اقتصاد آنلاین - فرناز حیدری؛ دیفای (defi) یا امور مالی غیرمتمرکز می تواند نیاز به شخص سوم در معاملات، قراردادها و سایر امور مالی و پولی را از بین ببرد. کاربران حوزه های مالی در حال حاضر نیازمند مراجعه به نهادهای واسطه برای انجام معاملاتی از قبیل خرید و فروش دارایی، تامین مالی، وام، قرارداد رهن، بیمه و غیره هستند. در سیستم های متمرکز مالی امکان دستکاری یا ضعف سیستم وجود دارد. برای مثال اگر مدیر یک بانک دست به پولشویی بزند، و یا سیستم بانک دچار ایراد شود، در واقع سرمایه گذاران این بانک مقدور به حفظ دارایی های خود در قبال این مشکل ها نخواهند بود. اما در دیفای امکان دستکاری یا تغییر اطلاعات کاربران توسط هیچ فردی( حتی خود طرفین قرارداد) وجود ندارد.
هدف اصلی از ایجاد دیفای، حذف شخص ثالث و ارائه خدمات مالی به صورت غیر متمرکز بر روی بستر بلاکچین است. اکنون شبکه های بلاکچین بسیاری وجود دارد که امور مالی غیر متمرکز یا دیفای را بر بستر خود پوشش می دهند اما حدود هفتاد درصد از این امور بر بستر بلاکچین اتریوم در حال انجام است.
همانطور که در بلاکچین بیت کوین تمام تراکنش ها به صورت شفاف در دسترس تمامی کاربران است و با ایجاد یک سیستم پرداخت غیرمتمرکز، نهاد های واسطه برای پرداخت های مالی در این شبکه از بین رفته، سایر امور را هم می توان به صورت همتا به همتا انجام داد. در واقع هدف اصلی ایجاد بلاکچین اتریوم طبق وایت پیپر این پروژه، تعمیم فناوری بلاکچین به سایر امور مالی بود. در شبکه هایی همچون بلاکچین اتریوم، از سازوکار اجماع برای تصمیم گیری ها در شبکه استفاده می کنند.
اکوسیستم «دیفای» مبتنی بر قراردادهای هوشمند یا همان اسمارت کانترکت (smart contract) است. این قراردادها شامل کدهای برنامه نویسی بوده که بر روی اپلیکیشن های غیر متمرکز یا همان دی اپ ها (DApp) پیاده سازی شده است. این اپلیکیشن ها متن باز (open source)هستند و کد های آنها معمولا در دسترس عموم قرار دارد.کاربران با استفاده از این اپلیکشن ها می توانند امورمالی خود را بر بستر بلاکچین هایی انجام دهند که قابلیت اجرای اسمارت کانترکت ها را دارد.
دیفای قابل استفاده در بسیاری از امور حوزه مالی است اما مهم ترین آنها شامل مسائل وام دهی و تامین مالی است.
در اکوسیستم دیفای تامین کنندگان مالی یا همان افرادی که دارایی های خود را در پلتفرم قرارد می‌دهند سود دریافت می کنند و افراد دیگرمی توانند از این نقدینگی ها وام بگیرند. اخذ وام در سیستم دیفای نیازمند به چک های اعتباری نبوده و امکان وثیقه گذاری دارایی های دیجیتال و پرداخت فوری از دیگر ویژگی های مطلوب این اکوسیستم است. همچنین با توجه به ماهیت بلاکچین، طرف های قرارداد در دیفای ریسک کمتری را متحمل شده و امور با سرعت بالاتر و هزینه کمتری صورت می گیرد.
از دیگر اموری که دیفای در آن ایفای نقش دارد صدور استیبل کوین ها(کوین هایی که ارزش آنها همواره ارزش ثابتی دارد و دارای پشتوانه یک دارایی یا کالای پایدار هستند، برای مثال تتر یک استیبل کوین با ارزش همواره یک دلار)، بیمه نامه و رهن است.
افراد برای خرید یا فروش دارایی های دیجیتال می توانند از صرافی های متمرکز یا غیر متمرکز استفاده کنند. صرافی های متمرکز (centralize exchang) اپلیکیشن هایی هستند که سرمایه کاربران را در یک حساب که از ارزهای زیادی پشتیبانی می کند نگهداری می کنند.این نوع از صرافی ها دارای یک واسطه و یا شخص سوم برای خرید فروش هستند، به عبارتی این نوع از صرافی ها عملکردی مشابه با بانک ها دارند. صرافی های متمرکز توسط شرکت هایی اداره می شوند که مسئول حفظ و نگهداری از دارایی های کاربران خود هستند. در این بین با گسترش یک صافی، انگیزه هکر و سارق ها برای و نفوذ به این آن افزایش می یابد، بنابراین از معایبی که صرافی های متمرکز دارند احتمال از دسترس خارج شدن آنها است اما کارمزد پایین تری نسبت به صرافی های غیر متمرکز دارند.
دیفای امکان تبادل دارایی های دیجیتال بین کاربران را به صورت مستقیم و همتابه همتا فراهم می کند، به بیان دیگر دیفای می تواند اپلیکیشن های غیر متمرکزی ارائه کند که بر بستر شبکه هایی که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارند همچون بلاکچین ترون پیاده سازی شده اند. درخصوص مزایایی که صرافی های غیرمتمرکز به همراه دارند می توان گفت ریسک هک شدن در این صرافی ها بسیار ناچیز و تقریبا ناممکن است زیرا با توجه به فعالیت این صرافی ها بر بستر بلاکچین، افراد برای هک آنها باید تمام شبکه بلاکچین را هک کنند. همچنین هیچ شخص ثالثی در خرید و فروش دارایی های افراد دخیل نیست. صرافی های غیرمتمرکز امکان دستکاری در بازار را نیز کاهش می دهند چرا که یک فرد یا سازمان مشخص نمی تواند سرمایه های موجود در صرافی ها را کنترل کند.همچنین در صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به پر کردن فرم‌های احراز هویت نبوده و کاربران می توانند به صورت نا شناس به تبادل دارای های خود بپردازند.
اما باید به این نکته توجه داشت که دیفای خالی از معایب نبوده و مانند هر امر دیگری ممکن است ضعف هایی نیز داشته باشد. برای مثال در این مقطع از زمان، سرعت انجام امور مالی در دیفای به نسبت نمونه های متمرکز آن پایین تر است اما اطمینان به رشد این سرعت در آینده نیز کتمان ناپذیر است.
مورد دیگری مسوولیت تام کاربران در قبال دارایی های آنها است. به این معنا که اگر سرمایه گذاران اطلاعات مربوط به دارایی خود را گم کنند دسترسی به آن غیر ممکن خواهد بود. برای مثال امکان دسترسی به دارایی ها در بستر بلاکچین اتریوم در صورت گم شدن پرایوت کی یا همان کلید خصوصی وجود نخواهد داشت.
