فریدون برکشلی درباره میزان تامین انرژی اروپا از سوی روسیه اظهار داشت: بر اساس گزارشات آژانس بین‌المللی انرژی در ۲۰۲۰ که مورد تایید بیشتر مراجع آماری بین‌المللی و اروپایی هم است، روسیه ۴۰ درصد از گاز طبیعی پنج کشور اروپایی را تامین می‌کند و آلمان بالاترین سهم را در دریافت گاز روسیه دارد. البته آلمان و کشورهای اروپایی نفت‌خام و فراورده هم از روسیه وارد می‌کنند.
در مجموع ۵۰ درصد انرژی‌های متعارف اروپا از روسیه تامین می‌شود. بنابراین صادرات فعلی گاز طبیعی روسیه از طریق خط لوله موسوم به نورداستریم-۱ که ازطریق اوکراین و چند مرز اروپایی دیگر به اروپا می‌رسد، نزدیک به ۴۰ درصد گاز مورد نیاز اروپاست. پروژه نورد استریم-۲ نیز از کف دریای سیاه عبور کرده و مستقیم به آلمان وارد می‌شود، در صورت راه‌اندازی این خط لوله وابستگی آلمان به گاز روسیه تا ۸۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد.
وی در ادامه به ارزیابی مناقشات اخیر روسیه و اوکراین و تاثیر آن بر بازار نفت پرداخت و گفت: روسیه در چند ماه گذشته از نزدیک شدن کشورهای عضو پیمان ناتو به مرزهای شرقی ابراز نگرانی کرده بود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، پیمان ورشو، موضوعات خود را از دست داد و اعضای پیمان ناتو به مرزهای روسیه نزدیک شدند. این روند، برای مسکو، یک تهدید امنیتی را بوجود آورد. موضوع از وقتی جدی شد که باراک اوباما، رسما اعلام کرد روسیه، از این پس یک ابرقدرت نیست، بلکه تنها یک کشور هسته‌ای است.
رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین افزود: از این موضوع که بگذریم، در ارتباط با تبعات بحران روسیه- اوکراین که حالا به یک بحران جهانی تبدیل شده است، بازار جهانی نفت و گاز به شدت تحت‌تاثیر قرار گرفته است. روسیه روزانه حدود ۵ میلیون بشکه نفت‌خام و ۳ میلیون بشکه فراورده صادر می‌کند، این ارقام بسیار بزرگ هستند. فکر می‌کنم که تنها در جریان حمله صدام به کویت، چنین حجمی از عرضه نفت‌خام جهانی قطع شده باشد. بدیهی است که با چنین سطح از کاهش عرضه جهانی، قیمت بالا خواهد رفت، اما قیمت بالا مشکل را حل نمی‌کند. در اینجا ارقام کاهش عرضه به میزانی زیاد است که به کاهش کوتاه‌مدت تقاضا و افزایش عرضه، منجر نخواهد شد. به علاوه بازار جهانی نفت و گاز حتی بدون حذف روسیه هم با کمبود عرضه و رشد تقاضای جهانی مواجه بود.
وی درباره تغییر و تحولات در نحوه تامین انرژی اروپا بیان داشت: اتحادیه اروپا در مورد تامین و امنیت انرژی بسیار آسیب‌پذیر است، اروپا نفت و گاز اندکی دارد. انرژی خورشیدی هم کارساز نیست، زیرا بخش مهمی از سال هوا غیرآفتابی است. از سوی دیگر تحت فشار گروه‌های هوادار محیط‌زیست، بیشتر نیروگاه‌های انرژی هسته‌ای خود را تعطیل کرده‌اند. آلمان در دوره دوم خانم آنجلا مرکل یازده نیروگاه برق هسته‌ای خود را از چرخه تولید خارج کرد. بنابراین اروپا آسیب زیادی خواهد دید. البته قیمت‌های جهانی نفت، زنجیره‌ای هستند. افزایش قیمت در هر بازاری به افزایش قیمت در بقیه دنیا منتهی می‌شود.
برکشلی تصریح کرد: اکنون قیمت برنت از مرز ۱۰۵ دلار در بشکه عبور کرده است و روند افزایشی همچنان ادامه یافته است. البته مطمئنم که اروپا در بلندمدت به دنبال راه‌حل‌هایی متفاوت از روسیه خواهد رفت. روسیه از این پس به عنوان یک تامین‌کننده قابل اعتماد برای اروپا، ایفای نقش نخواهد کرد. از همین روی تامین انرژی به یک چالش مهم برای اروپا و یک فرصت مهم برای کشورهایی که می‌توانند جایگزین شوند، خواهد بود.
