به گزارش ایرنا، با وجود جهش‌های مختلف اقتصادی در زمینه های غیرنفتی همچون گردشگری، فولاد، ارزهای دیجیتال و انواع مختلف، اما هنوز تجارت نفت و گاز محور اصلی اقتصاد جهان محسوب می شود و برخوداری از این ظرفیت به طور بالقوه میتواند زمینه‌ساز تامین منابع برای برنامه‌های توسعه‌ای باشد.
دریای خزر نیز همانند خلیج همیشه فارس دارای ذخایر بزرگ نفتی و گازی است که طی حداقل یکصدسال اخیر مورد بهره برداری کشورهای حاشیه آن از جمله آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان قرار گرفته است. برآوردهای موسسات بین المللی درمورد آمار ذخایر اثبات شده نفت و گاز کشورهای خزر حاکی از آن است که ترکمنستان با یک میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۱۹ تریلیون فوت‌مکعب گاز، روسیه با ۱,۶ میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۱۰۹ تریلیون فوت‌مکعب گاز، آذربایجان با ۵.۸ میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۵۱ تریلیون فوت‌مکعب گاز، قزاقستان با ۳۲ میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۱۰۴ تریلیون فوت مکعب گاز و ایران با ۵۰۰ میلیون بشکه نفت و ۲ تریلیون فوت مکعب گاز ذخایر متفاوتی در دریای خزر دارا هستند.
البته روسیه به علت تولید بالای نفت خود که بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز است خیلی به نفت و گاز خزر نیاز ندارد و به آن متکی نیست. اما با این حال کشورهای حاشیه خزر سالهاست در حال استفاده و استخراج نفت و گاز از خزر می‌باشند و ایران نیز تاکنون از این سفره بهره‌ای نبرده است.
بزرگترین ذخیره کشف شده نفت و گاز ایران در دریای خزر مربوط به سایت سردار جنگل در فاصله ۱۸۸ کیلومتری شرق رشت مرکز استان گیلان در سواحل شهرستان رودسر است. علاوه بر شناسایی ۵۰۰ میلیون بشکه نفت سبک مرغوب، طبق برآوردهای اولیه، حجم گاز این حوزه نیز ۵۰ میلیارد فوت مکعب است که با مصرف ۱۰ سال کشور برابری می کند.
با توجه به قیمت جهانی نفت سبک در چرخه اوپک که در زمان نگارش این گزارش ۱۰۰ دلار در هر بشکه قیمت گذاری شده است، در حال حاضر تقریباً ذخیره ای به ارزش ۵۰ میلیون دلار یا ۱۳ میلیون و ۷۰۰ میلیارد ریال در میدان نفتی سردار جنگل وجود دارد که این میزان تقریباً ۶۰ درصد از بودجه کل کشور در سال ۱۴۰۰ است. بودجه کشور در سال گذشته حدود ۲۴ میلیون و ۳۵۷ هزار و ۷۸میلیارد ریال بود.
البته ناگفته نماند که ظرفیت اسمی و ناخالص این میدان حدود ۲ میلیارد بشکه است که ارزش تقریبی آن حدود ۲۰۰ میلوین دلار یا ۵۳ میلیون میلیارد ریال خواهد بود که ۲ برابر بودجه یک ساله کشور در سال گذشته است.
حال این میزان بدون محاسبه ریالی بیش از ۵۰ میلیارد فوت مکعب گاز است. اما با این وجود هنوز چاههای نفت و گاز گیلان مورد بهره برداری قرار نگرفته اند که در صورت استفاده می توانند تحولی عظیم در حوزه اشتغال، توسعه اقتصادی و همچنین تامین نیازهای کشور و کشورهای همسایه داشته باشد.
مشکلات استخراج نفت از اعماق خزر
با وجود سرمایه عظیم نفت و گاز در سواحل گیلان، استخراج این منابع کار آسانی نیست و با مشکلات فنی مواجه است. با توجه به اینکه قسمت عمیق آبهای خزر سهم ایرانو به خصوص استان گیلان است، عمق زیاد آب، بسته بودن دریای خزر و ارتباط نداشتن با آبهای آزاد و محدودیت‌های عملیاتی در ارتباط با حمل‌ونقل تجهیزات از چالش های مهم این حوزه هستند.
