به گزارش سرویس وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، در گذشته همه فکر می‌کردند که خار پاشنه بر اثر التهاباتی در زیر پاشنه نزدیکی اتصالات کف پا که از پاشنه پا به قسمت جلوی پا امتداد دارد ایجاد می‌شود، اما اکنون محققان معتقدند درد پاشنه پا ناشی از آسیب دیدگی تاندون‌های کف پا است.
اغلب رسوبات کلسیم در پاشنه پا را می‌توان با اشعه ایکس مشاهده کرد به دلیل اینکه اشعه ایکس تصاویری از کنار می‌گیرد. رسوبات کلسیم مانند یک جراحت نشان داده می‌شود و در صورتی که همه کف پا را فرانگرفته باشد کمتر قابل مشاهده است.
جراحات استخوانی یا خار پاشنه دلیل اصلی پاشنه پا درد نیست، حدود ۳۰ درصد از مردم دچار این جراحات هستند و فقط تعداد کمی از افراد از درد آن شکایت دارند. این شکایت اغلب وقتی است که افراد دچار درد در پاشنه پا بدون هیچ گونه جراحتی باشند مشکل اصلی که باعث درد پاشنه پا می‌شود، بروز التهابات در کف پا است.
بیماری خار پاشنه پا اگر چه عوارض شدیدی به جز درد و ناراحتی ندارد، اما این درد ممکن است منجر به ناتوانی بیماری شود از این رو باید سریعا نسبت به درمان خار پاشنه پا اقدام کرد.
علائم و راه‌های درمان خارپاشنه
خار پاشنه یا التهاب پرده کف پا (فاشیای کف پا یا پلانتار) یکی از علل شایع درد پاشنه است. این بیماری به علت التهاب یک باند ضخیم است که از کف پای شما عبور می‌کند و استخوان پاشنه پا را به انگشتان پا متصل می‌کند (فاسیای کف پا ورم فاشیای کف پا که معمولا خار پاشنه نامیده می‌شود، معمولاً باعث درد شدید می‌شود که معمولاً با اولین قدم‌های شما هنگامی که از تخت پای خود را به زمین می‌گذارید در صبح شروع می‌شود.
پس از مدتی پس از برخاستن و حرکت، درد به طور معمول کاهش می‌یابد، اما ممکن است پس از مدتی ایستادن، دوباره برگردد. ورم کف پا بیشتر در دونده‌ها دیده می‌شود. افرادی که دارای اضافه وزن هستند و کسانی که کفش‌های نامناسب می‌پوشند نیز در معرض خطر ورم فاسییت کف پا قرار دارند.
علائم خار پاشنه
التهاب پرده کف پا یا خار پاشنه به طور معمول باعث ایجاد درد در کف پا در نزدیکی پاشنه پا می‌شود. درد معمولاً در بعد از بیدار شدن از خواب، بدترین حالت را دارد، اگرچه در اثر ایستادن طولانی یا ایستادن بعد از نشستن نیز می‌تواند ایجاد شود. درد معمولاً بعد از ورزش بیشتر است، نه در هنگام ورزش.
علل خار پاشنه
پرده یا (فاشیای) کف پای شما به شکل یک زهی است به کمان متصل است، این پرده باعث ایجاد قوس پای شما می‌شود و هنگام راه رفتن ضربه‌هایی که به پا وارد می‌شود را جذب می‌کند. اگر تنش و فشار روی این زه بیش از حد زیاد شود، ممکن است ترک‌های جزئی در فاشیا ایجاد شود. درست مانند زه کمان که بیش از حد کشیده شود. کشش و پارگی مکرر فاشیا می‌تواند باعث تحریک یا التهاب فاسیا شود، اگرچه علت آن در بسیاری از موارد مشخص نیست.
چرا خار پاشنه دردناک است؟
زائده خار پاشنه پا به تنهایی دردناک نیست. اما فرورفتن تیزی خار پاشنه در بافت نرم اطراف پاشنه دردناک است. در اثر فرو رفتن خار پاشنه در بافت و عصب‌های حساس، ناحیه اطراف خار پاشنه پا ملتهب می‌شود و درد و کبودی شروع می‌شود.
