آیین چاله گرم کنون یادگار روزگارانی است که خانواده ها به طور معمول در بیشتر شب های زمستان غذای گرم نداشته اند و با ذخیره مواد غذایی برای آخرین شب زمستان برنامه ریزی می کردند به امید اینکه سال پرخیر و برکتی در پیش روی آنان داشته باشد، در سال های اخیر بیشتر خانواده های استان با پخت غذاهای محلی یا امروزی این سنت کهن را به جا می آورند.
براساس سنت زیبای چاله گرم کنون مردم کهگیلویه و بویراحمد در آخرین شب سال به ویژه در روستاها و مناطق عشایری سردی زمستان را با طراوت بهار گره می زنند.
شهروندان این دیار در گذشته های دور اعتقاد داشتند با گرم نگه داشتن اجاق خانه و استفاده از غذاهای گرم ضمن دورهمی خانواده ها زمینه حلول سالی پررزق و روزی را فراهم می کنند.
چهره های فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد آیین چاله گرم کنون را نشانه آینده نگری و خردورزی می دانند زیرا آنان در پاییز به اندازه آخرین شب زمستان برنج ذخیره می کردند تا در این شب میمون اثری از تنگدستی در سفره های خود نبینند.
آش ماست، شله ماش و شله گوشت از غذاهای محلی است که کهگیلویه و بویراحمدی ها در آخرین شام زمستان پخت می کنند.
این آیین هنوز هم در بیشتر مناطق کهگیلویه و بویراحمد به ویژه خانواده های لرزبان مرسوم است اما در برخی مناطق غذاهای سنتی جای خود را به غذاهای امروزی داده است.
سفره پرکنون
آیین سنتی دیگری که شهروندان کهگیلویه و بویراحمد از گذشته های دور تاکنون در آخرین ساعت های زمستان انجام می دادند سفره پرکنون است.
منظور از سفره در این آیین سبد بزرگی است که در آن نان نگهداری می کردند که برای سفره پرکنون آن را پر از نان محلی می کردند تا با پر بودن مخزن نان به عنوان اصلی ترین قوت خانواده در هنگامه تحویل سال نو سالی پر برکت در انتظارشان باشد.
البته در برخی از خانواده ها از سبزیجات سبز به ویژه کاهو برای سنت سفره پرکنون در کنار نان استفاده می شود شهروندان بر این باورند که سرسبزی در کنار نان خجستگی در سال جدید را برایشان به همراه دارد.
چاله گرم کنون فرصتی برای رونق غذاهای محلی
معاون میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به وجود غذاهای محلی متنوع در استان گفت: آیین چاله گرم کنون فرصتی برای رونق این غذاهاست.
رحیم دادی نژاد اظهار داشت:کلگ بلوطی،آش کنگری،دوا زردکی پیاز داغی،چنگال و دنگو از جمله غذاها و خوراکی های کهگیلویه وبویراحمد هستند که در فهرست آثار ملی ثبت شده است که نشان دهنده اهمیت آنان است.
وی تاکید کرد: از مادران خانواده ها انتظار می رود تا با پخت غذاهای محلی در آخرین شب زمستان وبرای آیین چاله گرمکنون ضمن تجربه غذاهای لذیذ محلی آن را به دختران خود آموزش دهند.
مزایای غذاهای محلی
عشرت عسکری که ازسال ۱۳۹۵ تاکنون در زمینه غذاهای محلی در کهگیلویه و بویراحمد پژوهش می کند معتقد است غذاهای سنتی استان در کنار رنگ و بوی دلپذیرشان، در بردارنده پیشینه فرهنگی مردمانی است که دسترنج مزرعه را با هنر کدبانوی خانه در هم می آمیزند تا سفره های ساده اما سرشار از سلامتی را نثار مهمانان خود کنند به همین دلیل حفظ این غذاهای در برنامه غذایی مناسبت هایی چون چاله گرم کنون ضرورت دارد.
وی تاکید می کند که غذاها و خوراکی های محلی در این استان به دلیل استفاده از مواد اولیه محلی ظرفیت های زیادی برای ثروت آفرینی دارد.
او تصریح کرد: با اینکه استفاده از همه این غذاها و آثار ثبت شده هنوز در نقاط به ویژه مناطق روستایی وعشایری کهگیلویه و بویراحمد مرسوم است تاکید کر: بسیاری از بانوان جوان طریقه درست کردن غذاهای محلی را نمی دانند که نیاز است تا خانواده ها برای احیای این غذاهای سالم همت کنند.
استان کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن، یکی از سرداران نامی ایران باستان می‌شناسند.
این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آرایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.
این استان با بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع حدود ۷۲۶ هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد.
