وقتی از یک نظم بین‌المللی سخن می‌گوییم منظورمان نیروی قاهری است که به کشورها اجازه بیرون رفتن از چارچوب خود را نمی‌دهد. هژمونی ، به معنای قدرتی نافذ، فراگیر و بی‌رقیب، اشاره به همین نظم بین‌المللی دارد. در یک نظم مستقر، هرچقدر هم کشوری قدرتمند باشد به راحتی نمی‌تواند بر ضد جریان رودخانه نظم جهانی حرکت کند. آنچه روسیه در قبال اوکراین انجام داد، حرکتی علنی و پر سر و صدا بر ضد نظم جهانی بود. این سخن تبرئه روسیه بابت لشکرکشی کریه نظامی به اوکراین نیست، بلکه می‌خواهد بگوید روسیه‌ای که از سال‌ها پیش با اقداماتی همچون حذف تدریجی تأثیر دلار از اقتصاد خود حرکت بر خلاف جهت نظم آمریکایی را آغاز کرده بود اکنون با حمله به اوکراین حرکت خود را جهش بخشید. با این‌همه اجماعی اعجاب‌آور بر ضد روسیه شکل گرفت؛ نهادهای ورزشی، فرهنگی و اجتماعی بین‌المللی روسیه را تحریم کردند. چیزهایی تحریم شد که اصلا نمی‌دانستیم قابل تحریم است. چه کسی فکرش را می‌کرد روزی تولستوی تحریم شود؟ یا ریاست افتخاری پوتین بر فدراسیون جودو از او پس گرفته شود؟ این‌ها اتفاقات دردناکی برای روسیه به حساب نمی‌آید اما اوج تلاش نظم غربی برای مقابله با یک عنصر بی‌نظم را نشان می‌دهد. بسیاری بر این باورند و باورشان هم منطقی می‌نماید که این تحریم‌ها وسختگیری‌های بین‌المللی عاقبت عرصه را بر روسیه تنگ خواهد کرد. حال لازم است مرور کنیم وقتی از روسیه سخن می‌گوییم، از دومین قدرت نظامی جهان سخن می‌گوییم که در شورای امنیت حق وتو دارد و صادرکننده بلامنازع گاز به اروپا است و اقتصادش نسبتا بزرگ است و خلاصه روسیه است! همین اجماع همه‌جانبه‌ای که تنها یک هفته است بر دوش روسیه سنگینی می‌کند، چند دهه است که زانو بر گلوی ایران گذاشته است. این خاصیت نظم قاهر بین‌المللی است که مخالف خود را سریعا در شرایط شعب ابی طالب قرار می‌دهد.
حال اگر کشوری بتواند در این شعب ابی‌طالب دوام بیاورد و بقای خود را حفظ کند، شاهکار کرده است. نکته‌ای که درباره جمهوری اسلامی ایران وجود دارد این است که این نظام توانسته در مسیر آرمان‌های خود حرکت رو به جلو هم داشته باشد. درست یک دهه پیش رهبر معظم انقلاب فرمودند: «بر خلاف تصور و تحلیل‌های جبهه استکبار، نظام جمهوری اسلامی امروز نه تنها در شرایط شعب ابی طالب نیست بلکه در شرایط بدر و خیبر قرار دارد.» نظم جهانی غرب اگر می‌تواند ظرف یک یا چند هفته با فشارهای همه‌جانبه روسیه را دوباره تا حدی در قید و بند نظم موجود محدود کند؛ چگونه نتوانسته طی این همه سال جمهوری اسلامی را به زانو در آورد؟ غرب در مواجهه با روسیه، به جز توان نظامی، تمام قوای خود را در جهت افسار زدن بر روسیه به کار بست. در این بزنگاه هم می‌توان چهره واقعی دشمن را شناخت و هم به بزرگی و اهمیت ایران اسلامی پی برد.
جواد شاملو