درد هنگام ایستادن یا راه رفتن روی ناحیه‌ی ملتهب شدت می‌گیرد. پس از مدتی استراحت کردن، برای مثال هنگامی که بیمار صبح از تخت پایین می‌آید، درد بیشترین شدت را دارد، چون پس از مدتی که وزن بدن به پاشنه دردناک تحمیل نشده است، ناگهان خار پاشنه در بافت فرو می‌رود.
عوامل تشدیدکننده عارضه خار پاشنه
حتی اگر فاسییت کف پا بدون دلیل مشخصی ایجاد شود، برخی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. آن‌ها عبارتند از:
۱- سن
ورم کف پا بیشتر در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال دیده می‌شود.
۲- انواع خاصی از ورزش
فعالیت‌هایی که استرس زیادی به پاشنه و بافت متصل شده شما وارد می‌کنند مانند دویدن در مسافت‌های طولانی هم می‌توانند در بروز ورم مفصل کف پا موثر باشند.
۳- عیوب مکانیک پا
صافی کف پا، گودی کف پای زیاد، الگوی غیرعادی راه رفتن می‌تواند بر نحوه توزیع وزن هنگام ایستادن تأثیر بگذارد و می‌تواند فشار بیشتری به فاشیای کف پا وارد کند.
۴- چاقی
وزن اضافی، استرس اضافی بر فاشیای کف پا شما وارد می‌کند.
مشاغلی که مجبور هستند مدت طولانی رو پا‌های خود بایستند. کارگران کارخانه‌ها، معلمان و سایر افرادی که بیشتر ساعات کار خود را صرف راه رفتن یا ایستادن بر روی سطوح سخت می‌کنند، می‌توانند به فاشیای کف پا آسیب برسانند.
عوارض خار پاشنه
عدم درمان ورم کف پا ممکن است منجر به درد مزمن پاشنه شود که مانع فعالیت‌های منظم شما شود. تغییر در الگوی راه رفتن به عنوان راهی برای تسکین درد فاسییت کف پا ممکن است منجر به مشکلات پا، زانو، مفصل ران یا کمر شود.
تشخیص خار پاشنه چگونه است؟
خار پاشنه یا ورم فاشیا یا پرده کف پا براساس گرفتن شرح پزشکی و معاینه فیزیکی شما تشخیص داده می‌شود. در طول معاینه، پزشک مناطق حساس در پای شما را بررسی می‌کند. محل درد شما می‌تواند به تعیین علت آن کمک کند.
آزمایشات تصویربرداری خار پاشنه
پزشک شما ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس یا ام آر آی (MRI) را برای پیشنهاد کند.
درعکس برداری با اشعه ایکس یک تکه استخوان از استخوان پاشنه بیرون زده (خار) دیده می‌شود. در گذشته، این خار‌های استخوانی اغلب دلیل درد پاشنه مقصر شناخته می‌شدند و با جراحی برداشته می‌شدند. اما بسیاری از افرادی که خار پاشنه استخوان دارند، درد پاشنه ندارند.
درمان‌های خانگی خار پاشنه
در درمان خانگی اولیه خار پاشنه پا توصیه می‌شود که بیمار پا را روی زمین نگذارد و برای کاهش ورم روزانه ۳ تا ۴ بار، هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، یخ روی کف پا بگذارد. کاهش یا تغییر فعالیت‌های ورزشی نیز می‌تواند مفید باشد. قرار دادن کفی‌های مناسب درون کفش و انجام نرمش‌های کششی نیز به تسکین درد کمک می‌کند.
دارو‌های غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDS)، مانند ایبوپروفن (برای مثال مورتین یا ادویل) و ناپروکسین (برای مثال الیو)، غالباً برای کاهش التهاب این رباط مصرف می‌شود.
استراحت و یخ
تا زمان تسکین کامل درد استراحت کنید. اگر مجبور به راه رفتن شدید، چون قرار دادن پا روی زمین ناراحت کننده خواهد بود، کفش ورزشی راحت بپوشید یا از چسب مخصوص استفاده کنید. پد محافظ پاشنه ژلاتینی مانند نیز در تسکین علائم مؤثر است.
از یخ یا سرما درمانی برای کاهش درد و التهاب بهره بگیرید. در صورت شدید بودن درد می‌توانید در طول ۲۴ تا ۴۸ ساعت نخست بروز درد، هر روز هر یک ساعت یک بار به مدت ۱۰ دقیقه از روش سرما درمانی استفاده کنید و به تدریج همگام با برطرف شدن علائم تعداد دفعات را به ۳ بار در روز کاهش دهید.
