به گزارش خبرگزاری فارس، شماره نُهم «نشریه تأملات رشد» با محوریت «پیشنهادیه‌ای برای حکمرانی مردمبنیان مراتع» به همت هسته سیاست کشاورزی و منابع طبیعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و با حضور رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و سایر مسئولان و کارشناسان این سازمان رونمایی شد.
*ابعاد اجتماعی و اقتصادی، ضرورتی انکارنشدنی در حکمرانی مراتع
مسعود منصور، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با بیان ضرورت نگاه میان‌رشته‌ای و ورود پژوهشگران رشته‌های گوناگون به مسئله پیچیده منابع طبیعی، این مسئله را گره‌خورده با دیگر مسائل اقتصادی و اجتماعی دانست و پیشبرد مسائل مرتع بدون توجه به این ابعاد گوناگون را ناکافی خواند.
وی تصریح کرد: «تعامل دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه و تشکلها لازمه پیشرفت این بخش است و اکتفا نکردن به شرایط موجود و حرکت برای تغییر، ولو به‌صورت تدریجی برای بهبود وضعیت منابع طبیعی ضروری است».
وی همچنین پرداختن به مقوله‌هایی همچون مرتع‌داری تلفیقی، مسائل کوچ عشایر، حقوق عرفی مرتع‌داران، چالش توارث در طرح مرتع‌داری و پروانه چرا و همچنین توسعه محصولات فرعی مراتع همچون گیاهان دارویی را ضروری خواند.
*چالش غلبه نگاه فنی بر نگاه اجتماعی
علی‌اکبر مهرابی، استاد پیشکسوت منابع طبیعی، در این گردهمایی سابقه دیرینه ایرانیان در بهرهبرداری از مراتع را در عین توجه به اقتضائات ایران امروز، قابل‌توجه و درس‌آموز دانستند و خاطرنشان کردند: «البته این موضوع به معنای بازگشت با سبک دیرین عشایری نیست؛ چرا که چنین چیزی در شرایط امروز کشور امکانپذیر نیست».
ایشان ضمن تقدیر از تجربه و تخصص کارشناسان و مدیران منابع طبیعی که از جمله برجستهترین کارشناسان در سطح بینالمللی نیز هستند بیان داشتند: «مهم‌ترین مشکل مرتع‌داری ما در صدسال اخیر غلبه رویکرد فنی بر رویکرد اجتماعی است که باعث نادیده‌گرفتن انسان‌ها شده است؛ لذا نسخه اصلی حل مشکل در این بخش بازگشت به مردم و مشارکت دادن آنان در اداره مراتع است؛ به‌طوری‌که انواع و اقسام تشکلهای بهره‌برداران به طور رسمی و با پشتوانه قانون در همه سطوح تصمیم‌گیری حضور مؤثر داشته باشند». وی پیشنهاد کرد که این شماره از نشریه تأملات رشد، می‌تواند نقطه خوبی برای شروع گفتگو و مبنایی برای بحث جدی و حتی چالشی در مورد حکمرانی مراتع قرار بگیرد.
*تجویزی برای نجات مرتع‌داری ایران
محسن باقری نصرآبادی، سردبیر تخصصی ویژه‌نامه حکمرانی مردمبنیان مراتع نشریه تأملات رشد و پژوهشگر هسته سیاست کشاورزی و منابع طبیعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در بخش دیگری از نشست ضمن ارائه مختصری از تجویز و پیشنهاد سیاستی مطرح شده در این نشریه، به‌ضرورت ورود پژوهشگران علوم‌انسانی از منظر اجتماعی و اسلامی به مسائل بخش منابع طبیعی اشاره کرد و در این مسیر، تعامل با ذی‌نفعان، مجریان و جوامع محلی را ضروری خواند. وی ضمن ارج نهادن به زحمات مسئولین و کارشناسان سازمان منابع طبیعی، حکمرانی در این بخش، نجات مرتع‌داری ایران را در گرو تغییر رویکرد بنیادین دانست و بیان داشت: «توجه به مدل‌های نهادی، ایجاد کنش جمعی و اتخاذ رویکرد مشارکتی بین انواع کنشگران، مسیری است که اهتمام به آن ضروری است».
