به گزارش روز چهارشنبه گروه فرهنگی ایرنا از جامعه ایمانی مشعر، مهدی طاهری کارشناس ارشد رشته پژوهش هنر در هفدهمین نشست هیأت‌پژوهی به تبیین دستاوردهای پایان‌نامه خود با عنوان مطالعه محتوای عکس‌های خبری آیین‌های عزاداری محرم سال ۱۳۹۳پرداخت و گفت: افرادی که در حوزه‌های نظری کار می‌کنند باید ساختاری را تعریف کنند تا بتوانیم چارچوب عکاسی در هیأت را مشخص کنیم.
وی افزود: بر اساس گفته‌های روان‌شناسان انسان‌ها موجودات تصویری هستند و سرعت پردازش تصویر در مغز بسیار بالاتر از متن است به همین علت موضوع عکس در عاشورا و محرم باید ویژه‌تر بررسی شود. من موضوع عاشورا را با توجه به حساسیت‌ها همچنین سواستفاده‌های برخی جریان‌ها از عاشورا انتخاب کردم؛ هر چند نسبت به عکاسی عاشورا علاقه باطنی ویژه‌ای نیز داشتم به همین علت آموزه‌های این حوزه را نیز فراگرفتم.
طاهری به تبیین ارزش‌های خبری از جمله تازگی، دربرگیری و شهرت پرداخت و اظهار کرد: عناصر خبری به عنوان ۶ سئوال خبری از جمله، چرا، چگونه و کی از جمله مهم‌ترین مباحثی هستند که یک عکاس خبری همانند یک خبرنگار باید به این موارد توجه داشته باشد.
وی از نظریه بازنمایی رسانه یاد کرد و گفت: هر رسانه‌ای یک راهبرد نهفته دارد که در عمل به آن می‌رسد اما در ظاهر سخنی از آن به میان نمی‌آورد؛ رسانه‌های امروز نیز با گفتمان‌های مختلف از این رویکردها استفاده می‌کنند و ما نیز در حوزه رسانه‌ای هیأت باید به این نظریه توجه داشته باشیم.
بررسی ۴۳۷ عکس عاشورایی در ۱۷ گزارش تصویری از ۶ خبرگزاری
طاهری ادامه داد: ما ۴۳۷ عکس از ۱۷ گزارش تصویری از رسانه های ایرنا، ایسنا، ایکنا مهر، فارس و شبستان را جمع‌آوری کردیم که برای هر کدام پرسشنامه‌ای تهیه و تکمیل شد؛ این گزارش مربوط به ۹ شهر مختلف ایران بود که چهار مورد از آن‌ها به تهران اختصاص داشت.
۳۷ درصد گزارش تصویری‌های ما به صورت مطلق هیچ توضیحی نداشتند و مخاطب نمی‌توانست با این تصاویر کامل با مباحث هیأت آشنا شود. زیرنویس (کپشن) عکس از جمله عناصر جدا نشدنی عکس در سراسر دنیاست اما در ایران به ویژه در حوزه هیأت کمتر به این موضوع توجه شده است.
این کارشناس ارشد رشته پژوهش هنر با اشاره به اینکه ۱۴ درصد عکس‌های سیاه و سفید بودند، تصریح کرد: در برخی از این تصاویر رنگ‌ها دارنده پیام‌های مهم و خاصی بودند که باید به تاثیر رنگ‌ها بیشتر توجه می‌شد. هر چند اگر رنگ در تصویر تاثیر چندانی نداشته باشد می‌توانیم عکس سیاه و سفید تاثیرگذاری را ارائه دهیم اما اگر نابجا از این تکنیک استفاده کنیم تصویر خود را ضعیف کرده‌ایم.
انتخاب سوژه بدون نگاه خبری و اطلاعاتی و صرفا احساسی
طاهری خاطرنشان کرد: در میان عکس‌های خبری که از آیین‌های عزاداری سال ۱۳۹۳ جمع‌آوری کردیم، ۵۴ درصد عکس‌ها در محتوای خود به بیان رویداد خبر و هشت درصد عکس‌ها دارای معنا و تفسیرپذیر بوده‌اند؛ اما در ۳۸ درصد از عکس‌ها سوژه اصلی به دور از نگاه‌های خبری و اطلاعاتی و صرف احساسی انتخاب شده است.
