خبرگزاری فارس کردستان، دهگلان شهرستانی زیبا با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کمتر شناخته شده است که در استان کردستان قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا یک هزار ۸۵۰ متر است و به همین علت آب‌وهوای بسیار خنکی دارد.
اسم این شهر از اول (دیولان) بوده و هم‌اکنون هم اهالی این شهرستان به همین نام شهرشان را به دیگران معرفی می‌کنند، اسم دهگلان مستعار و تازه بوده و هیچ ربطی به دیولان ندارد...
سنت‌ها و آداب خاص منطقه
حدود 85 درصد از ساکنین این شهرستان از اکراد گوران و بقیه از مهاجران ایلات، بیلوند، شیخ جعفری و غیره هستند که با تاثیرپذیری از مراودات و ارتباطات فرهنگی تا حدودی آداب و رسوم خویش را حفظ نموده‌اند که مهم‌ترین این شاخصه‌های فرهنگی باقیمانده را می‌توان در ازدواج، عزاداری، مراسم آیینی و آمد و شدهای خانوادگی می‌توان دید.
دشت‌های دهگلان حاصل‌خیز بوده و اکثر مردمان آن کشاورز هستند. دهگلان در سال ۱۳۶۲ به شهر و در تابستان سال ۱۳۸۶ به شهرستان ارتقاء پیدا کرد. این شهر دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌هایی با هوای دلنشین و معتدل است.
کشاورزی
برای توسعه کشاورزی این شهرستان که بخش عمده اقتصاد کردستان را شامل می‌شود، اقدامات صورت گرفته که احداث سدها یکی از آنها است.
سه سد مهم سنگ‌سیاه، سورال و قوچم در دهگلان است، سد سورال، خاکی با هسته رسی قائم است که ظرفیت آبگیری آن 11 میلیون مترمکعب بوده و از رودخانه گزگزاره و رامول تغذیه می‌شود....
از زمانی که انسان کشف کرد دانه‌ای که بر زمین خواهد رویید و از زمانی که انقلاب کشاورزی رخ داد کشاورزی کار اصلی بسیاری از مناطق دنیا شد و دهگلان اکنون یکی از قطب‌های کشاورزی کردستان و کشور بشمار می‌رود که نقش مهمی در تولید گندم و سیب‌زمینی استان و کشور دارد.
وقتی نام دهگلان به میان می‌آید، کشاورزی یعنی بخشی از زندگی مردم و به قدری با آن عجین شده که تصور این منطقه بدون آن غیرممکن است.
فعالیت کشاورزی منطقه دهگلان بیشتر به صورت زراعی است تا باغی به گونه‌ای که سالانه 123 هزار تن گندم یعنی 17 درصد از گندم استان در آن تولید می‌شود و از لحاظ این محصول مقام سوم استانی را داراست.
یکی از ویژگی‌های کار کشاورزی آن هم به شیوه سنتی این است که همه اعضای خانواده در کنار هم حضور دارند و مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت را دوشادوش هم انجام می‌دهند.
صنایع دستی
از گذشته بسیار دور در گوشه‌گوشه ایران هر جا مرتع و دامی پرورش یافته، پشم حیوان نیز توسط زنان ریسیده شده و بر بالای دار قالی قرار گرفته است.
در گذشته‌های بسیار دور در ایران نیز این صنعت زیبا وجود داشته به گونه‌ای که مفهوم فرش را در قاموس دنیا معنا کرد و همواره نام فرش با نام ایران گره خورده و پیوند جدا ناشدنی دارد.
در دهگلان نیز هنوز هم دارهای بزرگ و کوچک فرش برپاست و صدای قالیبافی بافندگان گوش‌ها را می‌نوازد. تا جایکه یکی از روستاهای این شهرستان به نام کاکو سفلی به عنوان روستای گلیم‌بافی ثبت ملی شده است.
کوه و مقبره شیدا
در حد فاصل بین دهگلان و قروه در شمال شرق روستای ظفرآباد در فاصله 25 کیلومتری شهر دهگلان کوه شیدا قرار گرفته است.
«شیدا» کوهی که بر فراز آن بقعه امام‌زاده شیدا بنا شده، بقعه‌ای قدیمی که در میان اهالی مورد احترام است این بنا دارای پلانی مربعی‌شکل بود و حدود 9 متر ارتفاع دارد، ورودی آن رو به شرق است و در ساخت دیوارهای آن از اجرهای قرمز رنگ در ابعاد 22 در 22.5 و قوس‌های سلجوقی ایلخانی استفاده شده است.
