به گزارش مشرق، ترکیه همچنان تلاش می کند تا در پرونده اوکراین، حد اعتدال و موازنه را حفظ کند. پیداست که حفظ چنین وضعیتی برای اردوغان و تیم او دشوار است. چرا که عضویت در ناتو، داشتن روابط گرم و همه جانبه با روسیه و برقراری روابط دفاعی و تسلیحاتی مهم با اوکراین، عملاً موجب شده که دستگاه دیپلماسی ترکیه با یک وضعیت متناقض نما و پارادوکسیکال روبرو شود.
در چنین شرایطی است که درج خبر احتمال انتقال موشک های اس ۴۰۰ از ترکیه به اوکراین در برخی رسانه های آمریکایی، آشپزخانه را به هم ریخته و مقامات مسکو در پشت پرده، از ترکیه خواهان توضیح شدند. در نتیجه، هم اردوغان و هم وزیر امور خارجه کابینه او، چنین چیزی را قویاً تکذیب کردند.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه پس از اجلاس فوق العاده سران ناتو که روز گذشته در بروکسل برگزار شد، در هواپیما به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.
وی در خصوص اخبار منتشر شده در مطبوعات آمریکا مبنی بر بررسی پیشنهادهای ارسال سامانه های پدافند هوایی اس-۴۰۰ ساخت روسیه به اوکراین از سوی ترکیه، گفت: «رئیس ارتباطات ما قبلاً با حساسیت تمام به آنچه وال استریت ژورنال نوشته، پاسخ لازم را داده است. کار این روزنامه، درج اخباری است که به ترکیه ضربه بزند و ما را به دردسر بیندازد. بنابراین چنین چیزی صحت ندارد و موشک اس ۴۰۰ برای خود ما لازم است. اینها دارایی خود ترکیه در نقطه دفاع است.»
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز در گفتگو با خبرنگاران در همایش دوحه قطر، گفت: «اخبار منتشر شده در رسانه‌های آمریکا مبنی بر اینکه ترکیه اس-۴۰۰ های خود را به اوکراین تحویل می دهد، دور از واقعیت است. این موضوع هرگز مورد بحث قرار نگرفت. به هیچ وجه درباره این مسئله رایزنی نکردیم.»
چاووش‌اوغلو به این نکته نیز اشاره کرد که اردوغان در حاشیه نشست سران کشورهای عضو ناتو در بروکسل با سران ایتالیا و فرانسه دیدار و گفتگو کرده و مهم‌ترین موضوع مورد بحث موشک یوروسام بود، این دو کشور در خصوص تولید مشترک در ترکیه جدی هستند.
اظهارات اردوغان و چاووش اوغلو نشان داد که خبر رسانه های آمریکایی در مورد احتمال انتقال اس ۴۰۰ به اوکراین، مقامات ترکیه را به خاطر واکنش احتمالی روسیه، نگران کرده است.
زمانی برای کره گیری ترکیه از آب اوکراین
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی ترکیه معتقدند که اقدام ترکیه برای خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ از روسیه، یک خطای آشکار بوده و موجب شده که سیاست خارجی ترکیه عملاً قفل شود و این کشور به شکل جدی از غرب فاصله بگیرد.
اما اتاق فکر حزب عدالت و توسعه بر این نکته تاکید می کند که مو لای درز تصمیم اردوغان نمی رود و او با این گام هوشمندانه، کاری کرد که محور جدید سیاست خارجی ترکیه به نام «بازگشت به آسیا» با تضمین جدی همراه شود.
از دید ناظران سیاسی تحت امر حزب حاکم ترکیه، اردوغان ارتباط نزدیک و مهمی با پوتین برقرار کرده که برآیند آن را می توان با عبارت «با یک تیر چند نشان زدن»، توصیف کرد. چرا که اردوغان توانسته با انتقال خط لوله گاز ترک استریم از روسیه و دریای سیاه به ترکیه و اروپا، امتیاز خوبی به دست بیاورد و درعین حال، با سپردن پروژه حساس نیروگاه هسته ای آک کویو به دست مهندسین روسی، زمینه آن را فراهم آورده که علاوه بر انرژی، در حوزه توریسم، صادرات محصولات کشاورزی و فعالیت پیمانکاران ترک در روسیه، امتیازات قابل توجهی حاصل شود.