وی اضافه کرد: آمارها نشان می‌دهد حساسیت در حوزه عکس هیأت وجود دارد و برخی افرادی که در حوزه هیأت فعال هستند نگاه معنایی به تصاویر دارند اما بازهم باید این حساسیت‌ها بیشتر شود و نتیجه‌گیری‌ها تقویت شود.
این عکاس خبری عنوان کرد: هر چند عکاسی از مشاغل سخت است و ما باید قدردان عکاسان باشیم، تقویت کیفیت فعالان این عرصه اهمیت دارد و افزایش مطالعه و مهارت می‌تواند در خروجی عکاسان تاثیر بسیاری داشته باشد. چهار درصد عکس‌های بررسی‌شده، فقط آسیب‌ها را نشان و صحنه‌های زننده و غیرمتعارف از هیأت‌ها را ارائه می‌دادند.
طاهری ادامه داد: آیین گل‌مالی داریم که برخی علمای بزرگ در طول تاریخ در این آیین حضور می‌یافتند و اکنون نیز این آیین وجود دارد و عکاسان به آن توجه می‌کنند. برخی تصاویر این عکاسان در خارج از کشور علیه آموزه‌ها هم استفاده می‌شود، درحالی که تصاویر مفهومی بسیار مطلوبی توسط عکاسان باتجربه به ویژه محلی‌های این آیین منتشر می‌شود که گاهی دیده هم نمی‌شود.
مردان، سوژه ۵۴ درصد و زنان، ۲۸ درصد عکس‌ها
سوژه برجسته ۵۴ درصد عکس‌ها مردان، ۲۸ درصد زنان و ۱۸ درصد نیز اجتماع بوده است. ۹۱ درصد عکس‌ها دارای پیام مشخص و ۹ درصد عکس‌ها پیام مستتر داشتند؛ البته گاهی پیام‌های نهفته در تصاویر بیشتر از مفاهیم ساده مورد پسند مخاطب قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: سوژه اصلی ۵۵ درصد عکس‌ها اشخاص، ۲۵ درصد اشیا و ۲۰ درصد فضاها بوده‌اند؛ بخش قابل توجهی از تصاویر به شمع اختصاص داشت درحالی‌که بسیاری از این تصاویر دارای مفهوم خاصی نبود. ۸۷ درصد عکاسان مستقیم و ۱۳ درصد از عکاسان به صورت غیر مستقیم به موضوع عزاداری پرداختند. ماهیت ۹۷ درصد عکس‌ها رویدادمدار هستند و فقط سه درصد عکس‌ها ماهیت غیررویدادمدارانه دارند.
سوژه‌های بکر و فراوان در هیات‌ها و سوگواره‌های مذهبی و مرتبط
طاهری با اشاره به اینکه فقط ۳ درصد عکس‌های موردبررسی کارگردانی شده بودند، مطرح کرد: هر چند این نوع از عکس‌ها در برخی مواقع برای هیأت هم نیاز است، نباید محوریت کار عکاس خبری باشد.
وی بر لزوم گسترش پژوهش‌های علمی در حوزه هیأت تاکید کرد و گفت: مطالعه در هیأت بسیار کار جای دارد؛ زیرا هر تحقیقی که در این حوزه انجام شود ما را پیش خواهد بود، به عنوان نمونه می‌توانیم نمایشگاه‌ها و سوگواره‌های مرتبط یا نگاه رسانه‌های معاند نسبت به عاشورا را به عنوان موضوع پژوهش و پایان‌نامه بررسی کنیم. یکی از پژوهش‌هایی که می‌تواند انجام شود بررسی نگاه کشورهای بی‌طرف یا کشورهای وهابی نسبت به عکس و نوشته در هیأت است.
