به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، وفات حضرت خدیجه سلام الله علیها درست سه روز بعد از وفات ابوطالب، حامی دلسوز و فداکار پیامبر اتفاق افتاد و آن چنان حضرت ختمی مرتبت را متأثر و محزون ساخت که آن سال را «عام الحزن» و سال غصه و غم نام گذاری نمود و در میان اندوه فراوان خدیجه را در محلی به نام «حجون» به خاک سپرد. آن چه در پیش رو دارید نگاهی گذرا، به فضائل خدیجه کبری، بانوی فداکار و صبور اسلام، به مناسبت دهم ماه رمضان، سال روز وفات ایشان است.
۱- ایمان محکم و پایدار
همان بصیرت ژرف خدیجه که باعث انتخاب محمد صلی الله علیه و آله برای همسری آینده او شد، عامل ایمان و اسلام او نیز گشت و باعث شد که لقب اول زن مسلمان را به خود اختصاص دهد. علی علیه السلام بر ایمان و اسلام خدیجه این گونه صحه گذاشت که«خانه‌ای واحد در آن روز اسلام جمع نشد غیر از رسول خدا صلی الله علیه و آله و خدیجه و من که سومین آنان بودم. نور وحی و رسالت را می‌دیدم و بوی نبوت را استشمام می‌کردم». (۱)
۲- از برترین بانو دو سرا
برترین زنان جهان هستی را چهار زن تشکیل می‌دهند، چنان که ابن اثیر از انس بن مالک از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمودند: «خیر نساءالعالمین مریم، آسیة، خدیجة و فاطمة* برترین زنان عالم مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه علیها السلام هستند». (۲)
۳-مادر حضرت زهرا علیهاالسلام
طبق نص قرآن کریم همسران پیامبر مادران روحانی مؤمنان و «ام المومنین» هستند: «و ازواجه امهاتهم * همسران او (پیامبر) مادران مومنین هستند». (۳) و خدیجه از برترین مصداق‌های آیه بشمار می‌رود و این سعادت در بین همه زنان حضرت، نصیب خدیجه گشت که یازده امام از نسل او از طریق فاطمه الزهرا علیهاالسلام پدید آید. راستی چنین مقامی نیاز به لیاقت دارد. از بین همه فرزندان حضرت محمد صلی الله علیه و آله فاطمه زهرا علیهاالسلام از مقام ممتازی برخوردار است؛ چرا که هم دارای عصمت است (۴) و هم امامت و وصایت از طریق نسل او استمرار یافت.
۴- سخاوت و انفاق بی بدیل
ثروت خدیجه در آن دوران زبانزد خاص و عام بود. ثروت این بانوی کاردان و عاقله به قدری زیاد بود که مال داران درجه یک قریش، چون «ابوجهل» و «عقبة بن ابی معیط» در نزد او ناچیز به شمار می‌رفتند. مورخان بخشی از ثروت خدیجه را بدین ترتیب شمرده اند:
الف: هزاران شتر که اموال تجارتی او را حمل می‌کردند.