داروی ضد التهاب غیراستروئیدی
دارو‌هایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسین درد و التهاب خار پاشنه پا را کاهش می‌دهد. اما مصرف یک ماه بیشتر دارو باید با مشورت و اجازه پزشک انجام شود.
ماساژ
تکنیک‌های ماساژ بافت عمیق ورزشی سفتی و فشار داخلی را کاهش می‌دهد و عضله‌های ساق پا و پلانتار فاسیا را تحت کشش قرار می‌دهد. خود بیمار نیز می‌تواند با غلتاندن یک قوطی یخ زده و سرد یا توپ پلاستیکی سفت زیر قوس کف پا عمل ماساژ را انجام دهد.
مدالیته‌های کشش و فیزیوتراپی
مدالیته‌های فیزیوتراپی گوناگونی برای مدیریت موارد مقاوم التهاب پلانتار فاسیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک معمولاً از ترکیب چند روش بهره می‌گیرد، بنابراین با قطعیت نمی‌توان بهترین مدالیته را مشخص ساخت. تکنیک‌های کشش پیشرونده پلانتار فاسیا و کشش درونی عضله پا نتایج موفقیت‌آمیزی را در کاهش درد ناشی از خار پاشنه پا به دست داده‌اند. ضمناً متخصص روش انجام تمرین کششی مچ و کف پا را به بیمار آموزش می‌دهد.
کشش‌های برون‌گرا یعنی حرکت‌هایی که حین تحمل وزن و افزایش آهسته طول عضله انجام می‌گیرد، برای بهبود تندینوپاتی‌های گوناگون مفید دانسته می‌شود، اما اثبات نتیجه‌بخش بودن آن‌ها در درمان التهاب رباط کف پا نیاز به پژوهش و بررسی بیشتر دارد. ماساژ میوفاشیال عمیق و آیونتوفورز نیز مدالیته‌های فیزیوتراپی دیگری هستند که متخصص فیزیوتراپی برای درمان این عارضه آن‌ها را مد نظر قرار می‌دهد.
ماساژ عمیق میوفاشیال این رباط، به صورت دستی یا با استفاده از وسایل مخصوص، فرایند التیام را با افزایش جریان خون در رباط آسیب دیده شتاب می‌بخشد، البته اکثر گزارش‌های حاکی از موفقیت‌آمیز بودن این ماساژ پایه و اساس معتبری ندارد. در آیونتوفورز پالس‌های برق جهت جذب داروی موضعی استعمال شده درون بافت نرم زیر پوست به کار برده می‌شود. در مطالعه صورت گرفته بر روی ۳۱ بیمار، آیونتوفورز همراه با استعمال استیک اسید یا دگزامتازون تأثیر قابل قبولی بر درمان التهاب پلانتار فاسیا داشته است؛ البته تأیید قطعی این تأثیرگذاری نیاز به مطالعه بیشتر دارد.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی عملی است که گاهی پیش از انجام جراحی باز و در صورت استمرار علائم به مدت ۶ ماه یا بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در این جراحی هیچ برشی ایجاد نمی‌شود، بلکه از موج شوکی با شدت بالا برای تحریک التیام یافتن پلانتار فاسیا استفاده می‌شود.
الکتروتراپی
الکتروتراپی نیز مانند اولتراسوند یا لیزر به تسکین علائم خار پاشنه پا کمک می‌کند. در اولتراسوند امواج صوتی با فرکانس بالا با نفوذ در بافت‌های عمیق تأثیر میکرو ماساژ ایجاد می‌کند. در درمان با لیزر نیز پرتو نوری با شدت بالا به ناحیه‌های دردناک فرستاده می‌شود. شاک ویو تراپی نیز درمانی کارآمد به شمار می‌رود.
تزریق
در شماری از موارد از تزریق کورتیکواستروئید در کنار دیگر روش‌های درمانی بهره گرفته می‌شود، البته برخی به دلیل افزایش احتمال پاره شدن و از بین رفتن لایه پوشش دهنده چربی زیر پاشنه چندان موفق این تزریق نیستند.