همچنین نباید شرایط متغیر جوی و اقلیمی، فاصله زیاد چاه از ساحل و پشتیبانی بسیار سخت و پیچیده و تحریم‌های فناورانه از چالش‌های اصلی کار استخراج در خزر می‌باشد.
البته ایران دارای تجربه بسیاری در زمینه توسعه و تولید از میدان‌های هیدروکربنی در بخش فراساحل است، اما این تجارب مربوط به بخش‌های کم‌عمق جنوبی کشور است. دریای خزر (به علت عمق زیاد) شرایط ویژه‌ای را در همه مراحل مربوط به حفاری، توسعه، تولید و انتقال می طلبد.
اما فنآوری کشف میدان گازی و نفتی در آب های عمیق که پیشتر تنها در اختیار پنج کشور فرانسه، انگلیس، برزیل، روسیه و چین بود، علیرغم تحریم های دشمنان برای جلوگیری از پیشرفت و توسعه کشور، ایران اسلامی به همت و تلاش دانشمندان و مهندسان ایرانی، تنها کشور منطقه و عضو اوپک است که توانسته به فنآوری پیچیده و حساس اکتشاف نفت در آب های عمیق دست یابد.
حرکت سیزدهم برای کش و مات نفت و گاز خزر
موضوع بهره برداری از نفت و گاز خزر مسئله ای تازه نیست و قدمتی چندین دهه دارد. حتی سال ۱۳۹۲ با وجود اعلام کشف سایت دوم در میادین سردار جنگل رودسر، اما فقط در حد خبر باقی ماند و به صفحات فراموشی سپرده شد.
اما این موضوع باروی‌کار آمدن دولت سیزدهم در دستور کار نماینده عالی دولت در استان گیلان قرار گرفت و مهم تر آنکه به گزینه روی میز اسدالله عباسی به عنوان مطالبه استان و مردم تبدیل شد.
اسدالله عباسی که ۶ آبان ماه معرفی شد و پشت سکان استانداری قرار گرفت، تنها پس از حدود یک ماه پیگیری بهره برداری از منابع نفتی خزر را در دستور کار خود قرار دارد. وی در ۱۵ آذرماه سال گذشته در دیداری با مدیرعامل شرکت نفت خزر بر فعال سازی میدان نفت و گاز گیلان تاکید کرد و برقراری هماهنگی‌های بین دستگاهی برای رسیدن به این هفد را خواستار شد.
وی مسکوت ماندن بیش از ۲ دهه‌ای بهره برداری نفت و گاز خزر در شرق استان را ناشی از بی تدبیری دانست و فعال شدن مخازن نفت و گاز شمال کشور و گیلان را مطالبته مردم و نیاز استان عنوان کرد.
استاندار گیلان پیگیری موضوع بهره برداری از نفت گاز خزر در گیلان را برنامه خود در زمان کسب رأی اعتماد دولت به عنوان استاندار دانست و تاکید کرد: طی هشت سال گذشته مسئولان مربوطه هیچ اهتمام و اعتقادی به پیگیری فعال سازی مخازن نفت و گاز در این منطقه نداشته‌اند که تأسف انگیز است.
عباسی بر عزم و اراده دولت سیزدهم و شخص رییس جمهور در توسعه کشور تاکید کرد و گفت:در راستای فعال شدن میدان نفت و گاز استان، انگیزه و اراده کامل دارم چراکه به ثمر رسیدن آن، اهمیت زیادی دارد. وی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان را مکلف کرد که در جهت انجام هماهنگی های بین دستگاهی در استان، اقدامات لازم را صورت دهد.
پیگیری های نماینده عالی دولت در حالی است که وزیر نفت چندی پیش بر بازگشت فروش نفت کشور به دوران پیشا تحریمی اشاره کرد و گفت که تحریم ها هیچ سدی برای فروش نفت ما نیست.
فعال سازی با مدیریت جهادی
مدیرعامل شرکت نفت خزر نیز در این دیدار، با اشاره به گزارش های ارائه شده به وزیر نفت و استقبال مهندس اوجی از فعال شدن مخازن انرژی شمال کشور بیان داشت: در دولت سیزدهم، رویکرد استفاده از ظرفیت های داخلی با جدیت دنبال می شود.