در کتاب تحفه ناصری آمده است؛ در این بنا سبحان وردی خان جد امان‌الله خان بزرگ والی کردستان نیز مدفون است که مربوط به دوره نادرشاه افشار بوده است.
کوه شیدا در فصل بهار مملو از گل‌های زیبا گشته و انگیزه مضاعف برای کوهنوردان و عکاسان فراهم می‌سازد تا رنج را برخود هموار و طراوت این کوهستان را از نزدیک با همه وجود استشمام کنند.
روستاییان معتقدند که در منفذ آجرهای این بنا فیروزه‌هایی است که شب‌ها می‌درخشد اما در اثر فرسایش، نور آن از بین رفته است.
همچنین اهالی بر این باورند که در این کوه دو شخص مدفون شده‌اند و در سال‌های گذشته که در اثر کندوکاو در این مکان آثار باستانی بسیاری بدست آمده است، دو جسد نیز بیرون آورده شده که در جمجمه یکی از آنها میخی وجود داشته و اهالی حدس می زنند این جسد مربوط به سبحان الله خان است.
گفته می‌شود وقتی نادرشاه می‌خواست به هندوستان حمله کند قرار بوده سبحان الله خان فرمانده تهران باشد اما زمانی که به همدان رسید همان شب در چادرش به طور مرموزی فوت می‌کند.
نوشته تاریخی مربوط به 22 هزار سال قبل از میلاد
در دوره افشاریان قلمرو سبحان‌الله خان، کردستان، همدان زنجان و قزوین بوده است، در دامنه کوه صخره‌ای هست که نوشته‌ای تصویری با خط هیروگلیف در آن وجود دارد و قدمت آن به ۲۲ هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد. همچنین آتشکده‌ای بوده که هم اینک ویران شده اما صخره‌هایش باقی مانده و وجود خاکستر درون آن دلیل بر این ادعاست. اهالی معتقدند این مکان، زیارتی و مقدس است و از این جهت در گذشته بیشتر مراسم‌ها را درآنجا برگزار می‌کردند.
از جمله در این مکان جشن عروسی برگزار می‌شد که پنج نفر از بزرگان طایفه مسئولیت مراسم را بر عهده داشتند و دو شبانه روز در آنجا چادر می‌زدند و گوسفند قربانی می‌کردند، این اثر تاریخی در سال 1381 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
روستای تلوار و تپه تاریخی
مسیر طولانی را همراه رود تلوار پیموده‌ایم و حال در بخش لیلاخ دهگلان به روستایی با همین نام می‌رسیم روستایی با تپه‌ای به نام تلوار...
تپه تلوار مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان، دوران‌های تاریخی پس از اسلام که در تاریخ 11 مهر 1383 با شمارهٔ ثبت 11163 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
طایفه زند از خاندان‌های مشهور تلوار بوده که از نوادگان کریم‌خان زند بوده که به این مکان مهاجرت نموده‌اند. این طایفه در زمان جد بزرگشان بابا عبدالله شروع به پیشرفت مجدد در زمینه علم و تدین نموده و هم اکنون از پیشگامان علم در منطقه و شهرستان دهگلان و مورد اعتماد مردم هستند.
روستای چاغربلاغ
این روستا در بخش بلبان آباد شهرستان دهگلان قرار دارد چاغربلاغ٬ از شرق به روستای سراب شیخ حسن٬ از غرب به روستای کاکو علیا و کاکو سفلی٬ از شمال به کوه‌های احمد آباد پنجه و از جنوب به کوه‌های روستاهای بخش سنقر کلیایی قرار دارد. شغل مردم روستا اکثریت کشاورزی و دامداری سنتی و کار در شهرهای بزرگ به صورت فصلی است. روستای چاغربلاغ با دارا بودن منابع آبی سطحی از سفره‌های زیر زمینی دارای چشمه‌های زیادی است.
یکی از زیبایی‌های این روستا و اطراف کوه مرتفع و منحصر به فرد پنجه علی است که در فاصله ای ۴ کیلومتری روستای چاغربلاغ و بر بالین روستای مشیر آباد پنجه واقع است. این کوه عمدتا از سنگ‌های آندزیتی و توف‌های آتشفشانی تشکیل شده‌است، در قله کوه که ۲۸۶۳ متر ارتفاع دارد پنج صخره آندزیتی وجود دارد که شکل این کوه مانند پنجه دست انسان دیده می‌شود و دلیل نامگذاری این کوه همین شکل آن می‌باشد.
