به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، به عنوان نقطه عطفی در مسیر پیشرفت‌های صنعتی کشور، در ۲۰ فروردین ۱۳۸۵ (۹ آوریل ۲۰۰۶) خبر دستیابی ایران به فناوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی در نطنز اعلام شد.
دانشمندان ایرانی موفق به تولید چرخه کامل سوخت هسته‌ای در مقیاس آزمایشگاهی شدند و خبر دستیابى ایران به فناورى غنى‌سازى اورانیوم و راه اندازى یک زنجیره کامل غنى سازى توسط سانتریفیوژهاى ساخت ایران اعلام شد.
در پی این موفقیت دانشمندان و متخصصان کشورمان در دستیابی به نسل جدیدی از سانتریفیو‌ژها در ایران و اعلام آن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشورمان در زمره کشور‌های صاحب فنآوری در غنی‌سازی اورانیوم محسوب می‌شود و ایران به کشور‌های عضو باشگاه اتمی پیوست.
پس از آن با تصویب شوراى عالى انقلاب فرهنگى، به پاس قدردانى از تلاش‌هاى افتخار آفرین دانشمندان جوان ایرانى در دستیابى کشور به فناورى صلح آمیز هسته اى، ۲۰ فروردین مقارن با تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای در تقویم رسمى ایرانیان «روز ملى فناورى هسته اى» نام گرفت.
جمهوری اسلامی ایران مسیر پرفراز و نشیبی را برای دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته‌ای طی کرده است. ایران درسال ۱۹۵۸ به عضویت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درآمد و در سال ۱۹۶۸، پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی) را امضا کرد که در سال ۱۹۷۰، در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.
در مسیر دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای نیز آمریکا در سال ۱۹۶۷، اولین رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی آب سبک را به ایران برای تولید رادیو دارو فروخت و شرکت آمریکایی (ای ام اف) این رآکتور را در دانشگاه تهران نصب و راه‌اندازی کرد و تعهد داد که ۲۰ مگاوات سوخت موردنیاز آن را تأمین کند.
سازمان انرژی اتمی اکنون عهده دار این راکتور تحقیقاتی است و میله‌های سوختی مورد نیاز آن نیز به صورت بومی تولید می‌شود. از سوی دیگر با توجه به مطالعات صورت گرفته قرار شد که با احداث نیروگاه‌های هسته‌ای بیش از ۲۰ هزارمگاوات برق به وسیله انرژی هسته‌ای تولید شود.
طبق برخی گزارش ها، برنامه ایران در سال ۱۳۵۳ این بود که در عرض بیست سال، چرخه کامل سوخت را بومی کرده و ۲۳ هزار مگاوات برق را از طریق ۲۲ نیروگاه هسته‌ای تامین نماید.
در این زمينه، قرارداد‌هایی با آلمان و فرانسه منعقد شد. آلمان در دهه ۱۹۷۰ ساخت دو رآکتور هزار مگاواتی در بوشهر را آغاز کرد، اما باوجود پیشرفت ۸۵ درصدی با پیروزی انقلاب اسلامی، کار را رها کرد.
فرانسه نیز کار احداث رآکتور ۳۶۰ مگاواتی دارخوین را در دهه ۱۹۷۰ میلادی آغاز کرد که البته با ۱۰ درصد پیشرفت ساخت آن را پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رها کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و برپایی جمهوری اسلامی ایران، آمریکا و شرکای منطقه‌ای آن تلاش‌های گسترده‌ای را برای براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی با به کارگرفتن روش‌های مختلف و درنهایت جنگ تحمیلی ۸ ساله صورت دادند که از جمله نتایج آن توقف برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران برای بیش از یک دهه بود.
در سال ۱۳۵۷ با پیروزی انقلاب اسلامی، عملیات ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای از جانب کشور‌های غربی متوقف شده بود و در طول جنگ ایران و عراق تاسیسات موجود به ویژه نیروگاه بوشهر چندین بار مورد حمله هوایی عراق قرار گرفت که در اثر آن آسیب‌هایی به تجهیزات و ساختمان‌های موجود وارد شد، اما از سال ۱۳۶۸ گام‌های نخست برای احیای هسته‌ای صلح آمیز برداشته شد.
با توجه به امتناع آلمان از تکمیل راکتور هسته‌ای بوشهر، تهران دیگر گزینه یعنی روسیه را مدنظر قرار داد و در ۱۸ دی ۱۳۷۳ قرارداد تکمیل و راه‌اندازی واحد یک نیروگاه اتمی بوشهر به صورت مشارکتی بین ایران و روسیه منعقد گردید و در مرداد ۱۳۷۷ بار دیگر این قرارداد مورد بازبینی کلی قرار گرفت.
این نیروگاه سرانجام در سال ۱۳۹۰ پس از آزمايش های متعدد وارد چرخه عملیاتی و تولید برق شد.
در سال ۱۳۸۲ جوسازی گروه‌های ضدانقلاب در رسانه‌های غربی مبنی بر تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای موجب حساسیت اروپا و آمریکا در این مورد شده و به بهانه‌های مختلف سعی در توقف فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز ایران کردند، اما ایران در سال ۱۳۸۴ عزم خود را جزم کرده و در ۲۰ فروردین ۱۳۸۵ باوجود تحریم توانست به چرخه کامل تولید سوخت هسته‌ای دست یابد.
