یادداشت| کودتای سوم اسفند رضاخان و اجرای پروژه نفوذ نامرئیِ «چرچیل»

به گزارش خبرنگار تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم، 101 Ø³Ø§Ù„ از کودتای 1299 Ø¨Ù‡ رهبری سید ضیاءالدین طباطبایی و رضاخان میرپنج می‌گذرد. این Ø§ÙˆÙ„ین‌بار Ø¨ÙˆØ¯ که ÛŒÚ© Ø¯ÙˆÙ„ت در ایران رسماً با مداخله خارجی‌ها بر سرکار می‌آمد. 

انگلیس‌ها که از افزایش نهضت‌های آزادیخواه و همچنین گسترش اندیشه کمونیسم در ایران در هراس بودند، تصمیم گرفتند Ø²Ù…ام امور را به عهده افرادی بسپارند که سرسپردگی‌شان به انگلستان به اثبات رسیده است Ù„ذا با انتخاب Ø³ÛŒØ¯ ضیاء طباطبایی به‌عنوان رهبر سیاسی و رضاخان میرپنج به‌عنوان فرمانده نظامی، کودتایی نرم را برای تصرف تهران کلید زدند. 

سوم Ø§Ø³ÙÙ†Ø¯Ù…اه قوای قزاق بدون مقاومت وارد تهران شدند Ùˆ پلیس تهران بلافاصله تسلیم شد. قزاق‌ها در Ù…یدان مشق Ù…ستقر شدند و Ø­Ú©ÙˆÙ…ت Ù†Ø¸Ø§Ù…ÛŒ Ø§Ø¹Ù„ام شد. کودتای Ø³ÙˆÙ… Ø§Ø³ÙÙ†Ø¯Ù…اه 1299 Ø§Ø²Ø§ÛŒÙ†â€ŒØ¬Ù‡Øª Ù…هم Ø§Ø³Øª که عملاً دخالت بیگانه را در تأسیس ÛŒÚ© Ø¯ÙˆÙ„ت بعد از چند سال به تأسیس ÛŒÚ© Ø­Ú©ÙˆÙ…ت ارتقا داد و سلسله پهلوی برخلاف تمام سلسله‌های شاهنشاهی ایران با عاملیت اجنبی بر Ø³Ø± Ú©Ø§Ø± Ø¢Ù…د Ùˆ Ø¯Ùˆ Ù¾Ø§Ø¯Ø´Ø§Ù‡ دست‌نشانده 53 Ø³Ø§Ù„ بر مقدرات ایران  مسلط شدند.

متن زیر یادداشتی از آقای سید امیر مکی است که برای خبرگزاری تسنیم ارسال کرده است. در این یادداشت به بررسی یکی از اسناد مهم که به نفوذی بودن رضاشاه تصریح کرده، Ø§Ø´Ø§Ø±Ù‡ Ø´Ø¯Ù‡ Ø§Ø³Øª: 

در ایام Ø³ÙˆÙ… Ø§Ø³ÙÙ†Ø¯ و یادآوری کودتای سیاه 1299، مسلماً Ø¨Ø§ Ú¯Ø°Ø´Øª Ø¨ÛŒØ´ از 101 Ø³Ø§Ù„ از آن تاریخ خالی از لطف نیست که ذکر سیاست نفوذ نامرئی انگلستان Ù…جدداً ÙˆØ§Ú©Ø§ÙˆÛŒ و بررسی اسناد و مدارک آن روزگار را دوباره خوانی کنیم.

لندن برای Ø¢Ù†â€ŒÚ©Ù‡ Ø¨Ø± موفقیت کامل نائل شود، ساختاری عظیم و دستگاهی مخوف که از دیرباز به تشکیل آن اقدام کرده بود را در آن روزگار بنا نهاد و Ø¨Ø§ Ù‚درت Ù‡Ø±Ú†Ù‡ ØªÙ…ام‌تر Ø¯Ø³Øªâ€ŒØ¨Ù‡â€ŒÚ©Ø§Ø± Ø´Ø¯ تا موانع Ù¾ÛŒØ´ Ø¢Ù…ده Ø¯Ø± مسیر را ÛŒÚ© Ø¨Ù‡ ÛŒÚ© Ù¾Ø´Øª سر بگذارد. رفتار و منش Ø§Ù†Ú¯Ù„یسی‌ها Ø¯Ø± خلال جنگ جهانی Ø§ÙˆÙ„ Ùˆ Ù¾Ø³â€ŒØ§Ø²Ø¢Ù† Ø¯Ø± ایران و کشورهای شرق آسیا که ØªÙˆØ£Ù… Ø¨Ø§ مداخلات Ø¨ÛŒØ´â€ŒØ§Ø²Ø­Ø¯ Ø¢Ù†Ù‡Ø§ بود با نفرت و کینه عمومی جوامع مصادف شد؛ Ø¢Ù†â€ŒÚ†Ù†Ø§Ù† Ú©Ù‡ دیگر Ø¨Ø§ ÙˆØ¬ÙˆØ¯ ØªÙ†ÙØ± Ø­Ø§ØµÙ„ Ø´Ø¯Ù‡ØŒ توان طی مسیر قبلی خود را نداشته و ترس از نابودی را در ذهن Ù…ی‌پروراندند Ùˆ Ø¢Ù†â€ŒÚ†Ù†Ø§Ù† Ø´Ø¯ که Ø§ÛŒâ€ŒÚ©Ø§Ø´ Ù†Ù…ی‌شد!

