دکتر سید ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، در نشست آینده‌پژوهی فرهنگی که با موضوع «فضای مجازی؛ فرصت‌ها و چالش» در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به اینکه ما در انتخاب فضای مجازی مجبوریم و انتخاب آن در اختیار ما نیست، عنوان کرد: در بحث فضای مجازی ما با تکنولوژی‌های جدید مواجه هستیم و ده‌ها فنّاوری در این حوزه همگرا شده است که تقریباً آینده تکنولوژی‌ها در بستر فضای مجازی است.
وی ادامه داد: این انتخاب منجر شده تا این تکنولوژی‌ها تغییرات زیادی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دنیا ایجاد کرده است و برآیند توسعه فضای مجازی، جهانی شدن است.
وی بیان کرد: جهانی شدن مسائل و اقتضائات خود را دارد که یکی از این مسائل این است که فضای مجازی مبتنی بر تکنولوژی‌هایی است که آمریکایی‌ها بر آن حکمرانی دارند. در این حوزه مرز خاصی وجود ندارد. تلاش هم می‌شود که مرزی وجود نداشته باشد.
وی اظهار کرد: آمریکایی‌ها تأکید دارند که مرزی وجود نداشته باشد و مبتنی بر آزادی بدون پیش شرط باشد. آن‌ها فضایی را که شامل فنّاوری‌های مختلف است را ایجاد کرده‌اند که از آن تعبیر به اینترنت می‌شود.
فیروزآبادی تصریح کرد: محدودیت‌های زمانی و مکانی در این فضا برداشته شده است و هرچه در این فضا تولید می‌شود ابدی است کاربران می‌توانند محتواهایی تولید کنند که دسترسی جهانی داشته باشد.
وی اظهار کرد: این نیز بحث فرهنگی گسترده‌ای دارد که بازیگران فرهنگی که در گذشته و پیش از صنعت چاپ و در میان نخبگان به دربار پادشاهان و مجامع دینی و عمومی محدود می‌شد و با آمدن صنعت چاپ این اطلاع‌رسانی‌ها گسترده شد و با ظهور دنیای مدرنیته حکومت‌ها از طریق رسانه‌های مکتوب و کتاب‌ها با مردم صحبت می‌کردند ولی الآن ما مواجهیم با محتوایی که توسط همه ابنای بشر تولید می‌شود و این امر یک تحول عظیم فرهنگی را ایجاد می‌کند و همه این‌ها مسائل جدید است که هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید.
دبیر شورای عالی فضای مجازی بیان کرد: پیش از پرداختن به فرصت یا تهدید بودن فضای مجازی و محتواهای تولید شده باید بگوییم که ما با انبساط و گستردگی فضای فیزیکی مواجهیم که این انبساط و گستردگی قرار است تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند.
وی گفت: در حوزه اقتصادی شاید یکی از انگیزه‌هایی که امریکا خواست تا فنّاوری اینترنت در جهان ترویج پیدا کند و بر اساس آن فضای مجازی را در دنیا توسعه دادند پیش از سیاسی بودن هدف، یک هدف اقتصادی داشتند و آن بزرگ کردن بازارهای اقتصادی جهان بود و به همین دلیل هم صبغه حکمرانی دنیا صبغه اقتصادی است.
فیروزآبادی بیان کرد: اگر پیش از ایجاد فضای مجازی نخبگان سیاسی بر دنیا حکومت می‌کردند اکنون مواجه با فضایی هستیم که صبغه اقتصادی داشته ولی بدنه آن به‌شدت اجتماعی است؛ بنابراین ما با پدیده‌ای اقتصادی - اجتماعی مواجه هستیم و با چنین دیدگاهی می‌توان حسب مورد دیدگاه‌ها و چالش‌ها را بررسی کرد.
وی اضافه کرد: در حوزه اقتصادی تئوری‌هایی که برای حکمرانی مطرح می‌شود مربوط به حوزه فضای مجازی است و شرکت‌های فضای مجازی بیشترین نقش را در اقتصاد دنیا دارند.
وی یادآور شد: پس از ایجاد شبکه‌های مجازی شاهد شکل‌گیری نظام آموزش مجازی هستیم و در این راستا نظام‌های پولی و مالی دولت‌ها، قراردادهای هوشمند نیز تغییر کرده و متحول شده است که حتی نیروی کار نیز در فضای مجازی است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی افزود: با ایجاد پدیده متاورس بحث مجاز حقیقی در حال شکل‌گیری است که مجازی در حال تحقق است که حقیقت است و الآن پول‌های حقیقی وجود دارد و بر اساس روابطی که حتی در فضای مجازی است پول‌های حقیقی مبادله می‌شود ولی اکنون پول‌ها، زندگی و کسب‌وکارها و شهرهای مجازی در حال ایجاد است که از آن فضا وارد زندگی حقیقی می‌شود.
