سایت خبری انتخاب در مطلبی، به یکی از نامههای نمایندگان مجلس پرداخته و از جمع امضاکنندگان نامه، سخنانی از دو نماینده نقل کرده است. یکی از این دو نماینده، بهروز محبی، نمایندۀ مردم دیار سربداران در مجلس شورای اسلامی بود. سایت انتخاب یکی از مهمترین رسانههای کشور ماست و در سالهای اخیر، تولیدمحتوای ارزشمند و مؤثری بهخصوص در حوزۀ سیاستهای کلان حوزۀ داخلی و خارجی، منتشر کرده است. در ساعت اول انتشار این مطلب، خبرنگار سبزوار فوری با آقای نماینده تماس گرفت و ماجرا را با تعجب پیگیری کردیم.
نتیجۀ بررسی و پیگیری این شد که در این مطلب، یک «بیاخلاقیِ رسانهای» به شکل واضحی صورتگرفته که مورد انتقاد و اعتراض صریح ما مردم سبزوار است. تردیدی نیست که نمایندگان لازم است در حوزۀ تمام مسائلِ مربوط به تصمیمهایشان «پاسخگو» باشند، اما این مسئله نمیتواند بهانهای برای «پاسخسازی» باشد.
میتوان از نمایندۀ مجلس سؤال کرد، میتوان پاسخ را منتشر کرد و به نقد آن پرداخت اما اخلاق حرفهای روزنامهنگاری و خبرنگاری نمیپسندد که سخن او را به میل و بر اساس نیاز تحریف کنیم و از این طریق هم به شخصیت حقیقی او و هم به شخصیت حقوقیاش بهعنوان نمایندۀ یک حوزۀ انتخابیه، ضربه بزنیم! اگر نمایندۀ مردم سبزوار، جوین، جغتای، خوشاب، داورزن و ششتمد، در پاسخگویی یا رأی و امضا، جای نقد دارد، حق رسانه است که مطالبه کند یا پاسخ بخواهد، اما اکنون که به جای نقل منصفانۀ پاسخ، سخنی به خلاف واقع از او نقل شده است، ما رسانههای سرزمین سربداران، به نمایندگی از افکارعمومی، حق داریم ساکت نمانیم و در مورد این رفتار با نمایندۀ خودمان انتقاد کنیم.
انتقادها به نمایندگان و حتی خود انتخابات بهجای خود، ولی بههرحال الآن این فرد نمایندۀ ما در مجلس است، اتفاقاً جالب آنکه این نماینده، پاسخ خبرنگاران را هم میدهد (حدس آن سخت نیست که دیگر نمایندگان امضاکننده احتمالاً پاسخ تلفن خبرنگار را ندادهاند که از آن اسمی برده نشده است!) حال در شرایطی سخت و در روزهای پرکار بررسی بودجه، نماینده به خبرنگار اعلام میکند که باید در زمان بهتری در این مورد توضیح دهد و الآن شرایط پاسخ ندارد! این حرف بسیار منطقی و روش پاسخگوییِ درستی است، اگر خبرنگار حقیقتاً به دنبال باشد میتواند صبر کند و در زمانی کوتاه و شرایط آرام پاسخ کامل را از نماینده بگیرد. طبیعتاً یک فرد به پرکاریِ نماینده حق دارد که در زمانهای شلوغ تمرکز نداشته باشد.
خبرنگار وقتی برای طرحی تماس میگیرد که وجود خارجی ندارد، چهبهتر که نماینده بررسی و پاسخ آن را به زمانی موکول کند که صحت آن را بررسی کرده باشد! اگر توضیحی میداد و بعد معلوم میشد این طرح در کار نبوده، بدتر نبود؟
جالب آنکه با این روش، علاوه بر زیرپاگذاشتن اصول اخلاق حرفهایِ این عرصه و بدنام کردن رسانه، عملاً به نمایندگان میگوییم که وقتی پاسخ تلفن ما را نمیدهند، بیشتر در حریم امن هستند! نمایندۀ سبزوار که پاسخ داده را هدف نقد و هجوم رسانهای قرار دادهاید اما نمایندگانی که اصلاً شما را بهحساب نیاوردهاند و پاسخ ندادهاند، گذاشتهاید در هالهای از ابهام و امنیت؟ این رویهای است که باید پیش بگیرند؟
به نظر میرسد تولیدکنندۀ این محتوای خاص، تصمیم داشته از دادههای کم، ناقص و تحریف شده به نتیجه خاصی که مد نظرش بوده برسد. یکی از مهمترین سوگیریهای شناختی که خطای عمدۀ ذهن محسوب میشود، همین انحصار در چند دادۀ تأییدکننده و نادیدهگرفتنِ دهها دادۀ مخالف فرض ماست. خطایی که در عالم روزنامهنگاری بهوفور انجام میشود و گاهی اعتبار یک رسانۀ قوی و مؤثر را به یکباره فرومیریزد.