردگی، گرفتگی صدا، سرفه و احتقان قفسه سینه یک انتخاب عالی محسوب می شود. این گیاه جادویی در عین حال برای بی اختیاری ادرار در افراد مسن، شب ادراری، مثانه تحریک پذیر و بیماری های پروستات هم مصرف دارد. البته نباید از کاربردهای دیگری همانند درمان بی خوابی و بهبود کیفیت خواب نیز غافل شد.
گیاه بنفشه دارای مواد شیمیایی منحصر به فردی است که با کاهش ضخامت مخاط، انسجام آن و آسان تر کردن سرفه، به از بین بردن احتقان سینه کمک می کند.
در مجموع مهم ترین کاربردهای دارویی- درمانی بنفشه شامل موارد زیر است:
- آسم
- برونشیت
- سرماخوردگی
- سرفه حاد و مزمن
- افسردگی
- بی خوابی
- مشکلات ریوی همچون التهاب و احتقان
- علائم یائسگی
- حالات عصبی
- مشکلات گوارشی
- مشکلات مربوط به دستگاه ادراری
و اما در ادامه چند پتانسیل درمانی بسیار مهم بنفشه را با دقت بیشتری بررسی خواهیم کرد:
گل بنفشه در فصل سرماخوردگی و آنفلوانزا افزودنی دارویی بسیار مهمی برای کودکان و بزرگسالان به شمار می رود. شربت گل بنفشه می تواند گلوی تحریک شده و ملتهب را تسکین دهد و احتقان و غدد لنفاوی متورم را از بین ببرد. موسیلاژ خنک بنفشه را می توان برای سرفه های خشک و همچنین عفونت گوش استفاده کرد.
هرچند این گیاه معمولا به صورت وحشی رشد می کنند. اما باید بدانیم که سرشار از فواید ارزشمند است. از طرفی علاوه بر گلها، قسمت های دیگر بنفشه به خصوص برگ آن نیز کاربردهای مهمی دارد.
یکی از مزایای سلامتی برگ بنفشه کاهش التهاب است. برگها مجهز به خاصیت ضد التهابی قوی هستند. این قابلیت می تواند انواع التهاب مانند عفونت سینوس، برونشیت و گلودرد را تسکین دهد.
اگر از سرفه های مداوم و غیرقابل توقف خسته شده اید، برگ بنفشه می تواند راهی برای درمان آن پیش پای شما قرار دهد.
جوشانده برگ بنفشه یا چای داغ بنفشه خلط آور قوی محسوب می شود زیرا حاوی ترکیبات مفید برای سلامت ریه مانند ساپونین است و می تواند عملکرد موسیلاژی داشته باشد.
از برگهای گلهای زیبای بنفشه می توان به عنوان تصفیه کننده خون نیز استفاده کرد. این موضوع بدین معنی است که برگها برای افزایش متابولیسم مفید هستند. آنها همچنین به دفع سریع مواد زائد کمک کرده و غدد لنفاوی را تقویت می کنند.
مصرف برگ بنفشه اثر تسکین دهنده و خنک کننده دارد. از این رو مصرف خوراکی ترکیب مورد نظر برای رفع تب بسیار مطلوب است. محققان معتقد هستند که کمک به کاهش تب به دلیل عمکلرد تخفیف دهندگی التهاب است زیرا برگها خاصیت ضد التهابی خوبی دارند.
ترکیب اسید سالیسیلیک موجود در برگ بنفشه یک مسکن عالی است و در عین حال خاصیت ضد التهابی مطلوبی را به نمایش می گذارد. این دارو همان عمل آسپرین را برای تسکین درد در سردرد، آرتریت و سایر دردهای ناشی از التهاب انجام می دهد.
موسیلاژ یا فیبر محلول در برگ بنفشه در راستای کاهش سطح کلسترول بد مفید است. علاوه بر این ترکیب مذکور برای بهبود سلامت فلور روده نیز کارایی بالایی دارد. فلور روده مواد غذایی را برای باکتری های مفید تامین می کند تا از این طریق به تقویت فرآیند هضم کمک شود.
فیبر غذایی همچنین قادر به بهبود حرکات روده و جلوگیری از برخی مشکلات گوارشی مانند نفخ و یبوست است.
برگ های گیاه بنفشه به دلیل دارا بودن ترکیبات آلکالوئیدی و فلاونوئیدی، می توانند فشار خون را کاهش دهند. آلکالوئیدها اثر آرام بخش بر رگهای خونی دارند در نتیجه خون راحت تر جریان می یابد. همانطور که می دانیم، گردش خون طبیعی مانع از افزایش فشار خون می شود.
از سوی دیگر، فلاونوئیدها می توانند به عنوان ادرار آور عمل کنند که برای افراد مبتلا به فشار خون بالا مفید است. بنابراین می توان گفت که این برگهای قلبی شکل در واقع برای قلب مفید هستند زیرا فشار خون طبیعی سلامت قلب ما را حفظ می کند.
تحقیقات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا نشان داده که برگ بنفشه به احتمال زیاد برای پیشگیری و درمان مراحل اولیه سرطان مفید است.
این به دلیل سطح بالای ذخیره آنتی اکسیدانی است که با رادیکال های آزاد به عنوان عامل اصلی رشد سرطان مبارزه می کنند. مصرف منظم برگ بنفشه به وضوح توانسته طی مراحل اولیه رشد تومور را کاهش دهد یا اندازه آن را کوچک کند.
زمانی که بنفشه شیرین در دوزهای توصیه شده از راه خوراکی مصرف شود، برای اکثر افراد بی خطر است. در واقع تا به امروز هیچ عارضه جانبی خاصی گزارش نشده است.
البته هنوز اطلاعات کافی در زمینه مصرف موضعی بنفشه روی پوست در دست نیست و به مطالعات بیشتری در این خصوص نیاز است.