مراد کمالی ادامه داد: در خصوص مخازن نفت و گاز شمال کشور، پژوهش‌هایی توسط مؤسسات داخلی و بین المللی، انجام شده و در حوزه مطالعاتی، اقدامات کافی صورت گرفته است.
وی با تصریح اینکه برای به ثمر نشستن مطالعات، برنامه های کوتاه و بلندمدت مدنظر داریم، گفت: به صورت جهادی، این ظرفیت را که موجب افتخار و اقتدار کشورمان و مردم شریف شمال ایران عزیز است، فعال می‌سازیم.
ثمره نفت و گاز خزر بر اقتصاد خزرنشینان
کارشناس مسائل اقتصادی درباره اثرگذاری بهره برداری بهره برداری از نفت و گاز خزر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ایران در بهره برداری از نفت و گاز خزر عقب مانده است که با توجه به اشتراکات مخازن و میادین، لازم است ورود جدی بهاین بخش داشته باشد.
دکتر سیدحسین حسینی با بیان اینکه به طور حتم بهره برداری از ذخایر انرژی متواند در توسعه اقتصادی، زیرساختی و حل معضلاتی همچون بیکاری موثر باشد گفت: سرمایه بزرگی در سواحل خزر دست نخورده هستند که متاسفانه از سوی کشورهای همسایه در حال بهره برداری است.
وی یکی از موانع بهره برداری از نفت گاز خزر را محاسبات هزینه ای برای ایجاد سکوهای استخراج عنوان کرد و گفت: شاید میزان ذخایر در این پهنه قابل قیاس با جنوب کشور نباشد اما با احداث سکوهای کوچک میتوان با هزینه کم اقدام به استخراج کرد.
استاد پیشین اقتصاد دانشگاه همچنین به مشکلات زیست محیطی این حوزه اشاره کرد و گفت: نباید در این بخش شتابزده عمل کنیم زیرا تاکنون آسیب های زیست محیطی بسیاری از مدیریت نادرست متوجه استانهای شمالی شده است، اما از سوی دیگر نباید بی تفاوت هم بود.
حسینی همچنین ادامه داد: باید به این نکته توجه داشت که اگر مذاکرات برجامی به سرانجام رسد و تریم ها برداشته شود، بهره برداری از نفت و گاز خزر حجم عظیمی از سرمایه را وارد کشور و به خصوص استان گیلان خواهد کرد که حتی میتواند برای توسعه اقتصادی استانهای پیرامونی نیز موثر باشد.
وی استفاده از فاینانس و همچنین سرمایه گذاری خارجی را در این حوزه بسیار مهم دانست و تاکید کرد: موانع فنی در این بخش وجود دارد که البته با توجه به روابط ایران باکشورهای پیشرو و تجربه ما در این بخش قابل برطرف شدن است.
حسینی استان گیلان و استانهای شمالی را دارای مشکلاتی از جمله موضوع بیکاری، توسعه نیافتگی و همچنین محدودیت منابع برای زیرساخت دانست و گفت: فارغ از استخراج نفت، فعالیت نفت و گاز به خودی خود منجر به شکوفایی اقتصادی در بخش های مختلف شغلی و صنفی خواهد شد.
علاوه بر این باید گفت که با تولید و استخراج نفت و گاز در گیلان، نه تنها صنعت این استان شکوفاتر خواهد شد، بلکه از میزان معظل بیکاری نیز کاسته می شود و به همین دلیل مردم منتظرند تا شاهد بهره برداری خردمندانه از منابع نفت از استان سرسبز خود باشند که این امر به طور حتم در نهایت به سود کشور است.
اکتشافات و برخورداری از ذخایر نفتی و گازی دریای خزر در آبهای گیلان یکی از منابع درآمدی کشور بود که طی سالهای اخیر به دلایل مختلف مسکوت ماند و اکنون استاندار گیلان در نشستی با مدیرعامل شرکت نفت خزر بر ضرورت پیگیری، فعال سازی و بهره‌برداری از منابع نفتی تاکید کرد.
دریای خزر از لحاظ توزیع میادین نفت و گاز بسیار غنی است و اگر تولید و استخراج این منابع در این منطقه شتاب گیرد ، فرصتهای شغلی جدیدی نیز ایجاد می‌شود و امکانات تولیدی گسترش می‌یابد که این امر باعث تحول، توسعه، پیشرفت منطقه و بارقه امید مردم گیلان خواهد شد.