بدین‌صورت Ú©Ù‡ همزمان با کودتای 1299، وینستون چرچیل Ú©Ù‡ در آن موقع وزیر مستعمرات انگلستان بود پیشنهاد کرد که دولت وقت در امور ملل شرق و Ù…خصوصاً Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† دخالت مستقیم نداشته اما Ø¨Ù‡â€ŒÙˆØ³ÛŒÙ„Ù‡ Ø§ÛŒØ§Ø¯ÛŒ بومی خود و با نقاب ÙˆØ·Ù†â€ŒÙ¾Ø±Ø³ØªÛŒ Ùˆ حکومت ملی  اهداف خود را دنبال کند و سیاست نفوذ نامرئی Ù¾Ø±ÙˆØ±Ø´ ÛŒØ§ÙØªÙ‡ Ø§Ù†Ú¯Ù„ستان را در منطقه و Ø¨Ù‡â€ŒØ®ØµÙˆØµ Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† اجرائی کنند. آنها نامزد انتخاباتی خود برای این کار را Ø±Ø¶Ø§Ø®Ø§Ù† یافتند و وی در عمل در پوشش تجدد و ترقی خواهی، آلت دست اجرای آن سیاست استعماری نوین شد. اگر کسی هم تعرضی کرد در ظاهر امر اینطور وانمود شد که انگلیسی ها حکمفرمایی خاصی در ایران ندارند و به ظاهر نیز استقلال ایران یا ایرانی مستقل، دیده شده Ø§Ù…ا مدارک بی شماری بوده و هست و شاید در آینده نیز اسرار دیگری یافت شود که خلاف این ادعای انگلیسی ها را ثابت می کند.

می‌توان Ø¨Ø§ کنکاش در گفتار رادیو لندن که تاریخ Ú†Ù‡Ø§Ø±Ù… Ø¢Ø¨Ø§Ù† ماه  1320 Ø´Ù…سی به ملت ایران خطاب شد،  Ø§ØªØ®Ø§Ø°Ù سند کنیم و متن آن بیانیه  مهم تاریخی، که Ø¨ÛŒ Ø´Ú© ÛŒÚ©ÛŒ از برترین اسناد سیاسی تاریخ معاصر این Ù…رزوبوم Ù…ی‌باشد Ø±Ø§ در ارتباط Ø¨Ø§ Ø³ÛŒØ§Ø³Øª Ù†ÙÙˆØ° نامرئی انگلستان بازخوانی کنیم که در ادامه متن کامل این بیانیه آورده می شود:

"کشور ایران را Ø¹Ù„ی‌الاصول Ù…لت ایران توسط امنای خود باید اداره کند بنابراین لازم است که از سیاست داخلی و خارجی مملکت Ø®ÙˆØ¯ Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ Ø¨Ø§Ø´ÛŒØ¯ و ما Ù…ی‌دانیم Ú©Ù‡ شما از سیاست دولت انگلیس در ایران Ø¨Ù‡â€ŒØ¯Ø±Ø³ØªÛŒ Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ نیستید و در آن باب اشتباهات دارید به این جهت لازم Ù…ی‌دانیم ÙÚ©Ø± Ø´Ù…ا Ø±Ø§ Ø¯Ø± این خصوص روشن کنیم.