وی بابیان اینکه سرعت این تکنولوژی‌ها به‌قدری بالا است که چنین آینده‌ای را نمی‌توان خیلی دوردست تصور کرد، گفت: این تحول سریع مبتنی بر نوآوری نوع استارت آپ ها و نوع محصولات فرهنگی تأثیر گذاشته است و در دوره مدرنیته محصولات فرهنگی مانند روزنامه که از آن با عنوان کالای فرهنگی یاد می‌شد همچون تولیدات اجتماعی مبتنی بر تولید انبوه بود.
وی اظهار کرد: فضای مجازی به‌شدت اجتماعی است و کلیه پلتفرم‌ها در حوزه‌های مختلف با بدنه اجتماعی ما ارتباط برقرار کرده است و این ارتباطی وسیع و دوطرفه است؛ بنابراین باید این مطلب را از ذهن بیرون کرد که می‌توان این ارتباط را قطع کرد بلکه باید آلترناتیو داشته باشیم.
باید اسلام را در فضای مجازی توسعه دهیم
این کارشناس در عرصه فضای مجازی ادامه داد: ما باید در فضای مجازی مرزها و سرزمینی را خلق کنیم که در فضای مجازی اسلام و شیعه را توسعه دهیم وگرنه ما در برابر طوفانی که ایجاد شده و تمام شئون زندگی ما را درگیر کرده است نمی‌توانیم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.
وی گفت: در حوزه دینی که مبتنی بر مناسک و شعائر دینی است اگر در فضای مجازی ورود نکنیم به مشکل بر خواهیم خورد. بلکه در فضای مجازی برای طرح بایدونبایدهای دینی باید الگویی داشته باشیم وگرنه بازی را باخته و واگذار کرده‌ایم.
وی یادآور شد: انسانی که در حال حاضر بر روی پلتفرم زندگی می‌کند و در اکوسیستم فضای مجازی زیست می‌کند و زمان زیادی را در این فضا می‌گذراند نیاز به روش‌های جدید در معرفی مسائل دینی دارد.
فیروزآبادی افزود: میزان نفوذ و سرعت رشد فضای مجازی به حدی است که پوپولیست ها از شدت نفوذ و گسترش فزاینده فضای مجازی نگران‌اند و اکنون در حال تصویب قوانینی مبنی بر محدودسازی این فضا هستند که نمونه‌های آن را در انتخابات امریکا توسط روسیه شاهد بودیم و اگر دولت‌ها بخواهند دولتی را ساقط کنند از همین بستر فضای مجازی استفاده می‌کنند.
وی ادامه داد: اکنون نیز دیگر کشورها سعی می‌کنند از طریق فضای مجازی در انتخابات اعمال‌نفوذ کنند و حتی از این طریق در دیگر زمینه‌ها نیز چون پزشکی، کشاورزی و سیاسی نفوذ می‌کنند و حتی شاهد اعمال قدرت در حذف برخی اپلیکیشن ها و محتواها از گوشی‌های هوشمند مردم کشور بودیم که برای نمونه تمامی عکس‌های سردار سلیمانی را از اپلیکیشن های مختلف حذف کردند و حساب‌های کاربری را محدود کردند.
دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: هرچه وابستگی ما به این فضا زیاد باشد بیشتر از طریق پلتفرم‌های مختلف مورد تهدید قرار خواهیم گرفت و با توجه به اینکه برخی محتواها در این فضا موج اجتماعی ایجاد می‌کند می‌توانند کشورها را با محدودیت و مشکلات مواجه سازد که برای نمونه می‌توان به تصویب طرح صیانت اشاره کرد که با انتشار خبر دروغ مبنی بر بسته شدن اپلیکیشن اینستاگرام موج اجتماعی ایجاد کردند که تصویب این طرح با تأخیر مواجه شد.
وی تأکید کرد: ما نیز بخشی از نظام جهانی هستیم و این نظام در بستر اینترنت پیش می‌رود و در حال حاضر حکمرانی اینترنت در اختیار امریکا است و علیرغم تلاش‌های سازمان ملل در جهت خارج ساختن این حکمرانی از دست امریکا فعلاً توفیقی حاصل نشده است و امریکا برای عدم پاسخگویی در این زمینه این حکمرانی را به یک شرکت خصوصی واگذار کرده است.
وی تصریح کرد: متأسفانه ما نمی‌توانیم از این گردونه خارج شویم و در صورت خروج از فضای مجازی از مدنیت و ارتباطات با دیگران خارج می‌شویم و در مدنیّت گذشته می‌مانیم.
انتهای پیام
