مطرح شدن این مسئله نظرات متفاوت کارشناسان و تحلیلگران را برانگیخته است. عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که اقتصاد ایران امکان حرکت به سمت ونزوئلایی شدن را دارد و این خطر در کمین کشور است. در مقابل هستند کارشناسانی که معتقدند ظرفیت‌های کشور مانع بزرگی است که از ونزوئلایی شدن اقتصاد جلوگیری می‌کند و باید با استفاده از ظرفیت‌ها هر احتمالی را از بین ببریم. حال با توجه به این نظرات باید دید که چقدر ممکن است اقتصاد ایران هم‌سو با اقتصاد ونزوئلا شود؟
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ابتکار، جهش‌های هر روزه شاخص بورس در کنار افزایش قیمت طلا، دلار، خودرو و مسکن شرایط این روزهای بازار ایران است و برخی از تحلیلگران رشد خطرناک نقدینگی را عامل اصلی این وضعیت می‌دانند و هشدار می‌دهند که اگر زودتر این جریان مدیریت نشود اقتصاد ایران با خطر ونزوئلایی شدن روبه‌رو می‌شود. اما منظور از ونزوئلایی شدن اقتصاد چیست؟ حسین عباسی، اقتصاددان در یادداشتی برای تعریف پدیده ونزوئلایی شدن اقتصاد به سه عامل مهم اشاره می‌کند: «نخست، استفاده از منابع موجود جامعه، به‌خصوص منابعی که درصد بالایی از ارزش آن در تعریف رانت می‌گنجد، برای افزایش مصرف و رفاه. دوم، بی‌توجهی به انگیزه‌های تولید و سود و در نتیجه اتخاذ سیاست‌های سرکوب‌کننده انگیزه‌های تولید مولد. سوم، پوشاندن مشکلات حاصل از سیاست‌ها با تصمیمات مخرب به جای اصلاح آنها.»
ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران در سال‌های اخیر همواره مطرح بوده است. با این حال بیشتر کارشناسان معتقدند اقتصاد ایران با توجه به تفاوت‌های ساختاری فاحشی که دارد نباید با ونزوئلا مقایسه شود. در این راستا حیدر مستخدمین‌حسینی، اقتصاددان با اشاره به سناریوی احتمال ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران گفت: اقتصاد ایران و ونزوئلا در بطن و کیفیت کاملا متفاوت از یکدیگر هستند و تنها نقطه مشترک آنها وجود صنعت نفت بوده که حتی در این زمینه نیز صنعت نفت ایران قابل مقایسه با ونزوئلا نیست. احتمال ونزوئلایی شدن اقتصاد در حالی مطرح می‌شود که ایران در حوزه کشاورزی، صنعت، فعالیت‌ها در بخش بازرگانی و خدمات، نیروی کار، صنایع مصرف، صنایع سرمایه‌ای و... اصلا قابل مقایسه با این کشور نیست. من گمان می‌کنم اینکه برخی‌ها بحث ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران را مطرح می‌کنند برای ماهیت تورمی و کاهش ارزش پول ملی کشور ونزوئلا است. از سال 90 کشور ما در مسیر تورم و کاهش ارزش پول ملی قرار گرفت و این سال آغاز راه بوده و اکنون که 9 سال از آن زمان گذشته وضعیت خطرناکی برای حوزه اقتصادی ما به وجود آمده است و به این لحاظ اخیرا گفته می‌شود که اقتصاد کشور ممکن است در مسیر ونزوئلایی شدن قرار بگیرد.
این اقتصاددان با اشاره به خطاهای موجود در ساختار اقتصادی کشور ادامه داد: اقتصاد کشور ونزوئلا بر پایه صنعت نفت بوده و هنگامی که مورد تحریم همه‌جانبه آمریکا قرار گرفته با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده است و کشور ما نیز چنین مشکلی را تجربه می‌کند اما اینکه کل اقتصاد کشور را بخواهیم با ونزوئلا مقایسه کنیم و بگوییم که در آن مسیر قرار گرفته قطعا تحلیل صحیحی به نظر نمی‌آید. اما باید گفت که در ساختار اقتصاد ملی خطاهایی صورت می‌گیرد این خطاها چالش‌های بی‌شماری را برای ما به وجود آورده است.
