به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سی و سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که قرار بود با شعار «کتاب یعنی زندگی» از ۲۶ فروردین تا ۵ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شود، به دلیل شیوع کرونا لغو شد و در سال ۱۴۰۰ نیز، ستاد کرونا اجازه برگزاری این نمایشگاه را صادر نکرد.
پاییز ۱۴۰۰ با افزایش روند واکسیناسیون، مقدمات برگزاری نمایشگاه فراهم شد و ۱۸ بهمن ماه در حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی به عنوان رییس نمایشگاه و خانه کتاب و ادبیات ایران، برگزار کننده آن معرفی شد.
سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به صورت فیزیکی در مصلای امام خمینی(ره) و به صورت مجازی در سامانه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار می‌شود.
هومان حسن پور، رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان، درباره این رویداد فرهنگی و پیامدهای آن پس از دو سال گفت: نمایشگاه موضوعی چند بعدی است که همه اجزای آن باید با هم تقویت شوند،
وی افزود: باید در آغاز درباره کتابفروشان بگویم، ما در جلسه ای که با معاونت فرهنگی داشتیم گفتیم که اگر قرار است نمایشگاه برای ناشران برگزار شود، حتما باید طرح فصلی برای کتابفروشان هم داشته باشیم، تا بتوانند منتفع شوند و از این نمایشگاه ضرر مالی نبینند یا حداقل صدمه کمتری ببینند.
حسن پور ادامه داد: دو ماه پیش یک نمایشگاه مجازی داشتیم، البته که ساختار آن به طور کلی با نمایشگاه فیزیکی متفاوت است اما این نگرانی برای کتابفروشان وجود دارد و نمی توان آن را نادیده گرفت. حق هم دارند، صد در صد و از هر جهت تحت فشار هستند، بازار آشفته است و اگر ما به ازایی برای نمایشگاه معرفی نشود، دچار مشکل جدی می شوند. باید درآمد به حدی باشد که بتواند دست کم سرمایه اولیه را برگرداند. کتابفروشان و حتی توزیع کنندگان، در حال ضرر کردن هستند و نتوانسته اند سرمایه اولیه ای که به بازار آورده اند را برگردانند، البته حتی ناشر هم نتوانسته است این سرمایه را به دست بیاورد.
سقف اقتصاد نشر کوتاه شده است
رییس اتحادیه ناشران با اشاره به کوتاه شدن سقف اقتصاد نشر گفت: قبلا می گفتیم مثلث اما اکنون می گوییم مربع، پدیدآورنده، ناشر، موزع و کتابفروش در کنار هم در حال ضرر کردن هستند، اقتصاد نشر به گونه ای تضعیف شده و ارتفاع کم می کند که منافع پدیدآورندگان نیز در حال از بین رفتن است. در نتیجه با این دیدگاه اگر به کتابفروشان نگاه کنیم، طرح فصلی بهارانه می تواند از آسیب هایی که نمایشگاه کتاب ایجاد می‌کند، بکاهد.
وی اضافه کرد: از طرف دیگر ما در حوزه کتاب، مشکل شدید نقدینگی داریم، اگر می بینید با وجود وضعیت ناشران ما با نمایشگاه مخالفت صد در صد نداریم، علتش این است که ناشران اکنون دچار بحران نقدینگی هستند. قیمت همه مواد اولیه، بالا رفته است، کاغذ بندی ۸۰۰ هزار تومان است، قیمت کتاب چقدر می شود؟ شاید بگوییم همه چیز گران شده است اما کتاب در سبد خرید مردم جایگاهی ندارد که بگوییم با هر قیمتی آن را می خرند. اگر همین نمایشگاه هم برگزار نشود، صنعت نشر که به افراد زیادی نان می رساند، واقعا در خطر خواهد بود.
حسن پور ادامه داد: اتفاق بدتری که در حال روی دادن است، کتاب وقتی تیراژ کمتری داشته باشد، قیمت تمام شده آن بالاتر می رود، یعنی این نبود نقدینگی، روی همه اجزای تولید کتاب اثر دارد، به جز قیمت کاغذ، باقی ملزومات بر تیراژ تقسیم می شود اگر بر ۳ هزار تقسیم شود، قیمت کاملا متفاوتی دارد با این بر ۵۰۰ نسخه تقسیم شود، این چرخه مخربی است که همه چیز را نابود می کند و جلو می آید.
رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان، کم تیراژ را مشکل اصلی اقتصاد نشر دانست و افزود: این روزها زیاد می شنویم که عناوین زیاد شده است اما باید به تیراژها نگاه کنیم، زیاد شدن عناوین نشانه افزایش مخاطب نیست، اگر تیراژ کتاب بیشتر باشدف قیمت آن کمتر و مخاطب آن بیشتر می شود. عناوینی که زیاد می شود، جدید نیست، بسیاری از کارهای قدیمی دوباره منتشر می شود و کتاب هایی که تا امروز منتشر نشده اند، کار می شود.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر مشکل نشر تنها کاغذ نیست، زینک، صحافی، چاپ، جوهر، مقوا و... نیز هر کدام چند ده برابر شده است، کدام کتاب امروز قیمت چند صد درصد گران شده است، به همین دلیل اقتصاد نشر در کشور در حال نابودی است.