بسیار اتفاق Ù…ی‌افتد Ú©Ù‡ چیزی از غایت سادگی و روشنی در پرده خطا Ù…ی‌ماند، Ù…ثلاً Ø¸Ø±Ù بلورین که پر از آب زلال باشد اگر کسی سابقه نداشته باشد گمان Ù…ی‌کند Ø®Ø§Ù„ÛŒ است و آب را به واسط غایب روشن Ù†Ù…ی‌بیند. سیاست انگلیس هم در ایران همین حال را دارد و از بس ساده و روشن است کسی به آن پی Ù†Ù…ی‌برد. آن سیاست چیست؟ سیاست انگلیس در ایران مبنی بر دوستی است. دوستی Ø¯Ùˆ Ù‚سم است: دوستی Ø¨ÛŒâ€ŒØºØ±Ø¶ Ùˆ دوستی با غرض. دوستی Ø¨ÛŒâ€ŒØºØ±Ø¶ Ù†Ø³Ø¨Øª به ایران از جهت آن است که ملت ایران ملتی است باستانی که در طی تاریخ طولانی خود آثار مهم و نفیس از علم و حکمت و صنعت و شعر و ادب و فرهنگ و همه لوازم مدنیت برای عالم انسانیت به یادگار گذاشته است.

اما این دوستی Ø¨ÛŒâ€ŒØºØ±Ø¶ Ù†Ø³Ø¨Øª به ملت ایران مخصوص دانشمندان است که به احوال ملت ایران و تاریخ آن معرفت دارند. البته بسیاری از Ø§Ù†Ú¯Ù„یسی‌ها Ù‡Ø³ØªÙ†Ø¯ که این دوستی Ø¨ÛŒâ€ŒØºØ±Ø¶ Ø±Ø§ نسبت به ایران دارند و یقین داریم که از این فقره Ø¨ÛŒâ€ŒØ§Ø·Ù„اع Ù†ÛŒØ³ØªÙ†Ø¯.

اما دوستی دولت انگلیس نسبت به ایران و نسبت به هیچ کشور دیگر دوستی Ø¨ÛŒâ€ŒØºØ±Ø¶ Ù†ÛŒØ³Øª و Ù†Ù…ی‌تواند Ø¨Ø§Ø´Ø¯. در سیاست Ø¨ÛŒâ€ŒØºØ±Ø¶ Ù†Ù…ی‌توان Ø¨ÙˆØ¯ نهایت Ø§ÛŒÙ† Ú©Ù‡ ØºØ±Ø¶ ممکن است صالح باشد و ممکن است فاسد باشد.

سیاست دولت انگلیس نسبت به ایران مبنی بر غرض صالح است به این معنی که ما مصلحت خود را چنین تشخیص Ø¯Ø§Ø¯Ù‡â€ŒØ§ÛŒÙ… Ú©Ù‡ ایران باید مستقل و تمامیت خاکی او محفوظ و نظم و امنیت در آنجا مستقر باشد، Ú†Ø±Ø§Ú©Ù‡ Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† Ù†Ù‡ ÙÙ‚Ø· Ø¯Ø±ÙˆØ§Ø²Ù‡ هندوستان است بلکه دروازه تمام آسیاست و عدم استقلال و Ø¨ÛŒâ€ŒÙ†Ø¸Ù…ÛŒ Ùˆ اغتشاش در آنجا برای ما مضر بلکه خطرناک است. این است ÙˆØ¬Ù‡ دوستی ما نسبت به ایران که از روی غرض است اما غرضی است صالح و این فقره مبنای سیاست دولت انگلیس است در ایران!

بنابراین دولت انگلیس Ø­ØªÛŒâ€ŒØ§Ù„امکان Ø§Ø² مداخله در کارهای ایران احتراز دارد زیرا گذشته از اینکه مسلک ما این است که دخالت ÛŒÚ© Ø¯ÙˆÙ„ت در کار دولت دیگر شایسته نیست چون مخصوصاً سیاست ما مبنای استقلال ایران است، Ù†Ù…ی‌خواهیم Ø¯Ø± کارهای ایران دخالت کنیم و علت آن این است که دولت و ملت ایران Ø¨Ù‡â€ŒØ®ÙˆØ¯ÛŒâ€ŒØ®ÙˆØ¯ Ù‡Ø±Ù‚در Ù…ستقل و مقتدر باشد، اقتدارش برای ما مضر Ù†Ù…ی‌تواند Ø¨Ø´ÙˆØ¯.