ب: چهارصد غلام و کنیز که خدمات ارجاعی او را انجام می‌دادند. (۵)
پس از ازدواج با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، خدیجه تمامی این ثروت را در اختیار رسول خدا صلی الله علیه و آله قرار داد و عرض کرد: «البیت بیتک و انا امتک*خانه (من) خانه تو و من هم کنیز تو هستم». (۶)
پیامبر اکرم نیز از این اموال برای پیش برد اسلام و اهداف آن نهایت استفاده را برد. به همین جهت خود آن حضرت فرمود: «هیچ ثروتی، هرگز مانند ثروت خدیجه به من سود نرساند». (۷)
۵-صبر و بردباری بی مانند
فردی مانند خدیجه که در درون ثروت فراوان بزرگ شده طبعا باید نازپروده و کم تحمل باشد. اما خدیجه با برخورداری از نعمت‌ها بعد از ازدواج و ایمان به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خود را برای تحمل همه سختی‌ها آماده کرد، تحمل فشار‌های مختلف مشرکان مکه، سرزنش‌های بستگان، محاصره اقتصادی در شعب ابی طالب و... به خصوص محاصره اقتصادی سخت او را اذیت و آزار داد و با کهولت سن (۶۳-۶۵ سالگی) تحمل و بردباری نهایی را به عرصه نمایش گذاشت. بنت الشاطی در این زمینه می‌گوید: «خدیجه در سنی نبود که تحمل آن همه رنج برایش آسان باشد و از کسانی نبود که در جریان زندگی با تنگی معیشت خو گرفته باشد، اما در عین حال و با وجود کهولت سن، سختی‌هایی را که در اثر محاصره در شعب وارد می‌شد تا سر حد مرگ تحمل کرد». (۸)
۶-یاد حضرت خدیجه علیهاالسلام
رسول خدا صلی الله علیه و آله با این که بعد‌ها با زنانی چند ازدواج کرد، ولی هرگز خدیجه را از یاد نبرد. عایشه می‌گوید» هر وقت پیغمبر خدا یاد خدیجه می‌افتاد، ملول و گرفته می‌شد و برای او امرزش می‌طلبید. روزی من رشک ورزیدم و گفتم: یا رسول الله، خداوند به جای آن پیرزن، زنی جوان و زیبا به تو داد. پیغمبر ناگهان بر آشفت و خشمگینانه فرمود: خدا شاهد است خدیجه زنی بود که، چون همه از من رو می‌گردانیدند، او به من روی کرد و، چون همه ازمن می‌گریختند به من محبت و مهربانی می‌کرد و، چون همه دعوت مرا تکذیب می‌کردند، به من ایمان می‌آورد و مرا تصدیق می‌کرد. در مشکلات زندگی مرا یاری می‌داد. (۹)
نکته آخر مسئله‌ای که ممکن است بار‌ها مورد بحث قرار گرفته باشد و آن این که آیا حضرت خدیجه قبل از پیامبر اسلام ازدواج کرده بود؟ در جواب باید گفت: اگرچه این مطلب که پیامبر صلی الله علیه و آله سومین همسر خدیجه بود و پیامبر جز عایشه با دوشیزه‌ای دیگر ازدواج نکرد نزد عامه و خاصه معروف است، ولی مورد تأیید همگان نمی‌باشد. جمعی از مورخان و بزرگان نظر مخالف دارند برای مثال "ابوالقاسم کوفی"، "احمد بلاذری"، "علم الهدی" (سید مرتضی) در کتاب "شافی" و "شیخ طوسی" در تلخیص شافی" آشکارا می‌گویند که خدیجه علیهاالسلام هنگام ازدواج با پیامبر، دوشیزه بوده است. این معنا را علامه مجلسی نیز تایید کرده است. او می‌نویسد: "صاحب کتاب انوار والبدء" گفته است که زینب و رقیه که مشهور است دختران خدیجه علیهاالسلام از شوهران قبلی اش بوده اند، در واقع دختران خواهران خدیجه علیه السلام بودند. (۱۰) برخی از معاصران نیز چنین گفته اند و برای اثبات نظر خود کتاب‌هایی نوشته اند. (۱۱)
شایسته نیست اسم دخترمان ما را به یاد بانوی فداکار تاریخ اسلام و یار دیرین پیامبر بیندازد؟
پی نوشت‌ها:
۱- تاریخ طبری ج ۲ ص ۲۰۸ و شرح نهج البلاغه
ابن ابی الحدید ج ۱۳ ص ۱۹۷،
۲- خصال صدوق، باب خصال اربعه
۳- احزاب/۵،
۴- احزاب /۳۲،
۵- بحارالانوار ج ۱۷ ص ۳۰۹،
۶- همان
۷- همان ج ۱۹ ص ۶۳،
۸- خدیجه کبری نمونه زن مجاهد مسلمان
۹- بحارالانوار ج ۴۳ ص ۱۳۱،
۱۰- تنقیح المقال ج ۳ ص ۷۷،
۱۱- ر. ک: بنات النبی صلی الله علیه و آله ام ربائبه نوشته علامه سید جعفر سید جعفر مرتضی ص ۸۸
