به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، آلودگی هوا در تهران و کلانشهرهای کشور به مرحله هشدار رسیده است. در این میان تغییر سوخت نیروگاه‌ها از گاز به سوخت مایع گازوئیل و مازوت به عنوان اصلی‌ترین دلیل آلودگی هوا مطرح می‌شود و حتی پای این موضوع به شبکه‌های اجتماعی نیز باز شده و مخاطبان این شبکه‌ها با هشتک آلودگی هوا، مازوت نسوزانید و ... نسبت به این موضوع اعتراض کرده‌اند.
ایران در این سال‌ها با توجه به افزایش تولید گاز، گازرسانی به مناطق مختلف کشور را توسعه داده تا آنجا که اکنون بیش از ۹۸ درصد از جمعیت شهری و حدود ۸۲ درصد از جمعیت روستایی به شبکه گاز متصل هستند.
اگرچه حضور مهمان ناخوانده‌ای به نام ویروس کرونا نیز مصرف گاز را افزایش داده و از پیش‌بینی‌ها نیز بالاتر برده است.
افزایش مصرف گاز در بخش خانگی باعث شده تا گازرسانی به نیروگاه‌ها کاهش پیدا کند و نیروگاه‌ها و صنایع مصرف سوخت مایع را در دستور کار خود قرار دهند.
با این حال، گازرسانی به نیروگاه‌ها هیچگاه به صفر نرسیده اما استفاده از سوخت مایع آلودگی هوا در کلان‌شهرها را به دنبال داشته است.
اما این تمام ماجرا نیست. در واقع پایین بودن راندمان (بازدهی) نیروگاه های تولید برق باعث افزایش مصرف سوخت شده است. راندمان نیروگاه‌ها در ایران بسیار پایین است و به طور میانگین با سوخت‌رسانی ۱۰۰ درصدی با استفاده از گاز ۴۰ درصد برآورد می‌شود. البته این عدد برای نیروگاه‌های سیکل ترکیبی بیشتر است و به بالای ۵۰ درصد می‌رسد.
راندمان پایین نیروگاه‌ها در کشور باعث شده تا تولید میزان مشخصی برق در قبال سوزاندن سوخت بیشتر محقق شود.
در واقع نیروگاه‌ها اگر با بازدهی بالاتری کار کنند مصرف سوخت نیز پایین می‌آید و از همین رو حتی با وجود محدودیت تامین گاز که به دلیل بدمصرفی دربخش خانگی رخ می‌دهد، بازهم نیاز کمتری به سوخت مایع خواهند داشت.
بنابراین با برنامه‌ریزی برای تخصیص سوخت به نیروگاه‌ها می‌توان این بهره وری را افزایش داد.
در واقع راندمان نیروگاه‌ها با توزیع بهینه سوخت بین نیروگاه‌هایی که بیشترین راندمان را دارند و نیروگاه‌هایی که تولید میزان مشخصی برق توسط آنها (بخاطر پایداری شبکه) نیاز هست افزایش می‌یابد. به این معنا که با توزیع میزان مشخصی سوخت، برق بیشتری در کشور تولید می‌شود.
به طور مثال سال گذشته، در دوره‌ای که شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، مدیریت این بهینه‌سازی را بر عهده گرفت میانگین راندمان نیروگاه‌ها به ۴۱ درصد رسید.
این در حالی است که میانگین بازدهی نیروگاه‌های کشور از ابتدای سال در حدود ۳۳ درصد بوده و این رقم در روزهایی حتی به ۳۱ درصد نیز کاهش پیدا کرده است. البته اکنون میانگین راندمان نیروگاه‌ها به ۳۹ درصد رسیده و با اقدامات انجام گرفته در مجموعه وزارت نفت در نحوه توزیع سوخت تا روزهای آینده به ۴۱ درصد باز خواهد گشت.
اما این اعداد نشان‌دهنده نکته بسیار مهمی است. اختلاف ۳۳ درصد تا ۳۹ درصد فعلی به معنای آن است که ۶ درصد راندمان در نیروگاه‌ها به هدر رفته است.
اگر میزان سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها را ۲۰۰ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم، روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت اضافه در نیروگاه‌ها سوزانده شده که در ۹۰ روز به معنای مصرف یک میلیارد لیتر سوخت مایع اضافه اعم از گازوئیل و مازوت است که نه تنها آلودگی کمتری ایجاد می‌کرد بلکه فرصت صادرات نیز داشت.
در واقع با مدیریت تخصیص سوخت، نیروگاه‌هایی که راندمان پایین دارند، سوخت کمتری دریافت می‌کنند و برای پایداری شبکه، سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها با راندمان بالاتر، به طور کامل انجام خواهد شد.
البته در موارد خاص برای حفظ پایداری شبکه برق، سوخت به نیروگاه‌های دورتر نیز کامل انجام می‌شود تا بازدهی نیروگاهی بهینه شود.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که اگرچه به دلیل بدمصرفی بخش خانگی، مصرف گاز در زمستان جهش بالایی می‌کند و این موضوع باید با فرهنگ‌سازی به تدریج اصلاح شود، اما با افزایش راندمان نیروگاه‌های تولید برق کشور، می‌توان شرایط آسان‌تری را برای عبور از فصل سرد سال بدون قطعی گاز و برق رقم زد.