باقری نصرآبادی راهکار مقابله با تخریب مراتع، رفع تعارض بازیگران این عرصه و ایجاد معیشت پایدار برای بهره‌برداران را ایجاد حس هویت و تعلق خاطر از طریق سپردن حق مدیریت و تصدی اطمینان‌بخش به بهره‌برداران عشایری و روستایی دانست؛ البته به‌نحوی‌که تغییر کاربری مراتع را به همراه نداشته باشد. این پژوهشگر حکمرانی منابع طبیعی بیان داشت: «توجه به سابقه کشور در مرتع‌داری و دامداری و اهتمام به استفاده از این تجربه تمدنی برای قاعده‌گذاری متناسب با اقتضائات اجتماعی امروز اجتناب‌ناپذیر است؛ در این مسیر استفاده از قواعد اسلامی در فقه و سیره برای حفاظت، احیا و بهرهبرداری از منابع طبیعی ضروری است».
در ادامه، مهدی میزبان، معاون سازمان امور عشایر ایران، مهندس پهلوان نماینده انجمن صنفی تشکلهای بهره‌برداران و ترحم بهزاد، مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به مواردی همچون نقش جدی عشایر در بهرهبرداری اصولی از منابع طبیعی، نیاز به گفتگو و تعامل میان دانشگاه و بخش تولید در فضای واقعی، و لزوم طراحی نسخه‌ای همه‌جانبه با حضور کارشناسان مرتع‌داری اشاره نمودند.
*مسئله‌ای فراتر از طرح مرتع‌داری
در ادامه این نشست مهندس جواد مقیمی، کارشناس پیشکسوت مرتع‌داری، به بیان پیچیدگی مدیریت مراتع پرداخت و ضمن ارج نهادن به تخصص و تلاش کارشناسان سازمان منابع طبیعی اداره مراتع را نیازمند یک تغییر رویکرد اصولی دانست. وی خاطرنشان کرد: «اگر بخواهیم از این مخمصه نجات پیدا کنیم، بدون شک باید برگردیم و تغییر رویکرد دهیم و این کار نیازمند آن است که سازمان عزم جدی داشته باشد و این تغییر را ایجاد کند. مسئله ما این نیست که همه مراتع ما زیر پوشش طرح مرتع‌داری نیست؛ حتی اگر همه مراتع ما زیر پوشش این طرح بروند باز هم مسائل ما در مراتع حل نمی‌شوند. همه ما می‌دانیم مشکل کجاست و راه‌حل چیست اما عزم جدی برای اجرای آن نداریم».
نهمین شماره از نشریه تأملات رشد با موضوع حکمرانی مردمبنیان مراتع، مشتمل بر گفتارهایی از دکتر علی‌اکبر مهرابی، حجت‌الاسلام سید علی حسینی، مهدی میزبان، حسین بارانی، مهندس جواد مقیمی و پژوهشگران مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام است.
این نشریه از پنجره‌های «مرتع‌داری در گذر زمان»، «مرتع‌داری در بوته نقد» و «مرتع‌داری در هوای تحول» به چالش‌های مرتع‌داری در ایران نگریسته است و در نهایت، پیشنهادیه‌ای سیاستی در ارتباط با چگونگی مردمبنیان شدن حکمرانی مراتع کشور ارائه کرده است.
شماره زمستان 1400 نشریه تأملات رشد به همت هسته سیاست کشاورزی و منابع طبیعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام منتشر شده است. علاقه‌مندان جهت دریافت اطلاعات بیشتر از این نشریه و تهیه آن به فروشگاه اینترنتی «رُشدا» به آدرس https://rushda.ir/?p=8875 و کتابخانه‌های دیجیتالی «فیدیبو» و «طاقچه» مراجعه کنید.
انتهای پیام/
