خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- ندا سپاهی: احداث جاده دوم برای روستای وِزوِه از منطقه پشتکوه شهرستان فریدونشهر که حدود ۱۰ خانوار دارد سال گذشته توسط یک گروه جهادی در اصفهان مطرح شد؛ اگرچه هدف این گروه جهادی خدمات رسانی و کوتاه کردن مسیر دسترسی به این روستا است اما به بهای نابودی گونه‌های اندمیک جنگلی زاگرس، هزاران اصله بلوط کهنسال و درختان ارزشمندی تمام می‌شود که به گفته کارشناسان منابع طبیعی استان، قدمت آنها به بیش از ۵۰۰ سال می‌رسد.
این طرح که هنوز مطالعات ارزیابی زیست محیطی آن انجام نشده و ادارات کل منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست و آب منطقه‌ای استان مخالفت خود را با این طرح اعلام کردند؛ برغم مخالفت‌ها قرار است از قلب رویشگاه‌های جنگلی زاگرس و جوار رودخانه گوکان بگذرد.
مسیری صعب العبور که به دلیل شیب تند دره و حجم بالای تخریب و خاکبرداری به گفته کارشناسان هیچ توجیه اقتصادی ندارد در حالی که می‌توان با صرف هزینه کمتر جاده قدیمی را اصلاح و بهسازی کرده و از قطع درختان و تخریب جنگل‌های زاگرسی نیز جلوگیری کرد.
طبق طرح اولیه احداث این جاده به طول ۱۵ کیلومتر بوده که نه تنها به قطع و دفن چهار هزار گونه بلوط منجر می‌شود بلکه اکوسیستم رودخانه گوکان را برهم می‌زند و بسیاری از زیستمندان جنگل را از بین می‌برد و از سوی دیگر مسیر سوداگران طبیعت و قاچاقچیان چوب را هموار می‌کند.
اگرچه این طرح سال گذشته در پی نگرانی‌ها و واکنش‌های کارشناسان، دوستداران محیط زیست و مخالفت ادارات متولی به طور موقت متوقف شد اما با پیگیری طراحان این پروژه به سه فاز تقسیم و فاز اول آن اجرا شده و زمزمه‌های ادامه مسیر این پروژه از بخشی از جنگل زاگرس به گوش می‌رسد.
اما محمدعلی کاظمی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان که به مناسبت هفته درختکاری و منابع طبیعی از دفتر خبرگزاری مهر بازدید کرد همچنان تاکید دارد که فاز دوم مسیر نباید از جنگل‌های زاگرسی بگذرد یا اگر می‌رود باید کمترین میزان تخریب را داشته باشد.
او می‌گوید: این پروژه هم اکنون در کمیته فنی طرح‌های عمومی و عمرانی در حال بررسی است؛ در حال حاضر نه نظر مثبت داریم و نه منفی و روال قانونی آن در حال سپری شدن است. اگر از لحاظ فنی و محدودیت‌های قانونی مانعی نداشته باشد و طبق شرایطی که مدنظر ما است، انجام شود، اعلام موافقت می‌کنیم وگرنه ما کماکان با مسیر قبلی و قطع درخت مخالفیم.
موضع اداره کل منابع طبیعی استان درباره این طرح و در عین حال اقدامات این نهاد برای حفاظت از جنگل‌های استان، پویش‌های مردمی و تعاونی‌ها برای حفظ جنگل‌ها و مراتع، تهیه طرح‌های مرتعداری در استان به عنوان اقدامی شاخص در سطح کشور و تولید و صادرات گیاهان دارویی از جمله موضوعات گفتگوی مهر با مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان است که متن آن را در ادامه می‌خوانید؛
*پروژه احداث جاده دوم برای روستای ۱۰ خانواری وزوه سال گذشته مطرح شد، طرحی که بسیاری از کارشناسان معتقدند توجیه فنی و اقتصادی ندارد و بیم قطع هزاران بلوط کهنسال ارزشمند در دل زاگرس نگرانی‌هایی را به وجود آورده است، در این شرایط چرا همچنان بر ادامه این طرح اصرار می‌شود؟
۲ جاده در فریدونشهر وجود دارد که یکی در حال بهره برداری است و حدود ۳۴ روستا از آن استفاده می‌کنند. از پشتکوه اسلام‌آباد مسیر پشندگان و کلوسه و… می‌رسد به روستایی به نام بوکانک و آنجا بسته می‌شود. جاده‌ای دارند که از بوکانک به وزوه می‌خورد، صعب العبور است و در طول زمستان بسته می‌شود. پیشنهاد کردند که از روستای گوکان به وزوه جاده بزنند. طول این جاده خیلی زیاد نیست طول مسیر ۱۵ کیلومتر است که حدود هفت تا هشت کیلومتر آن جاده می‌شود.