داروی استروئیدی ضدالتهاب به طور مستقیم درون بافت اطراف پاشنه تزریق می‌شود. این تزریق معمولاً موفقیت‌آمیز است، بااین حال اگر تعداد دفعات تزریق زیاد باشد، بیمار به عوارض دیگری مانند کوچک شدن لایه چربی زیر پاشنه دچار خواهد شد که استفاده از کفی را ضروری خواهد ساخت. از بین رفتن این لایه چربی تشدید درد یا حتی در موارد نادر پارگی پلانتار فاسیا را به دنبال خواهد داشت.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی تمرین‌هایی را برای کشش پلانتار فاسیا و تاندون آشیل و همچنین تقویت عضله‌های پایین پا آموزش می‌دهد که موجب پایداری مچ و پاشنه می‌شود. همچنین متخصص نحوه استفاده از چسب ورزشی مخصوص برای حمایت از کف پا را به بیمار نشان می‌دهد.
اسپلینت شبانه
پزشک یا متخصص فیزیوتراپی گاهی از بیمار می‌خواهد تا برای کشش ساق پا و قوس کف پا در هنگام خواب از اسپلینت شبانه استفاده کند. این اسپلینت در طول شب تاندون آشیل و پلانتار فاسیا را در حالت افزایش طول قرار می‌دهد و کشش را تسهیل می‌کند.
کفش طبی
پزشک به منظور توزیع متناسب‌تر فشار استفاده از کفی یا حمایت کننده‌های قوس کف پا (ارتوز)، که برای هر بیمار به صورت سفارشی ساخته می‌شود، و کفش طبی آماده و قابل تهیه از مراکز مشخص را تجویز می‌کند.
عمل جراحی
انجام عمل جراحی خار پاشنه پا در صورت برطرف نشدن علت درد پاشنه پا ضرورت می‌یابد، اگرچه جراحی بیشتر برای بیمارانی کاربرد دارد که به دلیل افزایش قوس کف پا و منعطف نبودن آن، رباط کف پایشان کوتاه شده است.
ورزش‌های توصیه شده برای خار پاشنه
۱. حوله ورزشی برای درمان خار پاشنه
این بهترین تمرین برای درمان این بیماری است. باید یک حوله بر روی زمین پهن کنید و سعی کنید حوله را با استفاده از انگشتان پا نزدیک‌تر کنید.
۲. ورزش کمربند
این ورزش یک جایگزین عالی نه تنها برای خار پاشنه است، بلکه برای مشکلات دیگری است که می‌تواند در پای شما ظاهر شود. روی زمین بنشینید، کمرتان را صاف کنید و پا‌های خود را در مقابل خود قرار دهید. یک طرف کمربند را در انتهای پای خود بگذارید، و یکی دیگر را با دست خود بکشید. پس از آن، شما باید کمربند را به سمت خود بکشید، در حالی که کمربند را با پای خود همان زمان به طرف مقابل می‌کشید. این کار را برای حدود ۲۰ ثانیه انجام دهید. ۲۵ ست و ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید.
۳. توپ و ورزش
در این ورزش، شما باید یک توپ کوچک را در اطراف با پای پا خود قرار دهید. این کار برای این مشکل مفید است و همچنین برای پلنتار فاسیتیس نیز مفید می‌باشد. توپ را زیر پایتان رول کنید. با انجام این کار، شما می‌توانید پایتان را ماساژ دهید و آرام کنید. برای پایان دادن به این تمرین، توپ را فشار دهید، آن را به نوک انگشتان خود و به پاشنه خود برسانید.
۴. رول بطری آب
لازم است یک بطری آب را برای این ورزش فریز کنید. بطری را روی زمین بگذارید، آن را با حوله بپوشانید و روی آن قدم بگذارید. این کار را حداقل ۵ دقیقه انجام دهید و حداقل ۳ بار در روز تکرار کنید. این تمرین کششی به کاهش درد کمک می‌کند، زیرا سردی به عنوان یک بی حس کننده موضعی عمل می‌کند.
۵. شش ساق پا
این یک تمرین بسیار ساده است که در آن فقط باید بر روی یک دیوار یا یک میز با دستان خود تکیه کنید. روی یک پا در حالی که پای دیگرتان را می‌کشید به جلو خم شوید، مثل حرکت دادن میز و این موقعیت را برای ۱۰ تا ۱۵ ثانیه نگه دارید. این ورزش به کشش عضلات ساق پا کمک می‌کند.