حسن پور با اشاره به خطای شناختی در قیمت گذاری کتاب، گفت: گاهی فکر می کنند کتابفروشان قیمت ها را افزایش می دهند اما قیمت کتاب پشت آن چاپ می شود، امروز این نکته قیمت مصرف کننده روی همه محصولات باشد، مورد تاکید همه نهادهاست اما کتاب از آغاز هم قیمت پشت جلد مشخص داشته است، به همین دلیل در همه کشور قیمت کتاب یکسان است.
مشکلات ویترین فروش حل شده است
وی در پاسخ به این سوال که آیا می توان مثل نمایشگاه های خارجی نظیر لندن یا فرانکفورت، غرفه کتابفروشان در نمایشگاه، داشته باشیم، اظهار داشت: این کار خوبی است اما اگر نخواهیم شعار بدهیم و کار عملیاتی انجام بدهیم زمانی انجام پذیر است که ناشر به دنبال فروش نباشد و نمایشگاه رویکرد اقتصادی نداشته باشد چون چرخه تولید، توزیع و فروش کتاب باید سالم باشد که بتوانیم این کار را در نمایشگاه صورت بدهیم، در غیر این صورت حمایت متوازن و سلامت نخواهد بود. وقتی ناشر هنوز محتاج نتیجه فروش نمایشگاه است، اگر یک کتابفروشی بزرگ به آنجا بیاید چه اتفاقی می افتد؟ این ایده خوب است اما در عمل شدنی نیست، چون این ویژه نمایشگاه هایی است که فقط برای نمایش است، این کاری نیست که بتوان با بخشنامه و دستور آن را پیش برد.
حسن پور ادامه داد: اگر نشر بتواند نیاز خود را برطرف و منابع و نیازهای خود را تامین کند، فروش خوبی هم داشته باشد که محتاج فروش نمایشگاه نباشد، کتابفروش هم کتاب های همین ناشران را می فروشد و ناشران هم از این رویداد خوشحال خواهد شد. این همه سال نمایشگاه برگزار شده است و مشکلات ویترین فروش کتاب نداشتن هم حل شده است.
رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان، در پاسخ به این سوال که آیا تعداد ناشران نمایشگاه کتاب کمتر است؟ گفت: این که نمایشگاه چگونه برگزار می شود، چه تعدادی دارد و دیگر جزییات آن به عاملی بستگی دارد که خارج از اراده و تصمیم گیری است، برای همه چیز می توان فکر کرد، به جز کرونا، ممکن است یک موجود شدید اتفاق بیفتد که نتوان نمایشگاه فیزیکی را برگزار کرد. ممکن است مشکلی هم نباشد و به راحتی همه چیز برگزار شود، در لحظه آخر همه چیز مشخص خواهد شد.
دوگانه ناشر و کتابفروش اجتناب‌ناپذیر است
حسن پور درباره وضعیت دوگانه ناشران و کتابفروشان در نمایشگاه کتاب، توضیح داد: این دوگانگی را نمی توان کاری کرد، اگر وضع قبلی بود می توانستیم بر برگزار نشدن نمایشگاه تاکید کنیم، من امید دارم که وعده ها درباره کتابفروشان فراموش نشود، چون نشر نباید ریشه های خود را خشک کند. تجربه ثابت کرده است که عمده فعالیت یک ناشر، در کتابفروشی هاست و ۷ تا ۱۰ درصد سود سالانه اش را از نمایشگاه کتاب به دست می آورد، بنابراین باید راهی باشد که از کتابفروشی ها هم حمایت شود و طرح های فصلی از قلم نیفتند. نمایشگاه مجازی که برگزار شد، یکی پارسال و سال ۱۳۹۹، روی هم نتوانسته دستاوردهای یک نمایشگاه فیزیکی را برآورده کند، البته که ویژگی هایی داشته باشد اما کارایی آن کمتر است.
وی درباره وضعیت کاغذ در بازار نشر گفت: تا پیش از این، یعنی در سال ۱۳۹۹، کاغذ به سبک دولتی به ناشران فروخته می شد و هر ناشر، هر مقدار که نیاز داشت، تهیه می کرد ولی اکنون کاغذهای آزاد شده از انبارهای محتکران در حال پخش میان ناشران است ولی این کاغذها، چون کاغذ آزاد شده است می توانند در بازار آن را مرتب پخش کنند، اگر کاغذ به سبک دولتی باشد، زمان محدودی برای بازگشت سرمایه وجود دارد و کاغذ باید زودتر مصرف شود.