محلی که برای احداث جاده اعلام کردند پشتکوه دوم فریدونشهر و محلی صعب العبور است است که تخریب در آن بسیار بالاست در زیر آن رودخانه گوکان است و از درون منطقه جنگلی عبور می‌کند پیشنهاد اولیه که ۱۵ کیلومتر بود و بر اساس برآوردی که از روی گوگل ارث داشتیم چهار هزار اصله درخت بلوط در خطر قطع بود.
در جلسات با این طرح به شدت مخالفت کردیم و حذف شد زیرا منطقه‌ای که بین بوکانک و وزوه است قبلاً جاده بوده و تخریب‌ها انجام شده و جاده فقط اصلاح نیاز دارد ضمن اینکه از قسمت دوم طرح به مسیر ایراد گرفتیم زیرا امکان تغییر مسیر وجود دارد و می‌توانند از مسیری جاده کشی کنند که کمترین میزان قطع درخت انجام شود.
*به نظر می‌رسد واکنش‌ها و نگرانی‌ها به اصل ماجرا یعنی احداث جاده است؛ چرا جاده اصلی را اصلاح و بازسازی نمی‌کنند که از تحمیل بسیاری از هزینه‌های غیرقابل جبران زیست محیطی و نیز اقتصادی جلوگیری شود؟
بله، روی اصل موضوع یعنی احداث جاده هم مخالف وجود دارد و مخالفان معتقدند وقتی این منطقه جاده دارد، پولی که قرار است برای احداث جاده دوم هزینه شود در جاده اول می‌توان هزینه کرد برای مثال گردنه موجود را حذف و مسیر را اصلاح کنند تا حدود ۲۰ تا ۵۰ کیلومتر راه نزدیک تر شود.
سوال دیگری که بسیاری مطرح می‌کنند این است که مگر چقدر تردد در این روستا وجود دارد که میلیاردها تومان برای جاده جدید هزینه کنیم؟ ضمن اینکه دستگاه‌های متولی مانند محیط زیست و منابع طبیعی و نیز اداره راهداری استان مخالفند زیرا مسیری است که تخریب در آن بسیار بالاست و فرسایش خاک دارد و جاده هر سال باید مرمت شود و هزینه بر است.
اگر براساس طرح اولیه در ۱۵ کیلومتر جاده احداث کنند چهار هزار اصله درخت از بین می‌رود و اگر بخش سوم پروژه حذف و طرح اجرا شود باز هم حدود یک هزار اصله درخت قطع می‌شود. از این رو توصیه ما این بود که این اتفاق نیافتد اما اصرار بر این موضوع همچنان هست است در حالی که حتی بین اهالی روستای وزوه نیز مخالفان و موافقانی با احداث جاده جدید وجود دارد.
*این پروژه در نهایت به کجا می‌رسد؟ آیا با اصلاح طرح اولیه همچنان هزار اصله درخت در خطر قطع شدن است؟
این پروژه سال گذشته با مخالفت ما، محیط زیست و آب منطقه‌ای استان متوقف شد اما طرح را به سه فاز تقسیم کردند و فاز یک که حذف گردنه کیبارستان بود و ما نیز با آن موافق بودیم که قرارگاه خاتم الانبیا مهندسی آن را آغاز کرد. حذف این گردنه در جاده قبلی اقدام خوبی بود همه پسندیدند و این فاز حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که به گوکان می‌رسد.
اما فاز دوم این بود که از روستای گوکان تا وِزوه مسیر پیشنهادی را تغییر دهند که اداره کل راهداری و حمل و نقل استان اعلام کرد که این طرح فنی نبوده و مورد تأیید نیست. این جاده‌ای است که گروه جهادی خودش پیشنهاد داده است و کمی مسائل فنی داشت و قرار شد این موضوع در کمیته فنی راهداری و حمل و نقل جاده‌ای مطرح شود اگر آنها به عنوان دستگاه متولی احداث معابر خارج از شهر طرح را تأیید کردند، استعلامات از منابع طبیعی اخذ شود.
به تازگی ۲۰ روز پیش استعلامی را اداره کل حمل و نقل برای فرمانداری ارسال کرده و فرمانداری نیز از اداره منابع طبیعی شهرستان استعلام کرده است. نقاط را برداشت کردیم، در کمیته فنی طرح‌های عمومی و عمرانی در حال بررسی است؛ انطور که مسئول منابع طبیعی شهرستان گفته طبق برآورد جدید در فاز دوم هم احتمال قطع دستکم یک هزار اصله درخت وجود دارد.