وی افزود: در ایران، اقتصاد با رویکرد نامناسبی مدیریت می‌شود و باید شرایط فعلی اقتصاد را با شرایط گذشته مقایسه کنیم نه با اقتصاد کشورهای دیگر. اگر وضعیت فعلی اقتصاد را با گذشته خودمان مقایسه کنیم خواهیم دید که کشور در شرایط نامناسبی قرار گرفته است. به عبارتی دیگر برای نشان دادن وضعیت بد اقتصاد لزومی به مقایسه با دیگر کشورها نیست، متاسفانه امروزه از ظرفیت‌های نیروی انسانی، نیروهای ذخیره‌ای دانشگاهی، نیروهای متخصص و کارشناسانان استفاده نمی‌شود، دولت از ظرفیت بخش خصوص بهره نمی‌گیرد و از سوی دیگر وضعیت نقدینگی در حوزه اقتصادی خودمان شرایط نگرانکنندهای دارد.
این اقتصاددان در بخش دیگری از صحبت‌هایش به شرایط معیشتی ونزوئلا اشاره کرد و گفت: در ونزوئلا مدت‌هاست که فروشگاه‌ها خالی و در حال تخلیه شدن است اما ما در ایران چنین وضعیتی را نداریم و مردم برای تامین کالاهای اساسی و مصرفی خود مشکلی ندارند. اینکه کالاهای با چه قیمتی به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد یک بحث دیگری است و به مشکل مدیریتی ما باز می‌گردد اما از لحاظ منابع محدودیتی نیست. سوءمدیریت‌ها نقطه ضعف سیستم اقتصادی کشور ما بوده اما همین که دسترسی مردم به نیازهای اولیه‌شان فراهم است یعنی شرایط متفاوت از کشور ونزوئلا است.
وی در ادامه اظهار کرد: به عنوان نمونه اخیرا ایران مقداری بنزین به ونزوئلا فرستاد، افراد این کشور برای اینکه یک باک بنزین داشته باشند صف‌های طولانی را به وجود آوردند اما ما شاهد این صف‌ها در کشور نیستیم. همانطور که قبلا اشاره کردم کشور ما ظرفیت‌های بسیاری دارد و وقتی از این ظرفیت‌ها استفاده نشود طبیعی است که مشکلاتی به وجود بیاید و در این شرایط افراد احساس دغدغه و نگرانی پیدا می‌کنند. اینکه بخواهیم بگوییم اقتصاد به سمت ونزوئلایی شدن پیش می‌رود تصور درستی نیست چراکه فاصله برای ونزوئلایی شدن بسیار زیاد بوده و در این شرایط باید انصاف را در نظر گرفت.
این اقتصاددان گفت: اقتصاد کشور هنوز به آن مرحله نرسیده، دولت و مجلس باید با سیاست‌های کارآمد اجازه مانع از این شوند که اقتصاد در چنین مسیری قرار بگیرد و با توجه به ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد باید مسیر را به سمت بهبود یافتن سوق دهند.
مستخدمین‌حسینی در ادامه به عوامل موثر در شکل‌گیری فرضیه هم‌سویی با ونزوئلا اشاره کرد و گفت: مسئله دیگری که وجود دارد و فرضیه هم‌سویی با ونزوئلا را پررنگ می‌کند مسئله نقدینگی در کشور است. اکنون 90 درصد نقدینگی در دست افراد محدودی بوده و این نشان می‌دهد که نقدینگی به روش صحیحی توزیع نشده است. گروهی که نقدینگی را در دست دارند در بازارهای مختلف حضور پیدا می‌کنند و با فعالیت‌شان ریتم بازار‌ها را به هم می‌زنند. در کنار این مسئله کشور تحریم بوده و آثار تحریم‌ها را در ساختار اقتصاد قطعا شاهد هستیم و نمی‌توانیم بگوییم عدم فروش نفت هیچ تاثیری بر اقتصاد نداشته است. این در حالی است که ما با آثار عدم برنامه‌ریزی مناسب برای یک جنگ اقتصادی نیز مواجه هستیم و این مسائل فرضیه هم-سویی با ونزوئلا را به وجود می‌آورد.
وی افزود: در این راستا نه دولت و نه مجلس قدم‌های موثری برای رفع مشکلات برداشته‌اند و این در حالی است که از مجلس فعلی نیز که با رویکرد جدیدی روی کار آمده تا کنون نشانه‌هایی را ندیده‌ایم. امیدوار هستیم که این مجلس در حال فکر کردن و تهیه طرح‌های کمک به ساختارها اقتصادی و معیشتی باشند و از حرف‌درمانی خارج شده و به مرحله اجرا برسند. اگر تدبیری صورت نگیرد می‌توانیم بگوییم ما به فرآیندی که ونزوئلا طی کرده است، خواهیم رسید، به عبارتی دیگر درصورت استفاده نکردن از ظرفیت‌ها و عدم برنامه‌ریزی مناسب در ابتدای جاده‌ای قرار خواهیم گرفت که انتهای آن ونزوئلا است.