اما مشکل اینجاست که این رابطه همه جانبه، پیامدها و عوارضی نیز داشته که یکی از آنها تحریم نظامی ترکیه از سوی آمریکا و محروم ماندن آنکارا از جنگنده های مدرن اف ۳۵ است. همچنین مواضع سرد ناتو در مقابل ترکیه و اعتراض آنان به خرید اس ۴۰۰ و در عین حال، انجماد روابط ترکیه و اتحادیه اروپا، همگی از نمونه هایی است که نشان می دهد غرب تا چه اندازه به روابط آنکارا- مسکو، حساس است.
اما در یک ماه اخیر و در اثنای حمله روسیه به اوکراین، تیم اردوغان تلاش کرد تا این وضعیت را مصادره به مطلوب کند. در این اثنا، ترکیه از آمریکا موشک پاتریوت و هواپیمای اف ۳۵ خواست اما آمریکایی ها به خواسته های ترکیه وقعی ننهادند و سخنان اردوغان نشان داد که حتی خرید اف ۱۶ از آمریکا، کار دشواری است.
اردوغان در داخل هواپیما به خبرنگاران گفته است که در نشست اخیر سران ناتو در بروکسل، خود را به بایدن نزدیک کرده و از او خواسته که هر چه زودتر، هواپیماهای اف ۱۶ را به ترکیه تحویل دهد و هواپیماهای موجود ترکیه را نیز به کیت های مدرن، تجهیز کند.
اما بایدن پاسخی دیپلماتیک داده و گفته است: قول می دهم این موضوع را پیگیری کنم. من حسن نیت و نکات دقیق خود را به کنگره اعلام می کنم و پس از آن باید منتظر تصمیم نهایی باشید.
به عبارتی روشن، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به اردوغان نشان داده که در جریان فروش اف ۱۶ به نیروهای مسلح ترکیه، باید از سد مخالف خوانی های مداوم بسیاری از سناتورها و اعضای کنگره عبور کرد که انتقادات تندی از سیاست خارجی اردوغان دارند.
حالا مشخص شده که اردوغان در نشست سران ناتو، یک بار دیگر، پیشنهاد خود را برای تولید مشترک موشک با فرانسه و ایتالیا روی میز گذاشته است. این در واقع همان پرونده قدیمی ۵ سال پیش است که فکری ایشیک وزیر وقت دفاع ترکیه مطرح کرده بود.
او گفته بود که ترکیه با شرکت های ایتالیایی- فرانسوی پیرامون ارتقاء سامانه های پدافند موشکی به توافق رسیده است. اما بعدها مشخص شد، توافق مزبور که با کنسرسیوم ایتالیایی - فرانسوی «یوروسام» تحت مالکیت شرکت چند ملیتی MBDA و گروه فرانسوی «تالس» به امضا رسیده، از سوی آمریکا و چند عضو ناتو و اتحادیه اروپا، مورد استقبال قرار نگرفته است.
حالا اردوغان می گوید نه تنها تمایل دارد یوروسام بخرد، بلکه مشتاق است ترکیه هم به گروه تولیدکننده این موشک بپیوندد. اما دست کم در شرایط فعلی، فرانسه و ایتالیا، از پیشنهاد اردوغان استقبال نکرده و مودبانه از کنار آن گذشته اند.
یکی دیگر از چالش های دفاعی مهم ترکیه در جریان جنگ روسیه و اوکراین، این است که فروش و صادرات پهپادهای پیشرفته بیرقدار به اوکراین، مورد اعتراض مسکو قرار گرفت و در عین حال، شکل و ماهیت جنگ اخیر به گونه ای بود که برخلاف پرونده قره باغ، این بار بیرقدار هم نتوانست صحنه بازی را عوض کند و مقامات ترکیه از ترس واکنش های تند روسیه، از اوکراینی ها خواستند در مورد هر گونه حمله و تحریک بیرقدار، سکوت کنند و با چراغ خاموش به حرکت خود ادامه دهند.