وی تاکید کرد: شرایط برای اروپا خیلی سخت شده است. اروپا در مورد واردات انرژی، تلاشی برای متنوع‌سازی منابع تامین نکرد. امریکا با تحریم جمهوری اسلامی ایران، یک تامین‌کننده مهم نفت و گاز را از دسترسی به تمام پتانسیل‌های خود محروم کرد. در حقیقت سیاست‌های تحریمی امریکا که یکی از استوانه‌های سیاست خارجی امریکا را تشکیل داده است، عرضه جهانی نفت و گاز را تحت مدیریت خود قرار داده است. اروپا با تمکین از سیاست تحریمی امریکا، ایران را به عنوان یک تامین‌کننده مهم و جدی از دست داده است. البته هنوز هم خیلی دیر نیست.
رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین ادامه داد: احتمالا ایران می‌تواند در عین حال یک کریدور گازی به سمت اروپا باز کند و گاز کشورهای آسیای میانه و قفقاز را به اروپا انتقال دهد. همچنین ایران می‌تواند با همکاری قطر، اجازه دهد تا بخشی از منابع گازی پارس‌جنوبی، توسط قطر به ال.ان.جی، تبدیل و به اروپا منتقل شود. البته راه‌حل پایه‌ای و درازمدت، سرمایه‌گذاری و انتقال تکنولوژی برای توسعه منابع گازی ایران و انتقال از طریق خط لوله است، بی‌شک این یک سیاست برد- برد انرژی برای ایران و اروپاست.
وی خاطرنشان کرد: برای اروپا، استراتژی جدی، یعنی توجه به واقعیات تازه ژئوپلیتیک بین‌المللی. امریکا می‌کوشد تا اروپا، از نظر تامین انرژی، وابسته باقی بماند و درواقع اروپا، برای تامین انرژی به روسیه، برای تجارت به چین و برای امنیت، به امریکا وابسته است. اولین بیدارباش برای اتحادیه اروپا در دوره ترامپ بود، وقتی که اعلام کرد که اروپا باید هزینه امنیت خود را به امریکا بپردازد. حالا روسیه و خط لوله نورد استریم- ۱ که از خاک اوکراین می‌گذرد و قطعا هزینه دریافت گاز مستقیم از روسیه به آلمان، گران‌تر خواهد بود. در یک بازنگری ساختاری اروپا، لازم خواهد دید که پاره‌ای سیاست‌های خود را از امریکا متمایز کند. ایران امروز تنها و آخرین اقتصاد بزرگ غرب آسیاست که پتانسیل عظیمی برای جذب سرمایه و تامین منابع انرژی برای اتحادیه اروپا را داراست.
برکشلی گفت: اکنون در واقع روسیه می‌تواند، بخشی از نفت و فرآورده‌های نفتی خود را به روش‌های غیرمتعارف یا خاکستری، به فروش برساند. هنوز زمان زیادی از وقایع اوکراین و سیاست‌های تحریمی غرب بر علیه روسیه، نگذشته است که در دوبی و استانبول، جشن و پایکوبی دلالان و واسطه‌ها، شروع شده. بی‌شک عده‌ای از این شرکت‌های کاغذی سود زیادی خواهند برد. همین حالا نفت‌خام روسیه با تخفیف‌های ۸ تا ۱۰ دلار و بلکه بیشتر معامله می‌شود.
وی اظهار داشت: بازار جهانی نفت، خاصیت خودتحریمی دارد. حتی طرح موضوع تحریم برای بازار مانند تحریم تلقی می‌شود، در شرایطی که از کمبود عرضه در مقابل تقاضا بحث می‌کنیم، نفت روسیه نافروش است. وقتی هم که نفت و فراورده به فروش می‌رسد، پول آن دریافت نمی‌شود و یا با ریزش و تاخیر دریافت می‌شود.
رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین تاکید کرد: البته ایران می‌تواند با قدرت وارد بازار اتحادیه اروپا شود. اما برای ورود به بازار ظرفیت عرضه باید افزایش پیدا کند. جذب سرمایه، تکنولوژی و اعتماد جهانی، از ارکان ظرفیت‌سازی است. بحث انرژی هسته‌ای و برجام، به یکی از پارامترهای سیاست خارجی ایران تبدیل شده و احتمالا تا سال‌ها باقی خواهند ماند. موضوع انرژی هسته‌ای آنچنان در بافت دیپلماسی خارجی ایران رخنه کرده که بعید است تا سال‌ها، فروکش کند. تدبیر دیپلماسی انرژی ایران، تبدیل چالش به موقعیت است. شرکت‌های نفت و گاز بین‌المللی، به سرعت با روسیه خداحافظی می‌کنند. اینکه ایران بتواند به یک جایگزین مطلوب تبدیل شود، کاری است نیازمند، برندزدایی از یک تصویر و برداشت و تبدیل آن برند یا برچسب به یک برند متفاوت و مطلوب است.