دانشمندان و متخصصان ایرانی با دستیابی به نسل جدیدی از سانتریفیو‌ژها و اعلام آن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران را در زُمره کشور‌های صاحب فناوری غنی‌سازی اورانیوم قرار داده و ایران به کشور‌های عضو باشگاه هسته‌ای پیوست.
در زمان دولت هشتم ایران، این دولت چند توافق‌نامه با طرف‌های اروپایی امضا کرد که به تدریج فعالیت‌ها و مطالعات مرتبط با دانش هسته‌ای در ایران را به حالت تعلیق درآورد. درسال اول فعالیت دولت نهم جمهوری اسلامی ایران، تهران اعلام کرد، تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی به پایان رسیده است و با فک پلمپ، فعالیت‌های واحد «یو سی اف» اصفهان را تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد.
تداوم فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز با توجه به جنگ تبلیغاتی و رسانه‌ای غرب و متهم سازی ایران به پیگیری برنامه هسته‌ای نظامی موجب شد تا شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، مساله هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد.
پس از فراز و نشیب‌های فراوان و ارجاع مساله هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل و تصویب چندین قطعنامه تحریمی، سرانجام پس از مذاکرات متعدد، توافق هسته‌ای برجام در ژوئیه ۲۰۱۵ بین ایران و گروه ۱+۵ به سرانجام رسید.
در این چارچوب ایران با قبول اعمال برخی محدودیت‌ها در زمینه فعالیت ها، تاسیسات و مواد هسته‌ای و افزایش بازرسی‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی با قبول اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، قرار شد که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت لغو شوند.
خلف وعده آمریکا در برجام
با وجود حسن نیت کامل جمهوری اسلامی ایران در اجرای تعهدات برجامی خود، اما از همان آغار اجرای برجام، دولت آمریکا بنای ناسازگاری و خلف وعده در زمینه لغو تحریم‌های یک جانبه خود علیه ایران را در پیش گرفت.
از سوی دیگر با توجه به عهد شکنی مکرر اعضای اروپایی گروه ۱+۴ در عمل به تعهدات خود، تهران ابتدا در ۵ گام تعهدات هسته‌ای خود را کاهش داده و سپس در راستای اجرای مصوبه محلس شورای اسلامی، گام‌های جدیدی در زمينه توسعه هسته‌ای فرا برجامی برداشته است.
از جمله موارد قابل ذکر در این زمینه، غنی سازی ۲۰ درصدی و مطرح شدن امکان غنی سازی ۶۰ درصدی، تهیه اورانیوم فلزی و گسترش تاسیسات و تجهیزات هسته‌ای است که این مساله به شدت موجب نگرانی واشنگتن و متحدان منطقه‌ای آن به ویژه رژیم صهیونیستی شده است.
کاهش سطح همکاری‌ها با آژانس در زمینه توقف اجرای پروتکل الحاقی نیز درچارچوب اجرای مصوبه مجلس شورای اسلامی و در واکنش به اجرا نشدن وعده‌های اروپا صورت گرفته است. البته ایران اعلام کرده که در صورت اجرای شروط مد نظر خود از جمله لغو تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام آماده اجرای کامل تعهدات برجامی خود است.
«محسن جلیلوند» کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه مهار توان هسته‌ای ایران برای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها خیلی مهم است، تصریح کرد: "آمریکایی‌ها دنبال محدودسازی توان جمهوری اسلامی هستند. "
توسعه هسته‌ای ایران در راستای اهداف صلح آمیز
هر چند توسعه هسته‌ای ایران در راستای اهداف صلح آمیز صورت می‌گیرد، اما آمریکا و متحدان اروپایی اش از آن به مثابه دستاویزی برای متهم کردن تهران به دنبال کردن اهداف نظامی هسته‌ای استفاده می‌کنند. این اتهام در سند امنیتی دولت بایدن موسوم به «راهنمای موقت راهبرد امنیت ملی» که درمارس ۲۰۲۱ منتشر شد، بار دیگر تکرار و ادعا شده است که آمریکا با آن مقابله خواهد کرد.
در مجموع به نظر می‌رسد، اتهام جدید واشنگتن علیه تهران یعنی تلاش برای کسب توانمندی‌ها و فناوری‌هایی تغییر دهنده «قواعد بازی» از جمله فناوری هسته‌ای به معنای هراس آمریکا از گسترش و تقویت قدرت ملی ایران در ابعاد مختلف آن است.
«کیتلین جان‌استون» خبرنگار و کارشناس سیاسی استرالیایی می‌گوید: سیاست بایدن در قبال ایران همان سیاست ترامپ در باره ایران است.
آمریکا و شرکای اروپایی آن به همراه رژیم صهیونیستی، بار‌ها ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای متهم کرده‌اند و حتی این اتهام زنی را در زمان برگزاری نشست‌های مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین ادامه داده اند.
ایران این ادعا‌ها را رد و تأکید کرده است که به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان «ان پی تی» و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد. ضمن اینکه آژانس نیز در چارچوب گزارش‌های دوره‌ای خود در زمان اجرای برجام بار‌ها انحراف نداشتن برنامه هسته‌ای ایران را مورد تصریح قرار داده است.