این است خلاصه حقیقت سیاست انگلیس در ایران؛ اکنون اگر به این حقیقت پی بردید نسبت به عملیات دولت انگلیس در ایران چه Ø¯Ø±Ú¯Ø°Ø´ØªÙ‡ Ùˆ چه در حال و چه در آینده به خوبی Ù…ی‌توانید Ù†Ú©ØªÙ‡â€ŒØ³Ù†Ø¬ÛŒ Ùˆ قضاوت کنید و Ø¨Ø± Ù…ی‌خورید Ø¨Ù‡ Ø§ÛŒÙ†â€ŒÚ©Ù‡ Ø¯ÙˆÙ„ت انگلیس از این سیاست اصلی منحرف Ù†Ù…ی‌شود Ùˆ در کار ایران مداخله Ù†Ù…ی‌کند، مگر یکی از Ø¯Ùˆ Ø¹Ù„ت: یکی Ø§ÛŒÙ†â€ŒÚ©Ù‡ Ù…أیوس Ø´ÙˆØ¯ از Ø§ÛŒÙ† Ú©Ù‡ Ø¯ÙˆÙ„ت ایران بر پای خود بماند، دیگر Ø§ÛŒÙ†â€ŒÚ©Ù‡ Ù…نافع حیاتی خود را در ایران در مخاطره ببیند؛ در آن صورت چاره ندارد از Ø§ÛŒÙ† Ú©Ù‡ Ù‡Ø± دست و پایی Ù…ی‌تواند Ø§Ù†Ø¬Ø§Ù… و کسی هم حق ندارد که بر او ملالت کند! Ù…ثلاً Ù‚راردادی که ما در سال 1907 Ø¨Ø§ دولت تزاری روس بر سر ایران بستیم و آن را به Ù…نطقه‌های Ù†ÙÙˆØ° تقسیم کردیم Ø§Ø²Ø§ÛŒÙ†â€ŒØ¬Ù‡Øª Ø¨ÙˆØ¯ که آن زمان پس از چندین سال مجاهده Ù…أیوس Ø´Ø¯Ù‡ بودیم Ø§Ø² Ø§ÛŒÙ†â€ŒÚ©Ù‡ Ø¯ÙˆÙ„ت ایران بتواند استقلال خود را حفظ کند و Ù…ی‌دیدیم Ú©Ù‡ Ø¨Ù‡â€ŒØ³Ø±Ø¹Øª Ø²ÛŒØ±Ø¯Ø³Øª Ø¯ÙˆÙ„ت تزاری Ù…ی‌رود Ù¾Ø³ Ø¨Ù‡â€ŒÙˆØ§Ø³Ø·Ù‡ Ø¢Ù† قرارداد خواستیم ÛŒÚ© Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²Ù‡ از ØªØ¬Ø§ÙˆØ²Ø§Øª Ø±ÙˆØ³ÛŒÙ‡ تزاری جلوگیری کنیم. همچنین در زمان جنگ Ø¨ÛŒÙ†â€ŒØ§Ù„ملل، ما در کارهای ایران مداخله کردیم چنانچه با  Ø´ÛŒØ·Ù†Øªâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ Ø¢Ù„مانی‌ها Ùˆ Ø¹Ø«Ù…انی‌ها Ù…نافع خودمان را Ø¯Ø± Ø®Ø·Ø± Ø¯ÛŒØ¯ÛŒÙ….

و نیز در 1919 قراردادی با ایران بستیم که شما و بسیاری از مردم گمان بردند که ما میخواهیم ایران را تحت حمایت خود در آوریم و به سبب آن بود که از مشاهده وقایع چندین ساله مایوس شده بودیم که ایرانی ها خودشان بتوانند امور خود را اداره کنند.