در حال حاضر نه نظر مثبت داریم و نه منفی و روال قانونی آن در حال سپری شدن است. اگر از لحاظ فنی و محدودیت‌های قانونی مانعی نداشته باشد و طبق شرایطی که مدنظر ما است، انجام شود، اعلام موافقت می‌کنیم وگرنه ما کماکان با مسیر قبلی و قطع درخت مخالفیم. ضمن اینکه اداره محیط زیست نیز مخالفت خود را اعلام کرده زیرا گفتند هیچ گونه مطالعات زیست محیطی درباره این طرح به این سازمان داده نشده است.
با وجود اینها فاز یک طرح تمام شده اما فاز دوم مسیر نباید از جنگل‌های زاگرسی بگذرد یا اگر می‌رود کمترین میزان تخریب را داشته باشد؛ این است که ما هنوز نه جواب مثبت دادیم نه منفی. این در حالی است که اداره راهداری به هیچ وجه زیربار این طرح نمی‌رود و به گونه‌ای این طرح فعلاً بین دستگاه‌ها مانده است.
*منابع طبیعی برای جلوگیری از قطع درختان جنگلی زاگرس توسط اهالی همین روستاهایی که مسیر دسترسی به آنان صعب العبور است و گازرسانی به آنها نشده است، چه اقداماتی داشته است؟
در سال‌های اخیر طرح جایگزینی سوخت فسیلی و یارانه حمل سوخت را داشتیم که برای ۶۲۵ خانوار غرب استان از جمله فریدونشهر و روستاهای مشرف به آن انجام شد. در حقیقت
این طرح از جمله برنامه‌های حفاظتی و حمایتی است که در قالب تحویل وسایل گرمایشی منازل، تجهیزات پخت و پز، سیلندر گاز و آبگرمکن گازی برای کاهش وابستگی خانوارهای ساکن در مناطق جنگلی به چوب درختان و حفاظت از جنگل‌ها انجام می‌دهیم تا مردم این روستاها برای تأمین سوخت، درختان جنگلی زاگرس را قطع نکنند.
*یکی از اقدامات خوبی که منابع طبیعی استان در راستای فرهنگسازی و مسئولیت اجتماعی برای کنترل بیابانزایی و توسعه جنگل در اصفهان اجرا کرده، راه اندازی پویش‌های مردمی و مشارکت دادن بسیاری از دستگاه‌های دولتی، خصوصی و نظامی بوده است؛ از این پویش چقدر استقبال شد و تا کی ادامه خواهد داشت؟
بله، پویشی را راه اندازی کردیم به نام پویش مردمی «ایران سبز، ایرانی قوی؛ هر ایرانی یک نهال» که قرار است در قالب این پویش به یاد هر شهید هزار درخت (بذر یا نهال) کاشته شود. این طرح از شهریور ماه سال جاری در استان اصفهان و شهرستان سمیرم آغاز شد و به دنبال آن در سایر شهرستان‌های استان از جمله نجف‌آباد، فریدن، کاشان، نائین، آران و بیدگل و شاهین شهر و … با کمک سازمان‌های مردم نهاد، بسیج سازندگی استان و شهرداری‌ها و دهیاری‌ها انجام شد و با همکاری شهرداری اصفهان این پویش را در کمربند شرق این کلانشهر اجرا کردیم.
این پویش در سراسر کشور در حال برگزاری است و در مدت ۱۴ سال قرار است به یاد هر شهید هزار اصله درخت کاشته شود و طبق تفاهمنامه که با دستگاه‌های مختلف از جمله هلال احمر، بنیاد شهید، اموزش و پرورش، جهاد سازندگی و مراکز نظامی در این زمینه وجود دارد این پویش مردمی تا سال ۱۴۱۴ ادامه خواهد یافت.
در این مدت کم خیلی با اقبال مردم و دستگاه‌ها روبه رو شد و شهرداری‌ها و صنایع و بسیج متقاضی اند.
*با توجه به مشکل کمبود آب، آیا توسعه جنگل در استان اصفهان تصمیم صحیحی بوده است؟
شرط ما برای این توسعه جنگلی این است که گونه‌هایی با نیاز آبی کم کاشته شود زیرا محدودیت منابع آبی در استان داریم ضمن اینکه در مناطقی که این درختان قرار است کاشته شوند مانند مدارس، پادگان‌ها و … مکان‌هایی است که پیش‌بینی منابع آبی درختان را کردند و ما مطمئن بودیم نهال یا بذری که کاشته می‌شود، مراقبت خواهد شد.