حیات وحش این منطقه در حال حاضر محدود به حیواناتی مانند گرگ، روباه، خرگوش، شغال و پرندگانی مانند عقاب طلایی، عقاب سیاه، کبوتر وحشی و… است اما در گذشته نه چندان دور بسیار غنی بوده و حیواناتی مانند بز کوهی، گراز وحشی، و پرندگانی چون کرکس، میش‌مرغ (میشه‌سی) و … در کوه‌ها و رودخانه‌های اطراف وجود داشته‌اند که امروزه اثری از آنها نیست. دلایل نابودی قسمت عمده این حیات وحش تخریب زیستگاه‌ها، کاهش آب‌های سطحی، افزایش جمعیت انسان و دام در منطقه و همچنین شکار بی‌رویه است.
شیطان بازار
منطقه شیطان بازار در دو کیلومتری کوه شیدا در شهرستان دهگلان قرار دارد. ویژگی این منطقه وجود سنگ‌های آهکی است که در اثر عوامل طبیعی مانند باد و باران به شکل‌های عجیبی مانند انسان و حیوان در آمده‌اند و گردشگران بسیاری برای دیدن سنگ‌های عجیب این منطقه راهی دهگلان می‌شوند.
کوه هفت‌سواران
هفت‌سواران کوهی در منطقه لیلاخ کردستان در نزدیکی روستای جوانمرد آباد و مبارک آباد قرار گرفته که در میان اهالی کوهی تفریحی زیارتی است و از جاهای دیدنی دهگلان است. به گفته تاریخ زمانی هفت سوار که گویا از ترس دشمن بدانجا آمده و مدتی را در بالای کوه اقامتگاهی داشته‌اند روزگار گذرانده‌اند و بعد از مرگ نیز در همانجا به خاک سپرده شدند از آن زمان به بعد کوه هفت سواران به مکانی برای زیارت اهل دل و طلب حاجات از خداوند تبدیل شده که الحق جای بکر و آرامش بخش و دارای طبیعتی زیبا است.
از صدها سال قبل یکی از مراکز علم و دانش بوده و عارفان بزرگی از این روستا برخاسته‌اند. از قبیل بابا حسنجان، ماموستا ملاعبدالله، ملا محمدعلی، ملا عزیز، شیخ لطف‌الله آهنگر و بسیاری دیگر که در این میان مرحوم ماموستا ملاعبدالله از محبوبیت بیشتری برخوردار بوده و از ایشان کرامات و خوارق عادت زیادی نقل می‌شود.
سدهای سورال و سنگ سیاه
سد سورال در 26 کیلومتری دهگلان و سه کیلومتری جنوب غربی روستای سورال قرار دارد و مکان مناسبی برای تفریح مردم دهگلان و روستاهای اطراف این سد است. در حال حاضر این سد فاقد امکانات رفاهی برای مردم است و قرار است برای این مهم، سرمایه‌گذار بخش خصوصی وارد عمل شود. سد سنگ سیاه نیز در 80 کیلومتری شهر سنندج و 25 کیلومتری دهگلان قرار دارد و مکان تفرج مردم منطقه است.
دهگلان با توجه به وجود روستاهای بکر و فرهنگ‌غنی و مسیر گردشگری سدسورال و جاذبه‌های طبیعی و بکر این منطقه، روستاهای گزگزاره علیا و سفلی، میاوران و همچنین تنگه سنجرخان و بسیاری دیگر از روستاهای شهرستان دارای پتانسیل‌های لازم برای ایجاد اقامتگاه بوم‌گردی و سایر تاسیسات گردشگری هستند.
هرچند شیوع ویروس کرونا بر فعالیت بخش گردشگری اثرات منفی گذاشت و میزان مراجعه‌کنندگان به واحدهای اقامتی را کاهش داد اما ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی با توجه به مختصات جغرافیایی و اقلیمی شهرستان دهگلان یک ظرفیت ماندگار است که در آینده می‌تواند بسیار مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیز با حال و هوای لطیف بومی، دور از هیاهوی شهر، دود و آلودگی، انسان را به ذات طبیعت‌دوست خود نزدیک کرده و او را نه تنها از آشفتگی و بی‌قراری زندگی شهری رها می‌کند بلکه برایش زنگ تفریحی مفرح در غوغای بحران شیوع ویروس کرونا است.
انتهای پیام/2330/71/ی