پس‌ازآن Ú©Ù‡ Ø¯ÛŒØ¯ÛŒÙ… ملت ایران نسبت به آن قرارداد بدبین است و آن را مبنی بر غرض فاسد Ù…ی‌داند، قرارداد را  Ø§Ù„غاء Ú©Ø±Ø¯ÛŒÙ… و در عوض از دولت ایران تقویت و مساعدت کردیم که نظم و امنیت و اقتدار را در کشور خود برقرار نماید. ØªÙ…ام تقویت و مساعدت ما از رضاشاه پهلوی Ø³Ø±Ù‘Ø´ Ø§ÛŒÙ† بود و باید انصاف داد که آن پادشاه در چند سال Ø§ÙˆÙ„ Ø²Ù…امداری خود به اصلاح امور کشور پرداخت و اقداماتی که برای ترقی و پیشرفت میهن لازم بود نمود و ما از این راضی بودیم وگمان Ù…ی‌کنیم Ø§ÛŒØ±Ø§Ù†ÛŒâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ Ù…یهن‌پرست Ù‡Ù… راضی بودند، لکن Ù…تأسفانه Ø¢Ù† پادشاه Ø¨Ù‡â€ŒÙ…رور Ø²Ù…ان Ù‡Ø±Ú†Ù‡ قدرتش بیشتر شد از راه صحیح بیشتر منحرف شد و Ø¨Ù‡ Ú©Ø§Ø±Ù‡Ø§ÛŒ Ø¨ÛŒâ€ŒÙ‚اعده Ø¯Ø³Øª برد Ùˆ ملت ایران ناراضی شد و گمان نکنید ما هم راضی بودیم اما چه Ù…ی‌توانستیم Ø¨Ú©Ù†ÛŒÙ…ØŸ دشمنان ما به شما القائات سوء Ù…ی‌کردند Ú©Ù‡ رضاشاه را ما اداره Ù…ی‌کنیم Ùˆ هرچه Ù…ی‌کند Ø¯Ø³ØªÙˆØ±Ø§Øª ماست ولی چنین نبود، او به حرف کسی گوش Ù†Ù…ی‌داد Ùˆ اگر Ù…ی‌خواستیم Ø§Ø² عملیات او جلوگیری کنیم Ù…ی‌بایست Ø¨Ù‡â€ŒØ²ÙˆØ± Ù¾ÛŒØ´ بیاییم و در کار مملکت شما مداخله کنیم و این مصلحت نبود و Ø¨Ø±Ø®Ù„اف Ø³ÛŒØ§Ø³Øª ما بود و تا ممکن بود از این کار خودداری کردیم ØªØ§ ÙˆÙ‚تی Ú©Ù‡ Ø¨Ø§Ø² Ø¯ÛŒØ¯ÛŒÙ… Ø´ÛŒØ·Ù†Øª Ø¢Ù„مانی‌ها Ùˆ غفلت شاه منافع ما را دارد به خطر Ù…ی‌اندازد!

 Ø§ÛŒÙ† بود که Ø¨Ø±Ø®Ù„اف Ù…یل خودمان از ناچاری این اقدام اخیر را کردیم Ùˆ Ù…ÛŒ Ø¯Ø§Ù†ÛŒØ¯ Ú©Ù‡ ما گرفتار چه جنگ هولناکی هستیم که حیات و موجودیت ما را Ù…ی‌خواهد Ø§Ø² بین ببرد و مجبوریم تا جان داریم، بکوشیم و به شما اطمینان Ù…ی‌دهیم Ú©Ù‡ Ø¨Ù‡â€ŒÙ…حض Ø§ÛŒÙ†â€ŒÚ©Ù‡ Ù…خاطره فعلی رفع شد خاک Ø´Ù…ا Ø±Ø§ ØªØ®Ù„یه کنیم و Ø´Ù…ا Ø±Ø§ Ø¯Ø± امور کشور خودتان آزاد و مختار بگذاریم و دولت شوروی هم که با ما متحد است همین نیت را دارد و Ø§Ø²Ù‡Ø±Ø¬Ù‡Øª Ø¨Ù‡â€ŒØ§ØªÙØ§Ù‚ Ùˆ به شراکت یکدیگر Ú©Ø§Ø± Ø®ÙˆØ§Ù‡ÛŒÙ… Ú©Ø±Ø¯."

آن‌چنان Ú©Ù‡ از متن بیانیه مذکور هویداست، سیاست خارجه انگلستان صریحاً اقرار Ù…ی‌کند Ú©Ù‡ ما در امور ایران مداخله Ù…ی‌کنیم Ùˆ رضاشاه پهلوی را ما Ø¢ÙˆØ±Ø¯Ù‡â€ŒØ§ÛŒÙ…! وزارت خارجه انگلستان برای Ø¢Ù† Ú©Ù‡ Ø§ÛŒÙ† سیاست نفوذ Ù†Ø§Ù…رئی را با موفقیت هرچه ØªÙ…ام‌تر Ù¾ÛŒØ´ ببرد، دستگاهی عظیم به وجود آورد و این مکانیسم ØªÙˆÙ„ید Ø´Ø¯Ù‡ Ø¯Ø± تمام شئون سیاسی، اجتماعی، اداری و اخلاقی کشور نفوذ Ø¨ÛŒâ€ŒØ­Ø¯ Ùˆ Ø­ØµØ± Ø§Ø² خود ایفا کرد و Ø¨Ù‡â€ŒÙ‚دری Ù…اهرانه اجرایی گردید که از حد تصور نیز خارج گشت.

در پایان این یادداشت  قضاوت این مبانی را بر عهده خوانندگان و فرهیختگان این سرزمین Ù…ی‌گذاریم Ú©Ù‡ با اندکی تفکر و ØªØ£Ù…Ù„ Ø®ÙˆØ¯ به سیاست استعماری وقوع کودتای سیاه و فرجام آن پی برده و در حافظه تاریخی ماندگار این Ù…رزوبوم، ثبت و ضبط شود.

انتهای پیام/