*در حوزه مرتع، برای حفاظت از مراتع چه اقدامی کردید؟
در حوزه مرتع پروانه چرا داریم و هر ساله باید پروانه چرا را تمدید کنند اگر دامداری به مدت دو سال پروانه چرا را تمدید نکند معمولاً پروانه چرای وی ابطال می‌شود. سال ۱۳۹۹ تهیه طرح‌های مرتعداری تلفیقی و احاله مدیریت به مرتع داران را شروع کردیم که امسال نیز ادامه یافت.
مرتعدارانی که در سامان عرفی هستند، متقاضی می‌شود. با تدوین و تهیه طرح مرتع تأمین علوفه، ظرفیت‌های مرتع مانند گیاهان دارویی و محصولات فرعی مانند پرورش زنبورعسل و …به مدت ۱۵ سال احاله مدیریت می‌شود و مرتع در اختیار مرتعدار آنان قرار می‌گیرد.
مرتعدار در این مدت حفاظت و نگهداری، مدیریت مرتع و کارهای مختلف را با نظارت اداره منابع طبیعی انجام می‌دهد و سند قابل تمدید است. ما نیز بر اساس طرحی که تهیه می‌کنیم امور اصلاحی و احیایی مرتع را با مشارکت دامدار انجام می‌دهیم. از این رو با تهیه طرح مرتع نه تنها از مرتع مراقب و حفاظت می‌شود بلکه از بهره برداری تک بعدی دامداران جلوگیری شده و از ظرفیت‌های دارویی و صنعتی آن نیز به طور صحیح استفاده می‌شود.
*امسال چند هکتار طرح مرتع تهیه شد؟
سال جاری نزدیک به ۳۱۱ هزار هکتار طرح مرتع در استان اصفهان تهیه و ۲۰۸ هزار هکتار به مرتعداران احاله مدیریت شد. سال قبل هم حدود ۹۳۰ هزار هکتار طرح مرتع تهیه شد که الگو و کاری شاخص از منابع طبیعی اصفهان در کشور بود.
*وجود تعاونی‌های منابع طبیعی چقدر به حفظ مراتع و عرصه‌ای طبیعی کمک کرده است؟
تعاونی‌ها برای مشارکت مردم و تعاونی‌هاست. حدود ۳۰ تعاونی در سطح استان متشکل از بهره‌برداران منابع طبیعی، جنگل، مرتع و آبخیزداری وجود دارد و حدود ۱۴ هزار نفر عضو این تعاونی‌ها هستند. در کنار آن صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی از سال ۱۳۹۱ در استان اصفهان تشکیل شده و تسهیلات قرض‌الحسنه چهار درصدی یک ساله به متقاضیان ارائه می‌دهد.
۴۹ درصد از سرمایه این صندوق متعلق به دولت است که از محل فروش اموال و اعتبارات تأمین شده و۵۱ درصد آورده خود تعاونی‌ها و بهره برداران است. سرمایه کنونی این صندوق ۱۰.۵ میلیارد تومان است. امسال به ۶۵۷ سهام دار برای خرید نهاده‌ها و محصولات فرعی تسهیلات پرداخت شده است. تعاونی‌ها مشارکتی است و اگر بهره برداران خودشان ورود کند و در حفاظت، احیا، اصلاح و بهره برداری بهینه از مراتع و منابع طبیعی مشارکت کنند و در کنار ما باشند، نتیجه مطلوب‌تری خواهد داشت.
*سالانه چند تن محصولات فرعی و گیاهان دارویی در استان اصفهان تولید می‌شود و ارزش صادراتی این محصولات چقدر است؟
سالانه ۲ هزار تن برداشت انواع محصولات فرعی و گیاهان دارویی در استان اصفهان برداشت می‌شود که برخی از ین گونه‌ها مانند کتیرا، کرفس کوهی، باریجه و آنغوزه ارزش صادراتی دارند.
حدود ۳۰۰ گونه گیاهان دارویی در عرصه‌های منابع طبیعی رشد می‌کنند که جزو اقلام اقتصادی و درآمدزا و صادراتی برای بهره برداران بومی و عرفی عرصه‌های ملی محسوب می‌شوند که درآمد صادراتی این محصولات در استان اصفهان به ۱۳۰ میلیارد تومان در سال جاری رسید و طبق آمار برای ۲۰۰ هزار نفر روز اشتغال ایجاد کرده است.
این گیاهان به کشورهای دیگر صادر و در صنایع مختلف چرم و ادکلن و اسانس و داروسازی استفاده می‌شوند. متأسفانه به فرآوری اینها خیلی توجه نشده است و به صورت خام صادر می‌شود از این رو برنامه‌ای را با شرکت‌های دانش بنیان در دستور کار داریم که با فرآوری و تولید محصول از خام فروشی جلوگیری شود و تولید حاصل از این محصولات درآمد و ارزآوری بیشتری برای کشور داشته باشد.
